شیرین بیان از دیرباز به عنوان یک شیرین کننده طبیعی در آب نبات ها و دارو ها مورد استفاده قرار می گرفته است اما نباید از خواص دارویی بی شمار آن نیز غافل شد. این ماده که طعمی شیرین دارد، می تواند برای بدن شما به مقدار زیادی مفید باشد و حتی به درمان برخی از مشکلات نیز کمک کند. در ادامه مطلب شما را با خواص شیرین بیان آشنا خواهیم کرد تا بتوانید با استفاده از آن به بهترین نحو سلامت خود را تضمین کنید و از آن در کنار مصرف دارو های شیمیایی استفاده کنید.
شیرین بیان که به آن ریشه‌ی شیرین نیز می‌گویند، گیاهی چوبی و چندساله است که تا حدود 1 تا 2 متر رشد می‌کند. ریشه‌های بلند و پرچین شیرین بیان به‌صورت افقی و زیر زمین پخش می‌شوند. از ریشه‌ی شیرین بیان بیشتر به‌عنوان شیرین‌کننده در آب‌نبات و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. علاوه‌بر استفاده از شیرین بیان در خوراکی‌ها، این گیاه به‌دلیل خواص درمانی گوناگون خود و افزایش طول عمر و سلامتی از زمان‌های باستان مورد توجه قرار گرفته است.
با گذشت زمان خواص شیرین بیان برای سلامتی بیشتر در جامعه‌ی پزشکی پذیرفته می‌شود. البته باید توجه داشته باشید که در پژوهش‌های پزشکی هنوز برخی از خواص شیرین بیان برای سلامتی اثبات نشده است. شیرین بیان به شکل‌های فراوانی در دسترس است، مانند شیرین بیان حاوی «گلیسیریزین» (glycyrrhizin) و شیرین بیان «گلیسیریزین» زدایی‌شده (DGL، deglycyrrhizinated licorice).
شیرین بیان ریشه‌ی گیاهی است که «Glycyrrhiza glabra» نام دارد که در فارسی به آن «مَهْک» گفته می‌شود. این گیاه بومی اروپا و آسیاست و در این مناطق در دسته‌ی علف‌ها طبقه‌بندی می‌شود. مصریان باستان عاشق ریشه‌ی شیرین بیان بودند. آنها از چای ریشه‌ی شیرین بیان به‌عنوان درمانی برای همه‌ی دردها استفاده می‌کردند. بعدها شیرین بیان وارد چین شد و به گیاه مهمی در طب سنتی چین تبدیل شد.
شیرین بیان منبع خوبی از ویتامین B1، B2، B3، B5 و ویتامین Eاست. شیرین بیان حاوی مواد معدنی مانند فسفر، کلسیم، کولین، منیزیم، آهن، پتاسیم، سلنیوم، سیلیکون و روی است. شیرین بیان مخزنی از مواد مغذی گیاهی شامل بتاکاروتن، گلیسیریزین، گلابریدین، ازوئگوئتیدین، تیمول، فنول، اسید فرولیک و کورستین است.
از خواص درمانی فوق‌العاده شیرین بیان می‌توان به درمان آفت یا زخم‌های دهانی، درمان اختلالات معده، حفاظت از کبد، کاهش استرس، درمان روماتیسم مفصل، برطرف کردن علائم یائسگی و سندروم پیش از قاعدگی، پیشگیری از سرطان، درمان بیماری سل، درمان عفونت‌ها، تقویت سیستم ایمنی بدن، درمان اختلالات تنفسی، کاهش ابتلا به آترواسکلروز، کمک به لاغری، کمک به سم زدایی بدن، افزایش باروری زنان، درمان زخم معده، درمان هپاتیت، مراقبت از پوست و مو، افزایش سلامت قلب و عروق و... اشاره کرد.ریشه شیرین بیان دارای خواص دارویی برای درمان بیماری های معده و روده است. همچنین فواید فراوانی نیز برای پوست صورت و موی سر دارد. در این‌جا برخی از خواص ریشه شیرین بیان را مطرح میکنیم.
وجود مقادیر بالای ویتامین‌ها، مواد معدنی و روغن فلاونوئید در ریشه شیرین بیان و خواص ضد التهابی ریشه شیرین بیان به درمان آکنه و جوش صورت و قرمزی ناشی از جوش کمک می‌کند.
شیرین بیان حاوی گلیسیرریزین است و ایتن ماده موجب سم زدایی و پاک سازی کبد می‌شود و به دلیل خواص ضد ااتهابی که دارد، اثرات استرس اکسیداتیو بر روی کبد را کاهش می دهد. مصرف ریشه شیرین بیان می‌تواند به درمان کبد چرب غیر الکلی کمک کند.
