در مورد فواید استویا چه می دانید؟

گیاه استویا محصولی کاملا طبیعی است که به طور مستقیم از دل طبیعت و گیاهان گرفته شده است. امروزه به طور وسیعی در صنایع محصولات قندی شیرینی و شکلات، نوشابه های گازدار وسایر صنایعی که در پروسه خود به مقادیر زیاد از مواد قندی استفاده می کرده اند، شیرین کننده استویا جایگزین شکر و قند کالری زا شده است. استویا می تواند یک جایگزین مناسب برای قند و شکر باشد و به دلیل اینکه فاقد کالری ست، می تواند برای افرادی که رژیم های کاهش وزن را دنبال می کنند بسیار مفید باشد. از این گیاه برای صدها سال برای شیرین نمودن غذا و نوشیدنی ها در آمریکای جنوبی استفاده می شده است.

استویا چیست؟

استویا یا همان Stevia ماده ای ارگانیک است که از گیاه Stevia rebudiana به دست می آید. این ماده یکی از اعضای خانواده chrysanthetum است و زیر گروه از خانواده Asteraceae محسوب می شود. استویا یا استویا رابادیانا نام درختچه ای بسیار انبوه است که به تیره کاسنیان متعلق می باشد. ۱۵۰ گونه مختلف از این گیاه مفید وجود دارد که همه آن ها بومی آمریکای جنوبی و شمالی محسوب می شوند. این گیاه در بسیاری از کشورها تولید و کشت می شود و امروزه کشور چین به عنوان بزرگ ترین صادرکننده استویا در جهان شناخته شده است. علاوه بر این، در بسیاری از فروشگاه ها و مراکزی که محصولات کشاورزی و باغی ارائه می دهند، گیاه استویا جهت پرورش خانگی به فروش می رسد. از آنجا که این گیاه تقریباً ۲۰۰ تا ۳۰۰ برابر از شکر شیرین تر است، برای ایجاد کردن مقدار شیرینی مشابه به نسبت سایر شیرین کننده های موجود حدوداً به ۲۰ درصد زمین کمتر و میزان بسیار کمتری از آب نیاز دارد. این گیاه حاوی ۸ نوع گلیکوزید است و تمام این ترکیبات از برگ های استویا استخراج و تصفیه می شوند. این ۸ نوع گلیکوزید، شامل استویوزید، استویول بیوزید، ۵ نوع ربودیوسید )نوع (A, C, D, E, F و دلکوزید A می باشد. ربودیوسید نوع A و استویوزید، فراوان ترین گونه این گلیکوزیدها محسوب می شوند. این ترکیبات با طی کردن فرایندهایی همچون چیدن برگ های گیاه، خشک کردنشان، استخراج کردن آب و تصفیه آن ها به دست می آیند. استویای خام قبل از رنگ زدایی و تصفیه شدن، بوی نامطبوع و طعم بسیار تلخی دارد. برای رسیدن به عصاره نهایی استویا که بتواند مورد استفاده عمومی قرار بگیرد، باید حدود ۴۰ مرحله مختلف آماده سازی طی شود. تقریباً ۱۸ درصد برگ های این گیاه حاوی ماده تویوزید است. پیورویا، استویاکاین، انلیتن، ربیانا، استویا و عصاره استویای خام، برخی از نام های تجاری است که برای این محصول وجود دارد. تفاوت های بسیار زیاد و بنیادی بین استویایی که شما از فروشگاه ها می خرید و استویایی که در طبیعت، گلخانه یا خانه رشد می کند، وجود دارد. محصولاتی که تحت عنوان محصولات استویایی در قفسه فروشگاه های مختلف وجود دارند، مانند استویا و تروویا حاوی گل برگ های استویا نیستند. آن ها از عصاره ای به نام ربودیوسید آ با نام علمی Reb-A که درصد خالص بودن بالایی دارد، تشکیل شده اند. در واقع بسیاری از محصولاتی که به عنوان محصولات استویایی وجود دارند، مقدار کمی از استویا در فرمولاسیونشان موجود است. شیرین کننده های ربودیوسید شیرین کننده هایی هستند که از ترکیبات نوین، جدید و متفاوتی مانند اریتریتول – که یک الکل قندی است – ربودیوسید آ و دکستروز یا گلوکز به وجود آمده اند. البته که برخی از برندهای موجود این گیاه دارای طعم دهنده های طبیعی نیز هستند. لازم به ذکر است در صورتی که مواد تشکیل دهنده این استویاهای فروشگاهی هیچ گونه رنگ اضافی یا طعم دهنده های مصنوعی و صنعتی نداشته باشند، FDA باز هم آن ها را به عنوان طعم دهنده های طبیعی محسوب نمی کند، زیرا هنوز هم ممکن است مواد تشکیل دهنده آن ها که تحت لوای طعم دهنده های طبیعی هستند، زیاد پردازش شده باشند؛ به طوری که بسیاری از محققان، هشدار داده اند هیچ چیز طبیعی در رابطه با فرمولاسیون آن ها وجود ندارد. البته که برندهای بسیار معتبر این محصول تا حد زیادی به استویای طبیعی نزدیک شده اند و توانسته اند مجوزهای لازم را به دست بیاورند. برای رهایی از این نگرانی ها، شما حتی می توانید گیاه استویا را در خانه خود پرورش دهید و از برگ های آن به عنوان شیرین کننده غذا و نوشیدنی خود بهره بگیرید.

