بیماری زخم قرنیه ی چشمی چیست؟

زخم قرنیه یک عارضه دردناک و خطرناک است. عدم رسیدگی مناسب به این عارضه و انجام ندادن اقدامات فوری ممکن است برخی مشکلات جدی را به همراه داشته باشد. این امر در مواردی می تواند منجر به ازدست دادن بینایی شود. زخم قرنیه در زبان فارسی با اسامی گوناگونی نظیر زخم چشم، کراتیت (keratitis) و التهاب چشم عنوان شده و در زبان انگلیسی با نام Corneal Ulcer شناخته می شود.

علل ابتلا به زخم قرنیه

زخم قرنیه ممکن است در اثر عوامل مختلف ایجاد شود. به عنوان مثال آسیب دیدگی چشم در اثر فعالیت های روزمره می تواند منجر به ساییدگی و زخم در سطح قرنیه شود. همچنین در صورت استفاده از لنزهای تماسی، مراقبت صحیح از آنها به جلوگیری از خراشیدگی قرنیه کمک می کند. به طور کلی زخم قرنیه معمولاً به دلیل عوامل زیر ایجاد می شود:

• عفونت های باکتریایی: این موارد در افراد استفاده کننده از لنزهای تماسی به ویژه افرادی که از لنزها به صورت طولانی مدت استفاده می کنند، شایع تر است.
• عفونت های ویروسی: ویروسی که باعث تب خال می شود در طول دوره های زمانی به طور مجدد عود می کند. این حملات در اثر استرس، نقص نقص سیستم ایمنی بدن یا قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد می شود. همچنین ویروس آبله مرغان و زونا می تواند منجر به زخم قرنیه شود.
• عفونت های قارچی: استفاده نادرست از لنزهای تماسی یا قطره های چشمی استروئیدی می تواند منجر به عفونت های قارچی و در نتیجه زخم قرنیه شود. همچنین آسیب قرنیه می تواند منجر به کراتیت قارچی شود.
• عفونت های انگلی: آکانتامبا یک آمیب میکروسکوپی و تک سلولی است که می تواند باعث عفونت در انسان شود. آنها شایع ترین آمیب ها در آب شیرین و خاک هستند. وقتی آکانتامبا وارد چشم شود، می تواند عفونت های شدیدی را ایجاد کند.

سایر علل زخم قرنیه عبارتند از:

• خراش یا سوختگی قرنیه به دلیل آسیب دیدگی چشم، خراش و بریدگی می تواند توسط باکتری ها آلوده شده و منجر به زخم قرنیه شود. این آسیب ها می توانند از طریق خراش ناخن، برش کاغذ، شانه زدن سر یا شاخه های درختان ایجاد شوند.
• سندروم خشکی چشم
• اختلالات پلک که از عملکرد مناسب پلک جلوگیری می کنند، احتمال ابتلا به زخم قرنیه را افزایش می دهند.

علائم بیماری زخم قرنیه

شایع ترین علائم بیماری کراتیت عبارت اند از:

• سرخی چشم
• خارش چشم
• سوزش چشم
• احساس درد شدید در ناحیه آسیب دیده
• احساس وجود جسم خارجی در چشم
• ریزش اشک
• خارج شدن ترشحات عفونی غلیظ از چشم
• تار شدن دید
• حساسیت شدید به نور
• تورم پلک
• به وجود آمدن یک لکه سفید و دایره ای شکل روی قرنیه
• التهاب قرنیه

تشخیص زخم قرنیه

برای تشخیص این عارضه لازم است هر چه سریع تر به چشم پزشک مراجعه کنید. در صورت لزوم، ممکن است پزشک انجام برخی آزمایش ها را توصیه کرده یا از زخم چشم نمونه برداری کند. روش نمونه برداری از سطح قرنیه برای تشخیص نوع عفونت به کار می رود.آزمایش لکه چشم فلورسئین یکی از رایج ترین روش هایی است که به تشخیص پارگی قرنیه چشم کمک می کند. در خلال این آزمایش، پزشک متخصص با استفاده از تکنیک رنگ آمیزی پزشکی و با کمک یک قطعه کاغذ بلات، رنگ را به سطح قرنیه منتقل کرده و با استفاده از یک دستگاه تخصصی به نام slit lamp چشم بیمار را معاینه می کند. این قبیل تمهیدات به پزشک کمک خواهد کرد تا مشکل اصلی را ریشه یابی کرده و مناسب ترین گزینه درمانی را برای بیمار انتخاب کند.