ریشه شیرین بیان دارای خواص ضد التهابی است و می‌توان از آن برای درمان سندروم پیش از قاعدگی و همچنین درد پریود استفاده کرد. همچنین مصرف ریشه شیرین بیان در دوران یائسگی، گر گرفتگی را به طور قابل ملاحظه ای کاهش می‌دهد.
طب سنتی چینی از شیرین بیان برای درمان انواع سرطان، استفاده می‌کند. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که ریشه شیرین بیان می تواند به درمان سرطان سینه و سرطان پروستات کمک کند.
عصاره شیرین بیان حاوی گلابریدین و گلابرون، که فلاونوئید‌های موجود در ریشه شیرین بیان هستند، در تسکین ناراحتی معده مؤثر است. از عفونت های رایج دستگاه گوارش، آلودگی به باکتری هلیکوباکترپیلوری است که منجر به گاستریت، زخم معده، زخم های گوارشی و در نهایت سرطان معده می شود. شیرین بیان یکی از گیاهان دارویی است که در درمان عفونت های باکتری هلیکوباکترپیلوری استفاده می‌شود. اسید گلیسیریزین موجود در شیرین بیان می تواند در برابر رشد هلیکوباکتر پیلوری از فرد محافظت کند و می تواند اثرات درمانی در علائم سوهاضمه یا هضم اختلال ایجاد کند. شیرین بیان باعث از بین رفتن میکروب های معده می شود و باکتری مولد زخم معده را از بین می برد.
ریشه شیرین بیان درصورت استفاده به شکل دگلیسریزین شده سبب افزایش ترشح موکوس در معده شده و بدین شکل از معده و مری در برابر اسید معده محافظت می‌کند. شیرین بیان سطح اسید معده را پایین می‌آورد، سوزش معده و سوء هاضمه را کم می‌کند و در نهایت به عنوان یک ضد یبوست ملایم عمل می‌کند. با افزایش میزان استرس بدن اسید معده هم افزایش می‌یابد که درد شدید و التهاب را به دنبال دارد. شیرین بیان در کاهش استرس و کنترل هورمون استرس (کورتیزول) نقش دارد بنابراین با مصرف شیرین بیان می‌توان هورمون استرس را کنترل کرد.
در حالی که تحقیقات بیشتری در مورد انسان مورد نیاز است اما یک مطالعه 2 هفته ای بر روی 120 بزرگسال نشان داد که مصرف عصاره شیرین بیان علاوه بر یک درمان استاندارد به طور قابل توجهی حضور هلیکوباکتر پیلوری را کاهش می دهد. درست است که خواص شیرین بیان قابل شمارش و انکار نیست اما مصرف بیش از اندازه از هر ماده ای ممکن است باعث بروز مشکلاتی در فرد بشود حتی افرادی هستند که به این ماده حساسیت دارند و نباید از آن به هیچ وجه استفاده کنند. در ادامه مطلب برخی از این عوارض جانبی را برایتان خواهیم آورد.
صرف نظر از خواص شیرین بیان، مصرف آن در مادران باردار می تواند باعث بروز مشکلات زیادی برای جنین شود. به عنوان مثال مغز در حال تشکیل جنین ممکن است آسیب ببیند و یا حتی موجب زایمان زودرس و در خطر افتادن جان مادر و فرزند شود.
عصاره های فعالی که در این گیاه وجود دارند، می توانند موجب مشکلاتی از جمله تداخلات دارویی شوند. اگر از داروی خاصی استفاده می کنید، قبل از مصرف شیرین بیان با پزشک خود مشورت کنید.
این گیاه اغلب با دارو های زیر تداخل پیدا می کند:
دارو های مرتبط با قلب
دارو های مرتبط با کنترل پتاسیم بدن
دارو های مرتبط با کنترل هورمون ها
سازمان غدا و دارو هشدار داده است که اگر سن شما بالای چهل سال می باشد، بهتر است در خوردن شیرین بیان، دقت لازم را داشته باشید زیرا مممکن است باعث افزایش فشار خون و راهی بیمارستان شدنتان شود.
ممکن است بعد از خواندن این مقاله و آشناشدن با خواص و عوارض آن از خودتان بپرسید که بالاخره باید از خواص شیرین بیان استفاده کرد یا این که از عوارض آن ترسید؟ خوب باید بدانید که هزاران سال است که این گیاه در درمان بیماری‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ همین مسئله می‌تواند مهر تاییدی بر فواید آن باشد. اما آیا این بدان معناست که می‌توانید خودسرانه آن را به مقدار زیاد مصرف کنید؟ نه به‌هیچ‌عنوان.باید بدانید که مصرف زیاد ریشه شیرین‌بیان می‌تواند باعث عدم تعادل شدید مایعات و الکترولیت‌ها شود. کودکان، زنان باردار و شیرده و مبتلایان به بیماری کلیوی، بیماری قلبی یا فشار خون بالا باید از محصولات شیرین‌بیان اجتناب کنند.
