به جرات می توان گفت که بازار بورس، بازار به شدت مولدی است. شما وقتی که پول خود را برای خرید سهام شرکت داروسازی صرف می کنید می دانید که چه اتفاقی می افتد؟ خب شرکت داروسازی می تواند خط تولید جدیدی راه بیاندازد. با ایجاد این خط تولید، زمینه ی اشتغال زایی و کاهش بیکاری برای بسیاری از افراد به وجود خواهد آمد. طبق بررسی های انجا شده توسط کارشناسان، بیکاری ریشه ی بسیاری از معضلات اجتماعی در جامعه است. با راه افتادن چرخه ی اقتصاد در هر جامعه ای یقیناً معضل بیکاری هم حل خواهد شد. می دانید چرخه اقتصاد چطور ساخته می شود؟ با سرمایه گذاری و وارد شدن حجمی از پول به چرخه ی اقتصادی دولت ها، این اتفاق خواهد افتاد. حال چه جایی بهتر از بازار بورس می تواند این ساز و کار را برای مردم فراهم آورد؟ در چنین حالتی واضح است که حکم شرعی بورس را نمی توان مانند قمار حرام به حساب آورد.
خرید اعتباری سهام چیست
حکم شرعی بورس از نظر مراجع تقلید
آیت الله خامنه ای:
بورس بازاری است که در آن دارایی های مختلف مورد معامله قرار می گیرد، بنابراین بورس فی نفسه اشکال ندارد؛ ولی مهم این هست که باید معاملات در بورس نامشروع خلاف قانون نباشد در غیر این صورت حرام است. بطور کلی فعّالیّت در بورس و خرید سهام و تعیین سود سالانه برای آن بر طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی که به تأیید شورای محترم نگهبان قانون اساسی رسیده انجام می گیرد محکوم به صحّت و حلیّت است.
آیت الله مکارم شیرازی
درآمد و کسبی که از طریق خریدوفروش اوراق بهادار و بورس به دست می آید به حکم قمار نیست. میان قمار و بورس تفاوت هست. فرق قمار و بروس در این است که در قمار به خوردن مال به باطل صورت می گیرد. به این معنی که بدون مجوز و یا عقود شرعی است. اما اگر در بورس بر اساس عقود شرعی و اسلامی عمل شود؛ خریدوفروش بدون اشکال است.
در نظر اسلام هرگونه معامله مانند بورس یا اینکه کسی کار اصلی خود را خریدوفروش سهام در بورس قرار دهد؛ درصورتی که عقود و معاملات سوری نباشد؛ بر اساس احکام شرع مقدس اسلام باشد؛ در آنها فروشنده واقعاً مالک باشد و یا از طرف مالک وکیل باشد؛ خریدار نیز واقعاً صاحب آن شده باشد؛ ایرادی ندارد.
آیت الله وحید خراسانی
حکم شرعی بورس از دیدگاه آیت الله وحید خراسانی به این صورت است که خرید و فروش سهام شرکتهاى سهامى، در صورتى که در آن شرکتها معاملات حرام ـ مانند معاملات ربوى ـ انجام نشود ، جایز است ، و خرید و فروش سهام شرکتهایى که معاملات حرام انجام مى دهند در صورتى که سود حاصل از حرام ، جزء سرمایه شرکت باشد ، جایز نیست ، و در غیر این صورت خرید و فروش خودِ سهام جایز است ، ولى باید از درآمدهاى حرامِ آن پرهیز شود.
آیت الله صافی گلپایگانی
حکم شرعی بورس از دیدگاه آیت الله صافی گلپایگانی به این شرح است که به طور کلی معاملات بورسی چنانچه با اجتماع جمیع شرایط صحت و لزوم باشد فی نفسه مانعی ندارد.
آیت الله سیستانی
خریدوفروش سهام صحیح است. البته اگر درباره سهام شرکت های حرام مثل شرکت های خریدوفروش شراب و معاملات ربوی باشد؛ خرید سهام آن و شرکت در این کار جایز نیست.
