پیازچه یا پیاز سبز گیاهی است از خانواده پیاز و سیر و تره که به پیازچه ژاپنی نیز معروف است. پیازچه ترکیبی از پیاز و تره است و ظاهر آن شباهت زیادی به ترکیب پیاز و تره دارد. هر دو قسمت پیازچه خوراکی بوده و می توان از پیازچه در پخت و پز به عنوان چاشنی استفاده کرد. طعم پیازچه نسبت به پیاز ملایم تر است. ساقه های سبز پیازچه تندی ملایمی داشته و میزان تندی پایه سفید بیشتر است. پیازچه را بیشتر در تهیه سوپ، سالاد، سیب زمینی سرخ شده و به عنوان طعم دهنده استفاده می کنند. پیازچه غنی از ویتامین ها، آنتی اکسیدان ها و مواد معدنی بوده و خواص پیازچه بسیار فراوان است. در ادامه به بررسی برخی از خواص پیازچه می پردازیم.
پیازچه چیست؟
پیازچه با نام علمی Allium schoenoprasum شناخته می شود و یکی از فرزندان ارشد خانواده سیر و پیاز به شمار می رود. این سبزی با وجود سیر و پیاز، مثل یوسف در رمان سمفونی مردگان عباس معروفی زیاد جدی گرفته نمی شود. با این وجود، نمی توان از خواص پیازچه چشم پوشی کرد. پیازچه به صورت کلی دو نوع است: معمولی و چینی. فرق این دو در چیست؟
- مدل معمولی دارای برگ های توخالی و لوله ای شکل است.
- در مقابل نوع چینی دارای برگ های صاف و کمی پهن تر نسبت به آن است.
قدمت استفاده از پیازچه به ۵۰۰۰ سال می رسد و از قرون وسطی (با شروع قرن پنجم) کشت می شود. رومی ها معتقد بودند که فواید پیازچه برای کاهش درد ناشی از آفتاب سوختگی و گلودرد قابل توجه است. آن ها همچنین معتقد بودند که از خواص پیازچه می توان به عنوان داروی ادرارآور استفاده کرد. کشاورزان هلندی هم قرن نوزدهم پیازچه را به گاوهای خود می دادند تا طعم و عطر متفاوتی به شیر بدهند.
ارزش غذایی پیازچه
پیازچه کالری پایینی دارد اما دارای مقدار مناسبی از ویتامین k، فیبر رژیمی، ویتامین C، ویتامین A و فولات است.
یک فنجان (۱۰۰ گرم) پیازچهٔ خردشده به طور تقریبی حاوی موارد زیر است:
- ۳۲ کالری؛
- ۷/۳ گرم کربوهیدرات؛
- ۸/۱ گرم پروتئین؛
- ۰/۲ گرم چربی؛
- ۲/۶ گرم فیبر؛
- ۲۰۱ میکروگرم ویتامین k (نیاز روزانه: ۲۵۹ درصد)؛
- ۱۸/۸ میلی گرم ویتامین C (نیاز روزانه: ۳۱ درصد)؛
- ۹۹۷ واحد ویتامین A (نیاز روزانه: ۲۰ درصد)؛
- ۶۴ میلی گرم فولات (نیاز روزانه: ۱۶ درصد)؛
- ۱/۵ میلی گرم آهن (نیاز روزانه: ۸ درصد)؛
- ۲۷۶ میلی گرم پتاسیم (نیاز روزانه: ۸ درصد)؛
- ۰/۲ میلی گرم منگنز ( نیاز روزانه: ۸ درصد)؛
- ۷۲ میلی گرم کلسیم ( نیاز روزانه: ۷ درصد)؛
- ۰/۱ میلی گرم ریبوفلاوین ( نیاز روزانه: ۵ درصد)؛
- ۲۰ میلی گرم منیزیم ( نیاز روزانه: ۵ درصد).
خواص پیازچه برای سلامتی
- کمک به کاهش وزن؛
- کمک به انعقاد خون؛
- تقویت سیستم ایمنی؛
- افزایش سلامت قلب؛
- بهبود سلامت استخوان؛
- احتمال توقف رشد سرطان.
۱. کمک به کاهش وزن
میزان کمِ کالری و مواد غذایی زیاد، پیازچه را به یکی از گزینه های عالی برای استفاده در رژیم های غذایی تبدیل می کند. پس اگر به دنبال کاهش وزن هستید، این خوراکی لذیذ را از دست ندهید. همچنین میزان فیبر موجود در پیازچه بسیار بالاست و تنها با ۳۲ کالری می تواند ۱۰ درصد از نیاز روزانهٔ شما به فیبر را تأمین کند. فیبر برای مدت طولانی تری به شما احساس سیری می دهد؛ در نتیجه کمتر گرسنه می شوید و با این روش به کاهش وزن تان کمک می کند.
