حریم شخصی کودکان قلمرویی از زندگی خصوصی است که انتظار می رود دیگر افراد بدون اجازه و رضایت وی بر آن وارد نشوند و بر روی آن کنترل ننمایند. که تربیت در حریم کودک بسته به نوع تربیت والدین می باشد که چگونه راه را برای دیگر افراد باز می گذارند.حریم خصوصی یکی از موضوعاتی است که نباید برایش سن و سالی را مشخص کرد و چون خود فرد این اصلاح را باید بفهمد به صورت ناخودآگاه از کودکی با این اصطلاح آشنا می شود که برای حفظ فضای خصوصی اش صورت می گیرد. شما با عمل و احترام خود به دیگران این درس را به فرزند خود می دهید که تا به حریم آن ها احترام بگذارد و یکسری نکات را رعایت نماید تا حفظ آن را به رسمیت بشناسد.
چرا باید کودکان حریم خصوصی داشته باشند ؟
اگر فرزندان ما حریمی نداشته باشند که خطاهایشان در آن رخ دهد و در آن با علایق و نفرت های خود آشنا نشوند و دست به آزمایش و خطا بزنند زندگی آن ها به صورت عاریتی پیش می رود و آنها یا به کودک سرکش و یاغی یا به کودک منفعل تبدیل می شوند.
حریم خصوصی کودک از چه زمانی تعریف پیدا می کند ؟
حفظ حریم شخصی کودک با سبک زندگی خانواده ها ارتباط دارد نوع نگاهی که ما به خودمان، فرزندان مان و روابط مان داریم و شناختی که از حیطه های مختلف وجودمان داریم می تواند در تعیین حد و مرزها و حفظ حریم اثرگذار باشد.حد و مرزی که ما به عنوان یک والد برای خود قایل هستیم، حریم کودک را تحت تاثیر قرار می دهد. برای حریم خصوصی نمی توان سنی مشخص کرد. اگر ما در زندگی حریم شخصی را رعایت کنیم، کودک هم ناخودآگاه می فهمد این حریم به اصطلاح برای حفاظت از فضای شخصی اش در بین خانواده ایجاد شده است. حریم خصوصی موضوعی است که نمی توان یک باره برای کودک تعریف و چارچوب برایش تعیین کرد. مثلا کودک وقتی می بیند مادر برای تعویض لباس و پوشک او را به اتاقی دیگر می برد، این رفتار را یاد می گیرد و رفته رفته در وجودش نهادینه می شود که نباید درحضور دیگران لباسش را عوض کند و حریم خصوصی دارد.
احترام به حریم خصوصی کودک
رخی از والدین، اطلاع از همه ریز و درشت حریم خصوصی فرزندشان را حق خود می دانند و مدام در تلاش هستند تا از تمامی کارهای فرزندشان باخبر شوند، آن هم نه از راه درست، بلکه با کارآگاه بازی. به اتاق فرزندشان سرک می کشند، زیر تخت، کیف، کمد و حتی برگه های موجود در اتاق فرزندشان را وارسی می کنند، تنها به این دلیل که اگر مدرکی دال بر اشتباه فرزندشان پیدا کردند، سریعتر بتوانند جلوی پیشروی آن را بگیرند. نگرانی والدین، بیشتر بر کنترل رفت و آمدهای نوجوانانشان و ترس از کشیده شدن آنها به بیراه است. اما آیا ورود به حریم خصوصی فرزندان، مانع از بیراهه رفتن فرزندان می شود؟
تجارب بالینی روان شناسان نشان داده است که بسیاری از نوجوانان ، به خاطر مقابله و ستیزه جویی با افراط های والدینی در مراقبت ها و نشان دادن حس استقلال خود، مجبور شده اند راهی را انتخاب کنند که کاملا مغایر با آموخته ها و خواسته های والدین شان است، انتخاب مسیری که صرفا از سر لجبازی و مقاومت در برابر آنهاست.والدین با رفتار و عملکرد خود به کودک می آموزند که مفهوم حریم خصوصی را یاد بگیرد و نگذارد کسی وارد حریم خصوصی او گردد.