چرا برخی معتقدند که حکم شرعی بورس و قمار یکی است؟
با توضیحاتی که در بخش های قبلی آورده شد می توان فهمید که بورس نمی تواند قمار باشد. پس نمی توان حکم شرعی بورس و قمار را یکسان دانست. بورس امکانی را فراهم می کند تا نقدینگی در جامعه در مسیر درست استفاده شود. با انتخاب آگاهانه در بازار بورس می توان سهامی را خرید و با گذشت زمان در سود این سهام شریک شد. البته به شرطی که نظارت های کافی بر بازار بورس و سرمایه وجود داشته باشد. به گفته ی حسین راغفر استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا در مورد بازار بورس باید توجه داشت که اصولا این بازار توام با ریسک های گسترده است؛ یعنی نفس فعالیت در بورس ریسک است. حال اگر در این شرایط مبهم، نظارت های کافی بر ابعاد و زوایای مختلف بورس وجود نداشته باشد و این نظارت ها واقعاً اعمال هم نشود، بازار بورس به یک قمارخانه ی بزرگ تبدیل خواهد شد. در این میان تعداد زیادی از افراد عادی ناآگاهانه وارد این بازی می شوند.
ممکن است افرادی که بدون آگاهی وارد این بازی مرگ و زندگی می شوند، تمام دارایی و هستی خود را ببازند. در سوی دیگر هم محتمل است جماعتی بیخود و بی جهت و بدون هیچ تلاشی سودهای بادآورده و کلانی را کاسب شوند. به همین جهت مدیرانی که در راس نظارت بازار سرمایه هستند موظف اند تا از دانش نظری و تسلط علمی بر تمام ابعاد فعالیت بورس، برخوردار باشند. آن ها باید درک کافی از اهمیت نظارت بر بازار سرمایه و آثار گسترده ی آن بر اقتصاد کشور و رفاه مردم داشته باشند. مهم تر از همه، مدیران ناظر باید در مقابل انبوهی از منافع که در مقابل آن ها صف می کشد، از شجاعت مقاومت برخوردار باشند. بنابراین رهبری بازار سرمایه، کاری بس دشوار است و رسالتی حساس! به گفته ی رهبر انقلاب بسیار مهم است که معاملات در بورس خلاف قانون و نامشروع نباشند که در غیر این صورت حکم شرعی بورس هم حرام خواهد بود!
آیا خرید و فروش سهام در بورس، نیاز به پرداخت خمس دارد؟
همان طور که می دانید عواید حاصل از خرید و فروش سهام در بورس نیز در شمار درآمدهای فرد قرار گرفته و مشمول پرداخت خمس خواهد شد.
آیا فروش سهمی که در همان روز خریداری شده، قمار محسوب می شود؟
پاسخی که مراجع عظام در این خصوص داده اند، در این خلاصه می شود که در صورتی واقعی و شرعی بودن معاملات، فروش آن در هر زمان، مجاز و صحیح است.
آیا اجرت یا کمیسیون کسب شده از سوی کارگزاری ها، جایز است؟
پاسخ به این صورت است که چون کارگزاری ها حکم نماینده یا وکیل سهامداران و متقاضیان خرید و فروش سهام را دارند، دریافت مبلغی به عنوان کمیسیون یا اجرت، ایرادی نداشته و مجاز است
آیا سهام بورس و اوراق بهادار قابل وقف هستند؟
بله، قابل وقف هستند.
خرید و فروش طلا، ارز و نفت در بورس های جهانی توسط اینترنت دارای چه حکمی از نظر شرعی می باشد؟
با توجّه به اینکه فارکس شرایط شرعیّه معاملات را ندارد جایز نیست.عده ای هستند که بورس شغل آنها می باشد آنها به مطالعه وضعیت شرکتها به این نتیجه می رسند که ارزش سهام شرکتی بالا خواهد رفت و لذا اقدام به خرید سهام آن شرکت می کنند و بعد از گران شدن سهام آن شرکت با فروش سهام سود می کنند. با توجه به نوسانات بازار گاهی سودهای کلانی می کنند البته گاهی نیز ضررهای کلانی می کنند . اگر ما سرمایه مان را دراختیار این اشخاص قرار دهیم پولی که از این راه به دست می اید چه حکمی دارد ؟اشکال ندارد مگر اینکه سهام شرکتهای معامله با محرمات یا بانکهای ربوی باشد.