بعضی از مطالعات نشان می دهد که پیازچه علاوه بر کاهش کالری و افزایش فیبر بدن، با یک سری از ژن های مربوط به چاقی در ارتباط است. مطالعه ای که در کشور کره روی حیوانات انجام شد، نشان می دهد که مصرف چندهفته ای پیازچه سبب کاهش وزن و کوچک شدن سلول های چربی می شود. از طرف دیگر میزان پروتئین های خاصی که به شکستن چربی مربوط می شود، در بدن این حیوانات آزمایشگاهی افزایش می یابد.در مطالعهٔ دیگری مکمل گیاهی حاوی ترکیبی از پیازچه و عصارهٔ بنفشه به موش های چاق داده شد و سرانجام وزن بدن و اندازهٔ سلول های چربی در این موش ها کاهش پیدا کرد. استفاده از پیازچه به همراه سایر مواد غذایی کم کالری مانند میوه ها وسبزیجات یکی از روش های ساده برای کنترل وزن است.
۲. کمک به انعقاد خون
پیازچه سرشار از ویتامین k است. درواقع نصف فنجان پیازچه نیاز روزانهٔ شما به ویتامین k را برآورده می کند. ویتامین k یکی از مواد ضروری برای سلامتی است، اما نقش حیاتی آن در انعقاد خون بسیار شناخته شده است.
انعقاد خون از هدررفتن بیش از اندازهٔ خون در زمان جراحت جلوگیری می کند. این ویتامین سبب می شود تا در زمان جراحت ترکیبات مهم خون یعنی پلاکت و پلاسما به سمت محل جراحت بروند و محل را با انعقاد خون مسدود کنند و از خونریزی زیاد جلوگیری کنند. کمبود ویتامین k می تواند سبب ایجاد علائمی مثل کبودی و خونریزی شود که معمولا در لثه و بینی اتفاق می افتد.
۳. تقویت سیستم ایمنی
بعضی از مطالعات نشان می دهد که پیازچه با تقویت سیستم ایمنی از ابتلا به بیماری و عفونت جلوگیری می کند. مواد موجود در پیازچه در درجهٔ اول میزان سلول های خاص سیستم ایمنی را که برای ازبین بردن بیماری ها و مبارزه با مهاجمان خارجی مهم هستند، افزایش می دهد.
مطالعه ای که در سال ۲۰۱۳ بر روی موش ها انجام شد، نشان می دهد در موش هایی که از رژیم غذایی حاوی پیازچه استفاده کرده بودند، عملکرد سیستم ایمنی با افزایش فعالیت سلول های ایمنیِ مهم بیشتر شد. در مطالعه ای دیگر که نتایج آن در یکی از مجلات منتشر شد، ترکیب خاص موجود در پیازچه را جدا کردند و نشان دادند که ترکیب موجود در پیازچه سبب افزایش تولید آنتی بادی لازم برای مبارزه با آنفولانزا می شود.همچنین پیازچه دارای میزان بالایی از ویتامین سی (C) است. غذاهای مانند پیازچه که حاوی بسته های آنتی اکسیدانیِ ویتامین C هستند، عملکرد سیستم ایمنی را تقویت و از عفونت جلوگیری می کنند.
۴. افزایش سلامت قلب
بیماری قلبی یکی از مشکلات عمده سلامتی در دنیا است که می تواند منجر به مرگ افراد زیادی شود. غذاهای خاصی مانند پیازچه می توانند سبب بهبود سلامت قلب شوند. مطالعه ای که در سال ۲۰۱۱ روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شد، نشان می دهد که عصارهٔ پیازچه می تواند به طور چشمگیری عوامل خطرساز بیماری های قلبی مانند کلسترول کلی بدن، تری گلیسیرید و کلسترول بد (LDL) را کاهش دهد.مطالعهٔ دیگری در تایوان نشان می دهد که عصارهٔ پیازچه به بهبود جریان خون کمک می کند.
علاوه براین پیازچه حاوی مقدار زیادی ویتامین k است که از قلب شما محافظت می کند. ویتامین k از ایجاد رسوب کلسیم در دیوارهٔ عروق جلوگیری می کند و مانع از سفتی عروق می شود. در مطالعه ای که به مدت چهار سال روی حدود ۱۶۰۵۷ خانم انجام شد، مشخص شد که افزایش دریافت شکل خاصی از ویتامین k با کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی همراه است.درکنار پیازچه رژیم غذایی سالم و متعادل و سرشار از مواد مغذی به همراه فعالیت ورزشی منظم می تواند به سلامت و تقویت قلب کمک کند.
