دلایل افزایش وزن ناگهانی

بسته به علت اضافه وزن ناگهانی، نشانه ها و علائم آن متفاوت است. ناراحتی، درد و نفخ معده می تواند از علائم چاقی ناگهانی باشد. ممکن است در ناحیه شکم، بازوها، پاها و دست ها احساس تورم کنید. اگر علائم زیر را داشتید، هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. زمانی که این نشانه ها با افزایش وزن سریع همراه شوند، ممکن است هشدار دهنده ی موقعیتی خطرناک باشند: تب حساسیت پوستی سختی در تنفس تپش قلب عرق کردن تغییر در دید افزایش وزن سریع. اگر اضافه وزن ناگهانی با علائم زیر همراه شود، خطر سلامتی شما را تهدید می کند. اما اگر اضافه وزن با نشانه های زیر باشد، خطری شما را تهدید نمی کند: بیشتر غذا خورن چرخه قاعدگی یائسگی کند شدن متابولیسم بدن با بالا رفتن سن کم شدن فعالیت فیزیکی احتباس آب به دلیل کمبود آب در بدن و یا وجود نمک اضافی استرس، افسردگی و نگرانی کمبود خواب اگر وزن تان به صورت ناگهانی بالا رفت اما با هیچ کدام از علائم بالا همراه نبود، باید با پزشک مشورت کنید.

علل افزایش ناگهانی وزن بدن

انباشت چربی، نمی تواند افزایش وزن یک شبه را توضیح دهد. افزایش وزن بدن به علت انباشت چربی به تدریج رخ داده و هفته ها، ماه ها و حتی سال ها طول می کشد. بنابراین، عمدتا مواد غذایی، مایعات و مدفوع است که باعث افزایش ناگهانی و بیش از حد وزن در طی چند روز می شود. این عوامل می توانند به دلیل تغییر در رژیم غذایی و یا سبک زندگی رخ دهند یا می توانند به بیماری هایی که اشتها را تحت تاثیر قرار دهند، مانع حرکت روده می شوند یا در تولید ادرار اختلال ایجاد می کنند، مربوط باشند.

• پرخوری

پرخوری یکی از شایع ترین علل افزایش ناگهانی وزن است. این عادت غیر عادی گاهی برای همه ما تکرار می شود. افزایش وزنی که بلافاصله اتفاق می افتد، با وزن مواد غذایی که در وعده های حجیم مصرف می شود، همبستگی دارد. به عنوان مثال، فرد بعد از مصرف ۲ پوند غذا و نوشیدنی ، حدود ۲ پوند وزن اضافه خواهد کرد. برخی از بیماری ها نیز ممکن است منجر به افزایش اشتها شده و اختلالات خاصی در خوردن غذا ایجاد کنند. این بیماری ها نیز ممکن است در افزایش ناگهانی وزن ناشی از مصرف بیش از حد قند و انباشت آن به صورت چربی، نقش داشته باشند.

• یبوست

یبوست دلیل دیگری برای افزایش ناگهانی وزن بدن است. با جمع شدن مدفوع در روده ها، فرد ممکن است متوجه شود که وزن بدنش افزایش پیدا کرده است. مقدار مدفوع موجود در روده ها می تواند از ۱ پوند تا ۴ پوند متفاوت باشد. بنابراین افرادی که در معرض یبوست هستند ممکن است بعد دفع مدفوع، کاهش ناگهانی وزن را شاهد باشند. یبوست اغلب به مواد غذایی مصرفی و سبک زندگی، مانند مصرف کم مایعات، مصرف فیبر کم و بی تحرکی، مرتبط است. با این حال، یبوست می تواند نشانه ای از چندین بیماری و اختلال در بدن باشد. بسیاری از موارد یبوست، هیچ دلیلی قابل تشخیصی ندارند.

