رژیم پروتکل خود ایمنی (AIP) که هدف آن از بین بردن التهاباتی است که به طور ناخواسته و ناشی از شرایط خود ایمنی در بدن ایجاد میشود، یک رژیم غذایی نسبتا جدید است که امروزه طرفداران خود را نیز پیدا کرده است.
بیماری خود ایمنی به شرایطی گفته میشود که سیستم ایمنی به اشتباه بافتها و سلولهای بدن را مورد حمله قرار میدهد. التهابات نیز نوعی از بیماری خود ایمنی محسوب میشوند.
تحقیقات علمی نشان میدهد که بیماریهای خود ایمنی میتوانند سبب التهاب و تورم روده شوند. بنابراین استفاده از مواد غذایی که بتوانند التهابات روده را کاهش دهند، ممکن است بتوانند در بهبود بیماریهای خود ایمنی موثر باشند.
رژیم پروتکل خود ایمن(AIP)چیست؟
سیستم ایمنی بدن به نحوی طراحی شده است که برای مقابله با سلول های زیان آور آنتی بادی تولید می کند. اما، در افرادی که اختلالات سیستم ایمنی دارند، این سیستم به جای تولید آنتی بادی برای مقابله با سلول های مضر به اشتباه آنتی بادی های برای از بین بردن سلول های سالم و بافت بدن تولید می کند. نتیجه این اتفاق به وجود آمدن علائمی مثل: درد مفصلی، خستگی، درد شکمی، اسهال، مه مفز و صدمه به بافت و اعصاب بدن است.
چند نمونه از اختلالات سیستم ایمنی بدن را در ادامه می آوریم. روماتیسم مفصلی، لوپوس، التهاب روده، دیابت نوع ۱ و پسوریازیس.
عوامل به وجود آمدن اختلالات سیستم ایمنی بدن: ژنتیک، عفونت، استرس، التهاب و استفاده از دارو است. همچنین محققان، احتمال می دهند که، صدمه به دیواره روده در افراد مستعد می تواند نفوذ پذیری روده را بالا ببرد و منجر به نشت روده ای شود. نشت روده ای خود یکی از دلایل به وجود آمدن اختلالات سیستم ایمنی است. بعضی از غذاها نفوذ پذیری دیواره رود را بالا می برند و در نتیجه احتمال ابتلا شما به نشت روده را افزایش می دهند.
رژیم AIP بر روی کنار گذاشتن این نوع از غذاها و جایگزین کردن آن ها با غذاهای سالم، مغذی، بهبود دهنده روده و مهم تر از همه غذاهای کم کننده التهاب و علائم اختلالات سیستم ایمنی بدن تمرکز دارد. این رژیم همچنین موادی مثل گلوتن را نیز از برنامه غذایی حذف می کند. گلوتن می تواند باعث پاسخ غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن در افراد مستعد شود.
با اینکه متخصصان عقیده دارند که نشت روده یک توضیح محتمل برای التهاب در افراد مستعد است، اما هشدار می دهند که تحقیقات فعلی نمی تواند رابطه علت و معلولی این دو را تایید کند.
علت، پیشگیری و درمان بیماری های خود ایمنی
دانشمندان اغلب از استعداد ژنتیکی، عفونت مزمن، سطوح بالای سمیت (به عنوان مثال آلودگی، غذاهای غیر ارگانیک)، استرس و افزایش نفوذپذیری روده را به عنوان عوامل مؤثر در بیماری های خود ایمنی (Autoimmune Disease) نام می برند؛ اما افزایش نفوذپذیری روده با غذایی که می خوریم رابطه مستقیمی دارد.
ممکن است مردم در مورد افزایش نفوذپذیری روده به عنوان «سندرم روده نشت کننده» شنیده باشند. این سندروم زمانی رخ می دهد که شکاف های وسیعی در سیستم گوارش خود دارید که ذرات غذا و باکتری ها و هر چیز دیگری را وارد جریان خونتان می کند و می تواند باعث شعله ور شدن سیستم ایمنی شما شود.
درحالی که این مشکل یک روند طبیعی است، سندرم روده نشت کننده باعث گسترش شکاف ها می شود. این اتفاق باعث می شود که میکروب ها به جریان خون منتقل شوند و التهاب گسترده ای را نتیجه دهند. برخی از گروه های غذایی می توانند در روده نقش مثبتی جهت کنترل التهاب داشته باشند.
هیچ درمان قطعی برای این نوع بیماری ها وجود ندارد اما می توان با کمک رژیم غذایی مناسب بیماری های خود ایمنی و سبک زندگی متفاوت علائم آن ها را کاهش داد. بنابراین، برای کسانی که به این بیماری های خود ایمنی مبتلا هستند، هنوز امید قوی وجود دارد.