۵. بهبود سلامت استخوان
ویتامین k که در پیازچه وجود دارد، علاوه بر پیشگیری از بیماری های قلبی و بهبود انعقاد خون می تواند به تقویت استخوان هایتان کمک کند. ویتامین k با افزایش تولید پروتئین خاص مورد نیاز برای حفظ کلسیم استخوان و افزایش تراکم استخوان سبب افزایش سلامت استخوان می شود.
مطالعه ای که روی ۲۴۱ بیمار مبتلا به پوکی استخوان انجام شد، نشان می دهد که ویتامین k خطر شکستگی استخوان در بیماران را کاهش می دهد و به حفظ تراکم استخوان آنها کمک می کند. همچنین کاهش دریافت ویتامین k با افزایش خطر شکستگی مفاصل در افراد سالمند همراه است.
ویتامین k موجود در پیازچه در ترکیب با کلسیم و ویتامین دی (D) عملکرد بهتری دارد. به همین دلیل برای تقویت استخوان هایتان هر روز آفتاب بگیرید و از رژیم های غذایی سرشار از کلسیم استفاده کنید.
۶. احتمال توقف رشد سرطان
یکی از مهم ترین خواص پیازچه این است که ترکیبات موجود در آن می تواند به کاهش رشد انواع خاصی از سرطان کمک کند. درسال ۲۰۱۲ مطالعه ای انجام شد که نشان می دهد رشد تومور در آن دسته از موش های مبتلا به سرطان کولون که از عصارهٔ پیازچه تغذیه کردند متوقف شد و علاوه بر کاهش التهاب، موش های بیشتری زنده ماندند.
همچنین بررسی ها نشان می دهد که افزایش مصرف پیازچه خطر ابتلا به سرطان پروستات را تا ۳۰ درصد کاهش می دهد.
پیازچه دارای ترکیبی به نام آلسین (allicin) است. این ماده به خاطر توانایی ای که در مبارزه با سرطان دارد، شناخته شده است. براساس مطالعه ای که در چین انجام شد، به طور مشخصی رشد سرطان در سلول های سرطانی معده که با آلسین بهبود یافته بودند، متوقف شد و این ماده به مرگ سلول های سرطانی کمک کرد.
هرچند که مطالعات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است، اما این تحقیقات نشان می دهد که احتمالا ترکیبات موجود در پیازچه به پیشگیری از سرطان کمک می کند و این گیاه را به یکی از غذاهای عالی برای مبارزه با سرطان تبدیل می کند.
خواص پیازچه در طب سنتی چینی
در طب سنتی چینی از پیازچه استفاده های گوناگونی می شده است. برخی خواص پیازچه در طب سنتی بدین شرح است: درمان سرماخوردگی، تب بر، تسکین درد، درمان اسهال، رفع نفخ، درمان سنگ کلیه، مشکلات ادراری، درمان زخم و آبسه، آسیب شنوایی، زخم گلو، بهبود بینایی، درمان ناتوانی جنسی، دفع انگل، درمان سرگیجه و مشکلات کلیوی.
مضرات پیازچه
پیازچه در کنار خواص و فواید بی نظیری که دارد ممکن است عوارض جانبی نیز داشته بلشد. پیازچه ممکن است در برخی از افراد منجر به بروز حساسیت و آلرژی شود که علائم حساسیت به پیازچه شامل تنگی نفس، استفراغ، خس خس سینه، خارش یا سوزش پوست هستند. میازچه دارای ویتامین K بوده و از این رو ممکن است باعث بروز تداخل دارویی با داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین شود. طب چینی معتقد است که پیازچه و عسل نباید با یکدیگر ترکیب شوند. همچنین مادران شیرده بهتر است که از مصرف پیازچه در طول این دوران خوددرای کنند زیرا ممکن است پیازچه موجب ایجاد نفخ در نوزاد شود.
نسخه درمانی با پیازچه
- برای برطرف کردن گلودرد، قسمت سفید پیازچه را خرد کرده و در کیسه پارچه ای ببندید و بخار کنید تا برای کمپرس داغ آماده شود. همچنین می توانید زنجبیل رنده شده و نمک نیز به پیازچه اضافه کنید. کیسه پارچه ای را داخل حوله بپیچید و روی گلو، سینه، کف پا، کف دست، پشت یا زیر بغل قرار دهید. با ایجاد تعریق باعث کاهش درد و حرارت بدن می شود.
- برای گرفتگی مجرای بینی، پیازچه را خرد کنید و پنبه را آغشته به آب آن کنید و در حفره بینی قرار دهید یا این که چند پیازچه روی بالشت کنار خود قرار دهید.