طبع استویا

استویا گیاهی از خانواده گل های داوودی است که به صورت وحشی و به شکل درختچه رشد می کند. این گیاه طبعی گرم و خشک دارد. گفته می شود شیرینی این گیاه ۲۰۰ برابر شکر سفید است، بدون اینکه هیچ تأثیری بر قند خون یا طعم مواد غذایی داشته باشد. برخی مطالعات انجام شده بر روی استویا نشان داده اند که این گیاه می تواند تحمل گلوکز را بهبود دهد، لوزالمعده را وادار به ترشح انسولین کند و به طور کلی به عنوان یک ماده درمانی در بهبود دیابت نوع ۲ استفاده شود. اگرچه مطالعات بیشتری برای تأیید این گفته ها نیاز است، اما استفاده از آن به جای شیرین کننده های مصنوعی و مضر، خصوصاً برای افرادی که دیابت دارند مفید خواهد بود.

انواع گیاه استویا

تاریخچه گیاه استویا به دوران باستان برمی گردد. برگ های این گیاه بیش از ۱۵۰۰ سال است که توسط برخی قبایل استفاده می شوند. استویا همانطور که احتمالاً از آشنایی با مناطق بومی آن متوجه شده اید، در آب و هوای گرمسیری رشد پیدا می کند. استویا اگرچه به راحتی در برزیل و پاراگوئه رشد می کند، اما می توان آن را در مکان های دیگر با با آب و هوای مشابه نیز کشت کرد. ساکنان پاراگوئه قرن هاست که از آن به عنوان یک شیرین کننده طبیعی غذا استفاده می کنند. گیاه استویا بیش از ۲۰۰ گونه مختلف دارد که البته منابع مختلف چندان به معرفی آن ها نپرداخته اند. اما این ماده به اشکال زیر در بازار موجود است:

• برگ های تازه و خشک : یکی از اشکال گیاه استویا، استفاده از برگ های تازه آن است. این برگ ها شیرین هستند و مزه ای شبیه به شیرین بیان دارند. برای مصرف این برگ ها بهتر است آن ها را خشک کنید. البته ایده بهتر و راحت تر آن است که برگ های استویا را از اول به صورت خشک خریداری و استفاده کنید.
• عصاره استویا: این نوع عصاره به صورت پودری استفاده می شود و بیشترین اثر شیرین کنندگی را دارد. به همین دلیل برای استفاده از آن باید حجم بسیار کمی از عصاره را برای شیرین کردن مواد غذایی استفاده کنید.
• کنستانتره های مایع: کنستانتره استویا از جوشاندن برگ های آن در آب به دست می آید و به اشکال مختلفی در بازار وجود دارد. نوع دیگری از این کنستانتره از خواباندن برگ های تازه در مخلوطی از آب و الکل غلات یا آب مقطر به دست می آید.