انواع زخم قرنیه

انواع زخم قرنیه باتوجه به عوامل مؤثر در ایجاد این عارضه عبارت است از:

• کراتیت اکانتاموبایی
• کراتیت هرپس سیمپلکس
• کراتیت قارچی

چه افرادی در معرض خطر ابتلا به زخم قرنیه قرار دارند؟

افرادی که در معرض خطر ابتلا به بیماری زخم قرنیه قرار دارند، عبارتند از:

• افرادی که از لنزهای تماسی استفاده می کنند
• افراد مبتلا به زخم های سرد، آبله مرغان یا زونا
• افرادی که از قطره های چشمی استروئیدی استفاده می کنند
• افراد مبتلا به بیماری خشکی چشم
• افراد مبتلا به اختلالات پلک که مانع عملکرد صحیح پلک می شوند

در صورت استفاده از لنزهای تماسی، کنترل ایمنی، نگهداری و تمیز کردن لنزها از اقدامات اساسی برای کاهش خطر ابتلا به زخم قرنیه است.

مراجعه به پزشک برای درمان زخم قرنیه

در صورتی که هرکدام از علائم زیر را دارید بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه کنید:

• قرمزی چشم
• درد چشم
• آب ریزش چشمی
• ترشح چشمی
• نقطه های سفید بر روی قرنیه
• تاری دید
• سوزش چشم
• خارش چشم
• حساسیت چشم در برابر نور

چشم پزشک نیز با نگاه کردن به چشم متوجه وجود علائم التهاب (قرمزی) در ملتحمه چشم و داخل حدقه چشم خواهد شد. این قرمزی در نتیجه گشاد شدن رگ های خونی ملتحمه چشم به وجود می آید. گاهی اوقات ممکن است پلک های چشم فرد متورم شده و یک نقطه دایره ای به رنگ سفید یا خاکستری بر روی قرنیه به وجود بیاید که در صورت بزرگ بودن زخم با چشم غیر مسلح نیز قابل رؤیت باشد. البته دقت داشته باشید که همه نقاط خاکستری و سفید رنگ روی چشم نشان دهنده زخم نیستند. گاهی اوقات ممکن است اطراف قرنیه چشم متورم شود. در بعضی از موارد فقط یک زخم در چشم وجود نداشته و ممکن است چندین زخم به صورت همزمان یک چشم یا هر دو چشم فرد را درگیر کرده باشد.

تشخیص زخم قرنیه

چشم پزشک با استفاده از میکروسکوپ های مخصوص چشمی که به آن slit lamp گفته می شود به بررسی وضعیت و سلامت سطح قرنیه خواهد پرداخت. گاهی اوقات از قطره حاوی رنگ فلوئورسین برای تغییر رنگ سطح قرنیه و تشخیص ساده تر زخم روی چشم استفاده می شود. همچنین در بعضی از موارد که ممکن است زخم در نتیجه عفونت به وجود آمده باشد، پزشک از سطح چشم نمونه برداری کرده و برای تشخیص نوع عفونت باکتریایی، قارچی یا ویروسی آن را به آزمایشگاه ارسال کند.

درمان زخم قرنیه

درمان با قصد از بین بردن علت اصلی بروز بیماری انجام می شود.