AIP چگونه کار می کند؟
رژیم AIP هم در انواع غذاهای مجاز و اجتناب شده و هم در مراحلی که شامل رژیم غذایی سرخپوشان می شود، شبیه رژیم سرخپوشان است. به دلیل شباهت هایشان، بسیاری رژیم AIP را بسط رژیم سرخپوشان می دانند. اگرچه AIP ممکن است نسخه سخت گیرانه تری از آن دیده شود. رژیم AIP از دو مرحله تشکیل شده است.
مرحله حذف
مرحله اول مرحله حذف است که در آن غذاها و داروهایی که باعث به وجود آمدن التهاب می شود، تعادل باکتری های خوب و بد روده را از بین می برد و تعادل سیستم ایمنی بدن را به هم می ریزد را حذف می کنیم.
در طول این مرحله غذاهایی مثل: غلات، حبوبات، آجیل، دانه ها، سبزیجاتی مثل بادمجان و سیب زمینی و گوجه، تخم مرغ و محصولات لبنی ممنوع است. تنباکو، الکل، قهوه، روغن، افزودنی های غذایی، شکر فرآوری شده و بعضی از داروهای ضد التهاب و غیر استروئیدی نیز ممنوع است. این داروها شامل موارد زیر است: ایبوبروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک و دوز بالا آسپرین.
در سوی دیگر، در این مرحله مصرف غذاهای تازه، سالم و مغذی، غیر فرآوری شده، تخمیر شده، و آب قلم توصیه می شود. همچنین توصیه می شود سبکزندگی خود را بهبود ببخشید. از استرس دوری کنید و خواب کافی داشته باشید و ورزش کنید.
مدت زمان مرحله حذف نسبت به هر شخص متفاوت است. و بستگی به کاهش علائم شخص کاهش هر فرد دارد. به طور متوسط، این مرحله برای افراد ۹۰-۳۰ روز طول می کشد. اما بعضی هم در همان سه هفته اول کاهش قابل توجهی در علائم خود متوجه می شوند.
مرحله مجدد
زمانیکه بهبود قابل توجهی در علائم به وجود آمد و فرد احساس بهتری پیدا کرد، مرحله مجدد شروع می شود. در این مرحله غذاهای حذف شده آرام آرام و یک به یک دوباره به برنامه غذایی برمی گردند. البته با توجه به تحمل شخص.
هدف این مرحله پیدا کردن غذاهایی است که باعث به وجود آمدن علائم در شخص می شود و برگرداندن غذاهایی بی ضرر است. این کار باعث می شود یک برنامه غذایی گسترده و بی ضرر برای شخص به وجود آید. در طول این مرحله، هر غذا به نوبت برگردانده می شود، و یک دوره ۷-۵ روزه طی می شود تا غذای بعدی برگردانده شود. این کار باعث می شود هر شخص زمان کافی در اختیار داشته باشد تا اگر علائم دوباره بازگشتند متوجه شود و آن غذا را حذف کند. هر غذایی که علائمی ندارد را می توان به برنامه غذایی برگرداند. یادتان باشد که ممکن است تحمل غذایی شما در طول زمان تغییر کند.
قدم به قدم برگرداندن یک غذا
در ادامه پروتکل برگرداندن یک غذای حذف شده در مرحله اول رژیم AIP را می آوریم.
- قدم اول: یک غذا را انتخاب کنید. و برنامه ریزی کنید تا در یک روز چند بار آن را مصرف کنید. سپس به مدت ۵ یا ۶ روز کاملا از آن اجتناب کنید.
- قدم دوم: مقدار کمی از آن غذا بخورید. مثلا یک قاشق چای خوری و ۱۵ دقیقه صبر کنید تا ببینید آیا واکنشی نسبت به آن غذا دارید یا خیر.
- قدم سوم: اگر نشانه ای دیدید، آزمایش را متوقف کنید و از این غذا پرهیز کنید. اگر علائمی نبود مقدار بیش تری بخورید و مدت زمان بیش تری صبر کنید.
- قدم چهارم: اگر در این مدت علائمی دیدید آزمایش را متوقف کنید و از این غذا بپرهیزید. اگر باز هم علائمی نبود مقدار عادی از غذا بخورید و به مدت ۶-۵ روز بدون استفاده از غذای جدید صبر کنید.
- قدم پنجم: اگر علائمی را مشاهده نکردید، می توانید آن غذا را به رژیم غذایی خود برگردانید. این پنج قدم را می توانید برای هر غذا تکرار کنید.
اگر در شرایطی قرار دارید که باعث بروز التهاب می شود، بهتر است از استفاده از غذای جدید پرهیز کنید تا دچار اشتباه در تفسیر نتایج نشوید. این شرایط شامل حالاتی مثل: عفونت، بد خوابیدن در شب، وقتی استرس دارید و یا در حال استفاده از یک برنامه ورزشی سخت هستید.
