کنگر فرنگی بومی مناطق جنوب اروپا و سواحل مدیترانه است. قسمت قابل مصرف این گیاه غنچه آن بوده که در ظاهر همانند میوه کاج بوده و قبل از شکوفایی برداشت می شود و مورد مصرف گوناگون قرار می گیرد. کنگر فرنگی در جهان بیشتر به صورت آب پز استفاده می شود و در تهیه برخی خورشت ها و پیتزاها استفاده می شود. برگ های گیاه کنگر فرنگی به دلیل این که ویتامین های گروه B، C و پروتئین، آهن، فسفر، پتاسیم، سدیم و کلسیم دارند. غنی ترین سبزی ها برای تهیه انواع سالادها، آش ها و غذاهای گیاهی محسوب می شوند. برگ های پهن و سرشار از ویتامین و املاح معدنی کنگر فرنگی علاوه بر این به دلیل خواص درمانی در کنترل و تنظیم ترشحات صفرا در کبد می تواند به خوبی عملکرد کبد را کنترل و تنظیم کند و به این ترتیب مانع از بروز برخی از بیماری های پوستی که ناشی از اختلال در عملکرد کبد است شود. وجود عصاره هیدروالکلی در گیاه کنگر فرنگی باعث کنترل دیابت نوع اول در افراد است، مصرف برگ ها و غنچه های کنگر فرنگی با کاهش قابل توجه میزان گلوکز، کلسترول و تری گلیسرید خون به پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع یک کمک کند.
خواص کنگر فرنگی برای سلامتی
کنگر فرنگی یا آرتیشو در ایران باستان معروف به ارده شاهی نام علمی Cynara scolymus گیاهی یک یا چندساله بوده که بعد از کاشت هر سال اوایل تابستان محصول دهی را آغاز می کند و به عنوان گیاهی پرخاصیت و با مصارف دارویی زیادی شناخته می شود. کنگر فرنگی خاردار دارای فیبر، آنتی اکسیدان های مختلف و میکرو مغذی هایی است که سبب غنی شدن رژیم غذایی مدیترانه ای می شوند.
1-خواص کنگر فرنگی برای دیابت
مقدار بالای فیبر موجود در کنگر فرنگی به حفظ سطح قند خون پایدار و اجتناب از ایجاد نوسان در ترشح انسولین که می تواند منجر به مشکلات جدی برای بیماران دیابتی شود ، کمک می کند . یکی دیگر از دلایلی که کنگر فرنگی را برای کنترل دیابت مفید می سازد این است که این سبزی حاوی موادی است که باعث کاهش قند خون می شود که یکی از مهم ترین آن ها اینولین می باشد.در صورتی که از داروهای کنترل قند خون مانند متفورمین استفاده می کنید ، قبل از مصرف دارویی کنگر فرنگی با پزشک خود مشورت کنید.اینولین موجود در آرتیشو قند خون را ثابت نگه می دارد ، بیماران دیابتی نیم ساعت پیش و یا ۲ ساعت پس از هر غذا ۱ استکان آب برگ تاره آرتیشو را بنوشند.
۲- مبارزه با التهاب باکنگر فرنگی
کنگر فرنگی دارای مواد شیمیایی گیاهی مانند سینارین، لوتئین، و کلروژنیک اسید است. این مواد به مبارزه با التهاب و حفاظت از سلول ها در روند اکسیداسیون بدن کمک می کنند.
۳- کاهش کلسترول خون با کنگر فرنگی
لوتئین موجود در کنگر فرنگی علاوه بر مبارزه با التهاب، می تواند به کاهش سطح کلسترول خون کمک کند. سطح بالای کلسترول بد خون، خود می تواند منجر به بروز بیماری های دیگر مانند بیماری های قلبی و عروقی شود.
۴- کنگر فرنگی محافظت از سلامت قلب
پتاسیم موجود در کنگر فرنگی خاردار نقش مهمی در کارکرد طبیعی ریتم قلب دارد. همچنین پتاسیم می تواند با کاهش اثر سدیم، باعث ثبات در فشار خون شود
5-خواص کنگر فرنگی برای کبد چرب
قسمت هایی از این گیاه به علّت طعم تلخ و مواد مؤثری که دارد موجب تحریک و افزایش صفرا و دفع ادرار می گردد ، عصاره ی تلخ موجود در آرتیشو برای بیماری های صفرا و کبد مورد استفاده قرار می گیرد.عصاره برگ آرتیشو به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدان هایی که دارد به سم زدایی کبد کمک می کند، کبد را از آسیب محافظت کرده و باعث افزایش رشد بافت های جدید در کبد می شود. در یک مطالعه مشخص شده که مصرف عصاره آرتیشو باعث کاهش آسیب کبدی، افزایش سطح آنتی اکسیدان ها و بهبود عملکرد کبد می شود. در مطالعه دیگری در بزرگسالان چاق مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی، مصرف روزانه آرتیشو به مدت دو ماه باعث کاهش التهاب کبد و کاهش میزان چربی کبد شده است.