فواید استویا برای سلامتی

استفاده از استویا به جای شکر می تواند فواید چشمگیری برای سلامتی داشته باشد. استویا به عنوان یک شیرین کننده ی بدون کالری شناخته می شود. یعنی میزان کربوهیدرات موجود در آن کمتر از ۵ گرم است. این گیاه می تواند با سایر مواد ترکیب شده و این امر بسته به آن ترکیبات می تواند کالری محصول را افزایش بدهد.کالری موجود در استویا دقیقا صفر نیست. ولی به حدی کمتر از شکر است که می توان آن را در دسته ی شیرین کننده های بدون کالری قرار داد. شیرینی موجود در در این گیاه از ترکیبات طبیعی موجود در آن نشئت می گیرد. درنتیجه برای افرادی که ترجیح می دهند از غذاها و نوشیدنی های طبیعی استفاده کنند، گزینه ی بهتری محسوب می شود. کالری پایین استویا برای مبتلایان به دیابت و کسانی که به دنبال کنترل وزن هستند نیز یک ویژگی مثبت محسوب می شود.در زیر با برخی فواید استویا بیشتر آشنا می شویم:

محافظت از کلیه

استویا به عنوان یک دیورتیک محسوب می شود، به این معنی که سرعت دفع مایعات از بدن را افزایش می دهد. از آنجا که کلیه مسئول فیلتر کردن و ایجاد ادرار است، محققان ابتدا تصور می کردند مصرف طولانی مدت استویا می تواند به این ارگان آسیب برساند. اما از مطالعات اخیر نتیجه گرفته اند که این برگ شیرین ممکن است به جلوگیری از آسیب کلیه کمک کند. همانطور که قبل تر هم گفته شد این گیاه حاوی مقادیری ویتامین A، ویتامین C، ویتامین B و مواد معدنی مثل کلسیم، فسفر، آهن، پتاسیم، منیزیم است که برای سلامت ضروری و مفید خواهد بود.

دیابت

مطالعات نشان می دهند که مصرف استویا موجب افزایش کالری و کربوهیدرات مصرفی نمی شود. همچنین این مطالعات نشان می دهند که این گیاه بر قند خون و واکنش به انسولین تأثیری ندارد. این امر به مبتلایان به دیابت اجازه می دهد تا از گستره ی بزرگتری از غذاها استفاده و رژیم غذایی سالم تر را دنبال کنند.براساس یک بررسی بر روی ۵ آزمایش کنترل شده ی تصادفی، تأثیر استویا بر شاخص هایی مانند قند خون، سطح انسولین، فشار خون و وزن بدن بسیار اندک تا صفر است.در یکی از این مطالعات مصرف این گیاه موجب کاهش چشمگیری در قند خون و واکنش گلوکاگون پس از مصرف وعده ی غذایی در مبتلایان به دیابت نوع ۲ شد. گلوکاگون هورمونی است که سطح گلوکز را در خون تنظیم می کند. مکانیسم ترشح گلوکاگون معمولا در مبتلایان به دیابت به درستی انجام نمی گیرد. با افزایش قند خون، گلوکاگون افت می کند و همین امر موجب تنظیم قند خون می شود.

کنترل وزن

چاقی و اضافه وزن دلایلی مختلفی دارد. عدم تحرک کافی و مصرف غذاهای پرانرژی مانند غذاهای پرچرب و سرشار از شکر از دلایل آن هستند. تقریبا ۱۶٪ از کل کالری دریافتی رژیم غذایی آمریکایی ها را شکر اضافه شده به غذاها تشکیل می دهد. این امر خطر افزایش وزن و کاهش کنترل قند خون را افزایش می دهد.میزان قند یا کالری در استویا ناچیز یا صفر است. بنابراین استفاده از آن راهی مناسب برای کاهش کالری دریافتی است؛ بدون اینکه مجبور بشویم غذاهای بدمزه بخوریم!

محافظت از دندان ها

استویا یکی از مواد طبیعی است که به کاهش باکتری در دهان و پوسیدگی دندان ها کمک کرده و به عنوان یک افزودنی محبوب برای خمیر دندان و دهانشویه مورد استفاده قرار می گیرد.توجه داشته باشید مصرف استویا برای زنان باردار مشکلی به وجود نمی آورد ولی در کل مصرف این محصول و هر محصول دیگه ای در دوز های بالا برای خانم های باردار توصیه نمی شود.

به طور کلی عوارض احتمالی با مصرف بیش از حد محصولات استویا در دوران بارداری شامل موارد زیر است:

• کمبود آب، فشار خون پایین، یبوست، نارسایی کلیه، خستگی، سردرد، نوسانات خلقی، تهوع، گرفتگی و استفراغ، قند خون پایین.

فشار خون

برخی گلیکوزیدهای موجود در عصاره ی استویا می توانند به گشادشدن رگ های خونی کمک بکنند. همچنین آنها می توانند دفع سدیم و خروج ادرار را افزایش بدهند.