به علاوه، بعضی اوقات توصیه می شود که با نظم خاصی غذاها را به برنامه برگردانید. برای مثال: وقتی درحال بازگرداندن محصولات لبنی هستید، ابتدا محصولاتی که کمترین لاکتوز را دارند انتخاب کنید. مثل: کره آب شده یا محصولات لبنی تخمیری.
مواد غذایی مجاز در رژیم AIP
- گوشت (بدون چربی و پوست)
- سبزیجات (بهتر است به صورت پخته مصرف شود). توجه شود که میزان مصرف سبزیجات کمتر از حد معمول است.
- روغنهای غیر اشباع مانند روغن زیتون
- غذاهای تخمیر شده، تا زمانی که حاوی لبنیات نباشند (به عنوان مثال کامبوخیا، کفیر غیر لبنی و سبزیجات تخمیر شده)
- انواع سرکه مانند سرکه سیب، تا زمانی که هیچ شکر اضافه ای نداشته باشند
- شربت عسل یا افرا به میزان اندک
- نشاسته
- ژلاتین از گوشت گاو
نکته: میوه ها یک ماده غذایی بحث برانگیز در رژیم AIP هستند. برخی رویکردها حذف میوه را به طور کلی توصیه می کنند، در حالی که برخی دیگر می گویند شما فقط باید 10-25 گرم فروکتوز در روز یا حدود دو قطعه مصرف کنید.
نکته: بهتر است غذاهای مصرفی به صورت سوپ و یا خورشتی مصرف شود که دارای هضم راحتی باشد.
از آنجا که رژیم AIP بسیار محدود کننده است، پیروی از آن ممکن است برای شما سخت باشد. ممکن است رعایت کردن آن دشوار باشد ، به ویژه هنگامی که با شیوه زندگی روزانه شما تداخل دارد.
اما در نهایت متوجه می شوید که مزایای رژیم AIP از محدودیت های آن بیشتر است. این رژیم به طور عمده روی خوردن غذاهای سالم تمرکز دارد ، بنابراین به احتمال زیاد بدن شما به مرور زمان نسبت به این تغییرات رژیم واکنش مثبت نشان می دهد. در هر صورت برای به دست آوردن نتیجه مناسب، بهتر است در هنگام پیروی از این رژیم غذایی حتما با یک متخصص تغذیه در ارتباط باشید تا شما در در طی این مسیر راهنمایی کند.
غذاهای ممنوع در رژیم AIP
لیستی که در زیر مشاهده میکنید، آن چیزهایی است که در رژیم AIP مصرفشان ممنوع میباشد:
- دانه ها و آجیلها
- حبوبات (لوبیا ، سویا ، بادام زمینی ، هوموس و غیره)
- محصولات لبنی
- غذاهای فراوری شده
- قندهای تصفیه شده
- روغن بذر صنعتی (مانند روغن نباتی یا کلزا)
- تخم مرغ
- قهوه، شکلات و برخی ادویه ها (به عنوان مثال گشنیز و زیره)
- سبزیجات (گوجه فرنگی ، فلفل ، بادمجان ، سیب زمینی و ...)
- آدامس
- انواع قندهای جایگزین
- دانه های غلات
- روغنهای اشباع
- امولسیفایر و حجم دهنده های مواد غذایی
- مصرف نارگیل و مشتقات آن
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) شامل ایبوپروفن (Advil) ، آسپیرین (بوفرین) و ناپروکسن سدیم (Aleve)
- الکل
نکته: در حالی که به طور اختصاصی در پروتکل های رژیم AIP مورد توجه قرار نگرفته است، تحقیقات نشان می دهد که جلبک های سبز آبی ممکن است سیستم ایمنی بدن را تحریک کنند و بنابراین افرادی که دارای بیماریهای ایمنی خود ایمنی هستند، نباید آنها را مصرف کنند.
سخن آخر
تحقیقات نشان می دهند که برخی غذاها می توانند علائم بیماری های خود ایمنی را بدتر کنند. این غذاها شامل محصولات فرآوری شده و غذاهایی هستند که چربی های ناسالم، قند اضافه شده یا نمک اضافی دارند. پس انتخاب بهترین رژیم غذایی مناسب بیماری های خود ایمنی می توان در بهبود علائم یاری رسان باشند. هر بیماری که رژیم غذایی سختی را در پیش گرفته است، باید مراقب باشد! زیرا قطع خوردن حبوبات، غلات و لبنیات می تواند منجر به کمبودهای تغذیه ای شود. هرگونه تغییر در رژیم غذایی خود را با یک پزشک متخصص در میان بگذارید.
همه چیز در مورد رژیم دش