• گیر افتادن مدفوع

مدفوع می تواند به یک جرم فشرده سفت تبدیل شود. در این حالت، نمی توان آن را به راحتی از روده خارج کرد. به این حالت در علم پزشکی گیر افتادن مدفوع می گویند. این بخش سفت شده مدفوع می تواند عبور مدفوعی که در بالا روده است را تحت تأثیر قرار داده و به اصطلاح انسداد ایجاد کند. گاهی به دلیل عبور مقداری مدفوع رقیق از این بخش سفت شده مدفوع، فرد متوجه انسداد نمی شود.

• ادم

ادم، واژه پزشکی برای توصیف تورم است. این اتفاق زمانی رخ می دهد که مایعات در بخشی از بدن مانند اندام ها (ادم محیطی) و یا حتی در حفره شکم (آسیت) جمع می شوند. سیالات می توانند در ریه ها (ادم ریوی) یا در اطراف ریه ها (پلورال افیوژن) یا در اطراف قلب (افیوژن پریکارد) جمع شوند. گاهی اوقات انباشت مایعات تعمیم پیدا می کند. این به این معنی است که جمع شدن مایعات در سراسر بدن اتفاق می افتد. در این صورت به آن anasarca گفته می شود.

احتباس سیالات در بدن می تواند به دلایل مختلف زیر رخ دهد:

1. بیماری های کلیوی
2. بیماری های کبدی
3. نارسایی قلبی
4. سوء تغذیه
5. ایدروژنی (عوارض جانبی برخی از داروها یا تزریق وریدی و بیش از حد مایعات

• غده تیروئید شما به درستی کار نمی کند

همانطور که می دانید تیروئید غده پروانه ای شکلی در گردن است که بالای سیب آدم قرار دارد و طیف وسیعی از عملکردهای بدن همچون متابولیسم را تنظیم می کند. اما برخی از اوقات به دلایل گوناگون، غده تیروئید ممکن است فعالیت کافی نداشته باشد. در چنین شرایطی که به آن کم کاری تیروئید می گویند، وزن افزایش پیدا می کند. بدترین بخش ماجرا این است که چنین شرایطی اغلب به آهستگی توسعه پیدا می کند و به همین خاطر بیشتر افراد متوجه نشانه های بیماری نمی شوند. اگر مشکلات تیروئیدی مقصر اصلی افزایش وزن شما باشد، ورزش کردن یا داشتن رژیم غذایی مناسب نمی تواند کمکی به کاهش وزن شما بکند. اینکار را بکنید: در این شرایط بهتر است از یک پزشک متخصص کمک بگیرید. اگر به طور ناگهانی وزن اضافه کردید و دلیلی برای آن نداشتید بهتر است عملکرد غده تیروئید خود را مورد بررسی قرار دهید. استفاده از دارو می تواند شرایط موجود را بهبود ببخشد.

• غذاهای سالم را بیش از اندازه مصرف می کنید

زمانی که می خواهید وزن کم کنید اندازه غذاهای سالمی که مصرف می کنید نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار خواهد بود. دلیل این امر بسیار ساده است. بیشتر غذاهای مقوی همچون آووکادو، جوی دوسر، کینوا، شکلات تلخ، آجیل ها و کره آجیل ها زمانی که بیش از حد مصرف می شوند می توانند به افزایش وزن منجر شوند.

اینکار را بکنید: زمانی که مواد غذایی سالم همچون میوه و سبزیجات را می خورید در مصرف ان ها زیاده روی نکنید. دفعه بعد، زمانی که خواستید وعده غذایی خود را آماده کنید به خاطر داشته باشید که باید اندازه وعده غذایی را کنترل کنید. اندازه کره آجیل یا پنیرها نباید بزرگتر از توپ پینگ پونگ باشد. اندازه صحیح برنج و پاستا یک مشت است. گوشت بدون چربی باید اندازه یک کارت بازی کوچک باشد. تبعیت از قوانین پیشنهادی می تواند در کاهش وزن مفید باشد.