دارو و درمان زخم قرنیه

پزشک از داروهای آنتی بیوتیک برای از بین بردن علت عفونی بروز زخم استفاده خواهد کرد.به طور کلی این درمان ها به شکل قطره ها یا پمادهای چشمی تجویز شده و بیمار باید طبق دستور العمل آن را داخل چشم های خود بریزد. در بعضی از موارد که عفونت به علت ویروس به وجود آمده پزشک داروهای خوراکی برای فرد تجویز خواهد کرد. همچنین گاهی از اوقات پزشک متخصص استفاده از محلول های موضعی کورتیکواستروئیدی را تجویز می کند. باید دقت داشته باشید که این داروها را فقط در صورت تجویز پزشک مصرف کنید زیرا گاهی اوقات استفاده از استروئید ها ممکن است روند درمان را کند کرده یا عفونت چشم را تشدید کند.

سبک زندگی و درمان خانگی زخم قرنیه

در مواردی که زخم در نتیجه آسیب به وجود آمده باشد باید عامل بروز زخم از داخل چشم خارج شده و سپس داروهایی برای جلوگیری از عفونی شدن و کاهش زخم بر روی قرنیه چشم تجویز شود. اگر زخم قرنیه در نتیجه رشد مژه ها در داخل چشم به وجود آمده باشد، مژه ها باید از ریشه جدا شده و در صورتی که این روند رشد غیر عادی تکرار شود باید ریشه های آن با جریان الکتریسیته ضعیف سوزانده شود. گاهی از اوقات ممکن است برای تصحیح وضعیت قرارگیری پلک ها نیاز به انجام عمل جراحی باشد.

زمانی که زخم قرنیه روند درمان خود را طی می کند، نباید به هیچ وجه از لنزهای چشمی در داخل چشم آسیب دیده استفاده کنید. هیچ فرقی نمی کند که علت بروز زخم لنزهای چشمی باشد یا عامل دیگری باعث به وجود آمدن آن شده باشد. افرادی که در اثر بیماری های سیستم ایمنی دچار زخم قرنیه شده باشند نیز باید برایشان داروهای سرکوب سیستم ایمنی به خصوصی تجویز شود.

مدت زمان درمان زخم قرنیه

مدت زمان لازم برای مداوای این زخم بستگی به عواملی مثل اندازه، محل و عمق آن دارد. اما در بیشتر موارد زخم بین ۲ تا ۳ هفته بهبود یافته و مداوا می شود. گاهی اوقات برای کاهش احتمال بروز جای زخم های روی سطح قرنیه درمان از مدت گفته شده هم طولانی تر شود. که این زخم خطرناک بوده و در صورت عدم درمان به موقع ممکن است فرد کم بینا یا نابینا شود.

پیشگیری زخم قرنیه

همیشه باید پیش از استفاده از ابزار و وسایل قدرتی یا جوشکاری که احتمال برخورد اشیاء ریز با چشم وجود دارد از عینک محافظتی استفاده کنید.افرادی که دچار خشکی چشم بوده یا پلک هایشان در هنگام بسته شدن کاملاً روی هم قرار نمی گیرند بهتر است برای حفظ رطوبت و لغزندگی سطح چشم از قطره های اشک مصنوعی استفاده کنند.

در صورتی که التهاب و قرمزی چشم بعد از چند روز از استفاده از قطره های بدون نیاز به نسخه درمان نشد سریعاً با چشم پزشک تماس بگیرید. افرادی که دائماً از لنزهای چشمی استفاده می کنند بهتر است درمورد نحوه استفاده و پاکسازی این لنزها اطلاعات کافی به دست آورده و طبق دستورالعمل ها پیش بروند.

• بهتر است همیشه قبل از استفاده از لنزها دستهای خود را به خوبی شسته و خشک کنید.
• هیچ گاهی برای مرطوب کردن لنزها از براق دهان استفاده نکنید زیرا براق دهان حاوی باکتری هایی است که به قرنیه چشم آسیب می رساند.
• هر شب لنزها را از داخل چشم ها خارج کرده و به خوبی تمیز کنید.
• همیشه از مایع شستشو و ضد عفونی کننده لنزها برای پاکسازی استفاده کرده و ظرف جا لنزی را مرتباً بشویید.

علائم بیماری چشم صورتی در کودکان و روش های درمان