یک اتاق مجزا به کودک اختصاص دهید
هر کودکی در خانه به یک اتاق مجزا نیاز دارد؛ اگر امکان دادن اتاق مستقل به کودک وجود ندارد، یک قسمت از اتاق خواب یا فرش را به او اختصاص داده تا بتواند آنجا اسباب بازی هایش را بریزد و بازی کند یا می توانید برای او اتاقک با پارچه درست کنید تا فهمی از حجم خصوصی و شخصی در مکان داشته باشد.
قبل از وارد شدن به حریم او اجازه بگیرید
او را تشویق کنید که در اتاقش را ببندد. قبل از وارد شدن به اتاق او در بزنید و اگر کشویی را به او اختصاص دادید حتما قبل از باز کردن آن اجازه بگیرید.اگر واقعاً حریف عاطفی آن ها را محترم بشمارید، نمی توانید اتاق یا بخشی از یک اتاق را در اختیار آن ها بگذارید اما در عمل طوری رفتار کنید که گویی هنوز متعلق به شماست. اگر اتاق مال آن هاست پس دیگر نگهداری، زیرورو کردن، نظافت کردن یا نکردن و سامان دادن آن هم به عهدۀ خود آن هاست. این یعنی آنکه نمی توانید ناگهان وارد اتاق آن ها شوید. ابتدا در بزنید و سؤال کنید که آیا می توانید داخل شوید یا نه.
از او نظر خواهی کنید
نظرات کودکتان را بپرسید و اگر او نمی خواهد درباره فلان مطلب حرفی بزند یا در خصوص سوال شما نظری ندارد، بپذیرید. آن ها نمی توانند تعیین کنند که ما چگونه از قلمرو خود استفاده کنیم ما نیز نمی توانیم برای آن ها تصمیم بگیریم که چگونه از حریم خود استفاده کنند. این فضا متعلق به آن هاست؛ یک امتیاز نیست، بلکه یک حق است. بخشی از انسان بودن است.
در مقابل کودک کنجکاوی نکنید
برای رفع کنجکاوی خودتان از دیگران سوالات شخصی، خانوادگی، شغلی، پزشکی و عقیدتی نپرسید . سوالاتی مانند خب چرا ازدواج نمی کنی؟ میزان درآمدت چقدر بود؟ در مسافرت کی ها را دیدی و چه کارها کردی؟ و…کودکان به حریمی از آنِ خود نیاز دارند چون بدون فضای کافی که بتوانند در آن کندوکاو کنند، دست به آزمایش بزنند و خود تصمیم بگیرند هرگز نمی توانند به صورت بزرگسالانِ خودفرمانی رشد کنند که ما می خواهیم
از او سوالات بی مورد نپرسیم
از کودک خود جزییات را نپرسید مثلا نگویید زمان رفتن با پدرت به پارک او چه کرد و تو چه کردی، خبرچینی و چغلی کردن نوعی آسیب رساندن است به کسانی که دوستشان داریم.اگر کسی گوشی خود را به ما می دهد تنها همان عکس یا صفحه را ببینیماگر کسی گوشی خود را برای دیدن عکس یا چیزی به ما می دهد تنها همان جا را ببینیم و صفحات و عکس های دیگر را ورق نزنیم.
از کودک در مقابل دیگران چیزی نخواهیم
در مهمانی ها و دورهمی های دوستانه، از کودک نخواهیم که شعر یا داستانی بخواند، به او اجازه دهیم کاری را که دوست دارد را انجام دهد.هرچند ممکن است به رسمیت شناختن حریم خصوصی فرزندمان در عمل برایمان دشوار باشد، اما باید بدانیم که برقراری یک ارتباط محترمانۀ دوسویه همواره با پیش قدمی والدین آغاز می شود. ما نمی توانیم منتظر بمانیم تا فرزندانمان به ما و خودشان احترام بگذارند.
حریم خصوصی دیگران را رعایت نماییم
هر یک از ما حریمی داریم که از آنِ خودمان است. در این حریم، می توانیم آزادانه کندوکاو کنیم، امکانات و ظرفیت های بالقوه خود را کشف کنیم، مرتکب خطا شویم و از آن درس بیاموزیم. می توانیم در چنین فضایی راحت باشیم و با آنچه مایۀ دردسر ما می شود دست وپنجه نرم کنیم.