• آب کافی در بدن خود ندارید

مطالعات انجام شده نشان می دهد نوشیدن دو فنجان آب قبل از هر وعده غذایی می تواند سرعت افزایش وزن را به طور قابل توجهی کاهش دهد. به همین خاطر ننوشیدن آب کافی می تواند اثر معکوسی بر روی وزن داشته باشد. آب می تواند در حفظ دمای بدن مفید باشد و قادر است شما را سیر نگه دارد. ننوشیدن آب کافی می تواند به افزایش خوردن منجر شود و در نهایت کالری های ورودی به بدن را بیشتر نماید. زمانی که بدن شما آب کافی ندارد، نمی تواند وظایف خود را به درستی انجام دهد.

سایر علل افزایش ناگهانی وزن

• کم کاری تیروئید

اگر به غیر از افزایش ناگهانی وزن علائم دیگری مانند خستگی، خشکی پوست و یا نازک شدن موها دارید، ممکن است به کم کاری تیروئید مبتلا باشید. کم کاری تیروئید بیماری است که در آن غده تیروئید موجود در گردن، بها اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی کند. یکی از کارکردهای این غده، کنترل متابولیسم است. اگر هورمون تیروئیدی کافی در بدن تولید نشود، بدن انرژی زیادی نمی سوزاند. وقتی سوخت و ساز بدن کاهش می یابد، مقدار کالری که در طول روز می سوزانید نیز کاهش می یابد. به گفته متخصصان انجمن تیروئید آمریکا، از هر ۸ زن ۱ زن در طول زندگی به اختلال تیروئیدی مبتلا می شود. علائم دیگری که باید مورد توجه قرار گیرند عبارتند از:

1. ضعف عضلانی
2. احساس سرما
3. نفخ
4. یبوست

• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)

PCOS یکی دیگر از بیماری های ناشی از اختلال در تولید هورمون ها است. این اختلال توسط عدم تعادل در تولید هورمون های جنسی مانند استروژن و تستوسترون مشخص می شود. این عدم تعادل منجر به نامنظم شدن قاعدگی، آکنه و حتی رشد بیش از حد مو روی صورت می شود. این اختلال، که از هر ۱۰ زنی که در سن باروری هستند بر روی ۱ زن تاثیر می گذارد، نوعی اختلال در مصرف انسولین (هورمون تبدیل کننده کربوهیدرات به انرژی) محسوب می شود. هنگامی که بدن به انسولین مقاوم می شود، قندها و نشاسته هایی که مصرف می کنید به جای تبدیل به سوخت، به صورت چربی ذخیره می شوند. در حالی که هیچ درمانی برای PCOS وجود ندارد، اما بسیاری از زنان مبتلا می توانند علائم خود را با تغییر در سبک زندگی و مصرف دارو کنترل کنند.

• اختلالات خلقی مثل افسردگی و اضطراب

اختلالات خلقی می توانند مکانیسم حس های چشایی و بویایی را تغییر داده و شما را مجبور به پرخوری کنند. بنابراین با ابتلا به این اختلالات، میزان غذایی که مصرف می کنید، افزایش می یابد. در این شرایط نیز افزایش ناگهانی وزن طبیعی است. افسردگی و اضطراب می توانند نشانه های دیگری مانند موارد زیر نیز داشته باشند:

1. خستگی
2. تحریک پذیری
3. ناتوانی در تمرکز کردن

• دوران پیری و یائسگی

بدن ۵ سال قبل از ورود شما به دوره یائسگی دچار تغییراتی می شود. البته این تغییرات در هر فردی متفاوت است و بستگی به ژنتیک دارد. به همین دلیل زمانی که از پزشکان در مورد تغییرات بدن خود در زمان یائسگی سوال می کنید، آن ها به شما خواهند گفت که دقیقا مانند مادرتان وارد این دوران می شوید. اما در کل کاهش سریع مقدار هورمون هایی که در بدن شما وجود دارد می تواند باعث افزایش ناگهانی وزن شود. تغییر در سبکی زندگی تان می تواند تا حدودی به درمان این مشکل کمک کند.