6-کنگر فرنگی و سنگ کلیه
آرتیشو همواره به دلیل خواص مدر بودن آن، مورد توجه درمانگران طب سنتی در کشورهای مختلف قرار گرفته است. مصرف آرتیشو به عنوان غذا یا دارو تاثیر زیادی در افزایش میزان ادرار و دفع آن در بدن دارد. استفاده از این دارو می تواند تاثیر بسیار خوبی در پاکسازی و تخلیه کلیه ها و بهبود عملکرد آن ها در دفع مواد زائد از بدن داشته باشد. بنابراین، این گیاه می تواند یکی از موادغذایی مفید و پرخاصیت هنگام انواع پاکسازی ها باشد که به تخلیه موادسمی و زائد موجود در بدن کمک می کند.
۷- بهبود سلامت روده با کنگر فرنگی
اینولین که یک کربوهیدرات غیرقابل هضم است می تواند باعث تغذیه و افزایش باکتری های مفید روده شود. این باکتری ها نقشی حیاتی در پاک کردن روده و کاهش خطر ابتلا به مشکلات گوارشی ایفا می کنند.
۸- محافظت در برابر سرطان باکنگر فرنگی
به دلیل وجود آنتی اکسیدان های قوی موجود در کنگر فرنگی خاردار، این گیاه به میزان قابل توجهی نقش ضدسرطانی در بدن ایفا می کند.متخصصان تغذیه تاکید دارند به دلیل خاصیت های بی شمار کنگر فرنگی خاردار، مردم باید تلاش کنند این گیاه را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانند.
9- بهبود هضم غذا باکنگر فرنگی
سیناروپیکرین موجود در کنگر فرنگی خاردار باعث بهبود هضم غذا و نیز افزایش اشتها می شود. این ماده دلیل اصلی مزه تلخ کنگر فرنگی خاردار است.
10-خواص کنگر فرنگی برای لاغری
کنگر فرنگی منبع غنی از فیبر می باشد که برای سلامت کلی بدن ضروری و حیاتی است. فیبر ، کمک می کند تا سیستم گوارشی به طور منظم و به درستی کار کند و مسائلی مانند یبوست و اسهال را از بین می برد. مصرف فیبر نقش مهمی در کمک به بدن برای از بین بردن مواد زائد ، کلسترول اضافی ، شکر و سموم ایفا می کند، علاوه بر این وجود فیبر برای تسهیل عملکرد کبد و ایجاد احساس سیری کامل پس از خوردن غذا ضروری می باشد. مطالعات نشان داده اند که مصرف زیاد فیبر محلول ، که در کنگر فرنگی نیز یافت می شود ، یک راه عالی برای جلوگیری از تشکیل چربی احشائی می باشد . چربی احشائی نوعی از چربی است که در اطراف ارگان های بدن جمع می شود و برای سلامتی خطرناک بوده ، می تواند منجر به بروز بیماری های مختلف شود.استفاده از چای آرتیشو در لاغری و کاهش وزن موثر است و منبع عالی فیبر محسوب می شود. ، برای تهیه چای آرتیشو ۱۰ گرم برگ خشک و ۲۰ گرم برگ تازه آنرا در یک قوری کوچک آبجوش دم کنید و پس از بیست دقیقه آن را صاف کنید و هر روز ۲ استکان از آن بنوشید.
11- تامین کننده مناسب مواد مغذی بدن باکنگر فرنگی
مصرف کنگر فرنگی خاردار خام می تواند مواد معدنی بدن شامل کلسیم، مس، آهن، منگنز، فسفر و روی را تامین کند. همچنین این گیاه یکی از منابع غنی ویتامین خانواده B و ویتامین های C و A است.
12-تاثیر خواص کنگر فرنگی برای سیستم گوارش
مضرات ومنع مصرف کنگر فرنگی
- آرتیشو (کنگر فرنگی) چون گرم است ممکن است در بعضی از اشخاص تولید سودا کند لذا بهتر است با سرکه خورده شود ضمناً طعم کنگر فرنگی را دوست ندارند. این گونه اشخاص اگر بخواهند از مزایای کنگر فرنگی استفاده کننده تنطور قرص یا کپسول کنگر فرنگی مصرف نمایند.
- افرادی که دچار سنگ کیسه صفرا هستند نباید کنگر فرنگی مصرف کنند به خاطر این که این ماده غذایی باعث مسدود شدن مجاری صفرایی می شود.
- علاوه بر این افرادی که روده حساسی دارند نیز نباید در مصرف کنگر فرنگی زیاده روی کنند به خاطر این که باعث نفخ و گاز معده می شود.
- یکی از موارد منع مصرف آرتیشو در خانم هایی است که به نوزاد خود شیر می دهند. از آنجا که مصرف آرتیشو و برگ های آن تاثیر زیادی در کیفیت، بو و مزه شیر مادر می گذارد ممکن است موجب بروز عکس العمل نوزاد شده و او شیر مادر را نخورد.
- آرتیشو یا کنگر فرنگی برای بیمارانی که کم کاری تیرویید دارند مضر است.