برای هر شخصی که تاکنون به دنیا آمده، ازجمله فرزندان شما، چنین حریمی در نظر گرفته شده است. به همین دلیل است که دوست نداریم دیگران به ما بگویند چه کار کنیم. به همین دلیل است که از همان اوان کودکی یاد می گیریم که بگوییم: تو رئیس من نیستی.به حریم دیگران احترام بگذاریم و حریم عمومی با دیگران را به رسمیت بشناسیم. مثلا کفش ها را جلو در آپارتمان رها نکنیم، زباله ها را در ساعات غیرمقرر پشت در نگذاریم، حریم صوتی همسایه ها را رعایت کنیم.
هنگام انداختن عکس یا گرفتن فیلم از کودکمان اجازه بگیریم.
برای انداختن عکس یا گرفتن فیلم از کودک اجازه بکیرید و بدون اجازه عکس و فیلمش را در فضای مجازی منتشر نکنید. همچنین در مقابل کودک بدون اجازه، از دیگران هم عکس و فیلم نگیریم.کودکان به دنیا نیامده اند که والدین احساس محبت، صمیمیت، احترام یا قدردانی کنند. آن ها به وجود آمده اند تا به صورت بزرگ سالانی خودفرمان رشد کنند و خودشان بشوند.
مالکیت را به او بیاموزید
برای اینکه کودکمان یاد بگیرد که فضای خصوصی چیست، از بدومالکیت را به او بیاموزید تا بتواند آنچه از آن خودش است از داشته های دیگران تفکیک کند. مثلا بگویید مامان و بابایش مال خودش هستند، خانه خودشان، اسباب بازی ها و غذای خودش، تصویر خودش در آینه و...
بگویید «حلقه محبت» او چه کسانی اند
به او بگویید چه کسانی اجازه دارند او را بغل کرده و یا ببوسند و یا در امور بهداشتی مانند شست وشو در دستشویی و حمام کمک کنند، به کودک هدیه و خوراکی دهند، و کودک می تواند با آنها تنها باشد یا حتی به مهمانی برود. به او بگویید این افراد تنها کسانی هستند که با اجازه گرفتن می توانند او را بغل کرده و ببوسند. به او بیاموزید بدن او حریم شخصی اش است و نباید کسی بدنشان را ببیند. به او بیاموزید از غریبه ها چیزی دریافت نکند و به آنها عمو یا خاله نگوید و حتی برخی از افراد فامیل هم نمی توانند او را بغل نمایند.
مرزهای زمانی و مکانی را به او بیاموزید
برای یادگیری مرزهای زمانی و مکانی درباره تفاوت ها در بستر زمان ها (شرایط) و مکان ها (امکانات) با او حرف بزنید و به او بگویید اشب ها نمی توان به پارک رفت و بازی کرد یا نصف شب رستوران ها باز نیستند، در آشپزخانه می توان غذا پخت یا در اتاق بازی کرد. فهم زمان و مکان های مختلف در واقع به کودک کمک می کند تا «تفاوت ها» را کشف نماید.
قوانینی بیاموزید تا کودک جدایی امور و اشیا از هم را درک کند
قوانینی به کودک بیاموزید که به او کمک می کند جدایی امور و اشیا از هم را درک کن. مثلا به او یاد دهید هر کسی باید در تخت خودش بخوابد، هرکسی باید کمد و کشو لباس و کیف خودش را داشته باشد، هر کسی باید منتظر باشد تا دیگران از حمام بیرون بیایند تا بتواند از حمام استفاده کند، کنار کسی روی مبل می نشینیم نباید خیلی به او بچسبیم.
مفهوم راز را بیاموزید
برای اینکه کودک درک درستی از حریم خصوصی داشته باشد به او مفهوم راز را بیاموزید و بگویید که حرف های خانه مال خانه است، نباید همه جا گفته شوند. اما به او یاد دهید که شما را دوست خود بداند و هر چیزی را با شما در میان بگذارد و این مورد یک رابطه صمیم بین والدین و کودک را می طلبد.
او را با مفهوم دخالت آشنا کنید
برای اینکه کودک شما حس نکند که شما به حریم او احترام نمی گذارید، به او بگویید والدین برای کمک به کودکان سوالات مختلفی می کنندو این پرسشگری برای کمک و فضولی در کار آنها نیست.به آن ها بگویید که همیشه و در هر سختی کنار آنها هستید و در مواقع ضروری میتواند از شما کمک بخواهد .
قدردان و سپاسگزار بودن را چگونه به کودکان یاد دهیم؟