• بیماری کوشینگ

هورمون کورتیزول که به نام هورمون استرس نامیده می شود، در پاسخ به موقعیت های غریب و خطرناک آزاد می شود. اما هنگامی که تولید کورتیزول افزایش پیدا می کند، بیماری کوشینگ رخ می دهد و منجر به تجمع رسوبات چربی در ناحیه شکم و اطراف صورت می شود. مصرف استروئیدها به مدت طولانی، شانس ابتلا به بیماری کوشینگ را افزایش می دهد. این بیماری می تواند توسط تشکیل تومور در غده هیپوفیز که موجب افزایش تولید و انتشار برخی از هورمون ها می شود، نیز رخ دهد. علائم دیگر این بیماری عبارتند از:

1. علائم کشش پوست
2. آکنه
3. شکنندگی پوست

• تومور تخمدان یا رحم

رشد تومور در اندام های تولید مثل زنان می تواند دلیلی برای افزایش ناگهانی وزن بدن باشد. در صورت وجود تومور در این اندام ها ممکن است علائم زیر را نیز داشته باشید:

1. کمردرد
2. خونریزی واژینال
3. مقاربت دردناک
4. یبوست

• داروها

داروهای روانپریشی، به ویژه داروهایی که برای افسردگی و اختلال دوقطبی تجویز می شوند، باعث افزایش وزن خواهند شد. آن ها روی مغز تاثیر گذاشته و در حالی که قصد دارند افسردگی را کاهش دهند، به طور سه گانه، تمایل بدن به خوردن غذا را افزایش می دهند. داروهایی که با فشار خون بالا مبارزه می کنند نیز می توانند موجب افزایش وزن شوند. یکی دیگر از داروهای ایجاد کننده افزایش وزن، انسولین است.

• بیخوابی

کمبود خواب با هورمون های تنظیم کننده گرسنگی ارتباط دارد. سطح هورمون القا کننده گرسنگی که به نام گیرلین شناخته می شود، بعد از بی خوابی افزایش می یابد. در عین حال که هورمون ایجاد کننده حس سیری یعنی لپتین، کم می شود. محرومیت از خواب می تواند بر تصمیم گیری شما نیز تاثیر بگذارد. به همین دلیل برای رفع خستگی ناشی از کم خوابی، به سراغ غذاهایی پر کالری می روید.

روش های جلوگیری از افزایش ناگهانی وزن

همیشه با پزشک در مورد اضافه وزن ناگهانی که ممکن است با اختلالات یا بیماری ها مرتبط باشد مشورت کنید. با این حال، ممکن است عوامل خاصی مانند رژیم غذایی و سبک زندگی در این بین مقصر باشند. رعایت نکات زیر ممکن است برای پیشگیری از افزایش ناگهانی وزن مفید باشد.

• پرخوری نکنید.
• اگر در معرض بیماری های کلیوی یا سایر بیماری هایی هستید که ممکن است باعث حفظ مایعات در بدن شوند، در حد اعتدال مایعات مصرف کنید.
• دفع مدفوع منظمی داشته باشید. ترجیحا یک یا دو بار در روز. نوشیدن مقدار زیادی آب، خوردن غذاهای غنی از فیبر، اجتناب از مصرف دیورتیک هایی مانند الکل و کافئین و فعالیت جسمی می توانند در این راه به شما کمک کنند.
• در صورت نیاز از ملین ها برای درمان یبوست استفاده کنید.
• اگر پس از شروع مصرف دارو دچار احتباس مایعات شدید، با پزشک مشورت کنید.
• علائم احتباس مایعات را نادیده نگیرید و بلافاصله با پزشک مشورت کنید.