براساس مطالعه ای که در سال ۲۰۰۳ صورت گرفت این گیاه به طور بالقوه می تواند موجب کاهش فشار خون شود. این مطالعه نشان می دهد که احتمالا استویا موجب واکنش های کاردیوتونیک در بدن می شود. واکنش های کاردیوتونیک موجب تنظیم فشار خون و ضربان قلب می شوند.بااین حالی برخی مطالعات دیگر نیز نشان می دهند که استویا بر فشار خون تأثیری ندارد. بنابراین برای تأیید این خاصیت استویا به مطالعات بیشتری نیاز است.

رژیم غذایی کودکان

غذاها و نوشیدنی هایی که محتوی استویا هستند، نقش مهمی در کاهش کالری دریافتی در رژیم غذایی کودکان دارند. امروزه هزاران محصول از سس سالاد گرفته تا شکلات هایی در بازار وجود دارند که محتوی شیرین کنند ه ی طبیعی این گیاه هستند. این امر به کودکان کمک می کند تا بدون افزایش کالری مصرفی و با داشتن رژیم غذایی کم شکر بتوانند از غذاها و نوشیدنی های شیرین استفاده کنند.

حساسیت ها (آلرژی ها)

در سال ۲۰۱۰ کمیته ی امنیت غذایی اروپا تأثیر مصرف استویا را بر بروز واکنش های آلرژیک بررسی کرد. محققان نتیجه گیری کردند گلیکوزیدهای استویول واکنش پذیر نیستند و به ترکیبات واکنش پذیر تجزیه نمی شوند. بنابراین مصرف آنها در مواد غذایی موجب بروز واکنش های آلرژیک نمی شود.حتی عصاره های بسیار خالص استویا نیز بعید است که موجب بروز واکنش های آلرژیک بشوند. تا سال ۲۰۰۸ هیچ موردی از حساسیت به استویا ثبت نشده بود.

عوارض جانبی استویا

براساس مطالعات عصاره ی استویا عوارض جانبی ای ندارد. گلیکوزید استویول خالص توسط سازمان غذا و داروی آمریکا جزو افزودنی های مجاز شناخته می شود. ولی ممکن است مصرف برگ کامل استویا مشکلاتی را برای فرد ایجاد بکند.

در ابتدا تصور می شد که استویا می تواند برای سلامت کلیه خطرناک باشد. اما مطالعه ای بر روی موش ها نشان داد مکمل های حاوی برگ های استویا ویژگی هایی دارند که از کلیه محافظت کرده و به بهبود دیابت کمک می کنند.مطالعات نشان می دهد مصرف مقادیر توصیه شده از جایگزین های شکر در در دوران بارداری مجاز است و خطری ندارد.برخی محصولات استویا محتوی الکل قند (نوعی الکل حاصل از قندها) هستند. افرادی که نسبت به الکل قند حساسیت دارند، ممکن است با مصرف آن علائمی مانند گرفتگی ها و نفخ شکم، حالت تهوع و اسهال را تجربه کنند. البته احتمال بروز این علائم در اثر مصرف قندالکل اریتریتول (که در استویا وجود دارد) کمتر از بقیه قندالکل هاست.تا زمانی که استویا به خوبی تصفیه شده باشد و در حد اعتدال مصرف شود، موجب بروز عوارض جانبی نمی شود و می توانید بدون نگرانی آن را مصرف کنید.

موارد استفاده از استویا

در آمریکا شیرین کننده های استویا به عنوان جایگزین شکر در غذاها و نوشیدنی ها استفاده می شود تا کالری دریافتی را کاهش بدهد.عصاره ی برگ های استویا از اواسط دهه ی ۹۰ میلادی در ایالات متحده به عنوان یک مکمل غذایی فروخته می شود و بیشتر آنها محتوی ترکیبات شیرین و غیرشیرین برگ استویا هستند.

ترکیبات شیرین موجود در استویا طبیعی هستند و این برای کسانی که می خواهند غذاها و نوشیدنی های طبیعی مصرف کنند، یک مزیت است.استویا در سرتاسر جهان در بیش از ۵۰۰۰ غذا و نوشیدنی یافت می شود. شیرین کننده های استویا در محصولات مختلفی در آسیا و آمریکای جنوبی مورداستفاده قرار می گیرند. در محصولاتی مانند بستنی، دسرها، سس ها، ماست، ترشی ها، نان، نوشیدنی های بدون الکل، آدامس، آب نبات، غذاهای دریایی و سبزیجات آماده از استویا استفاده می شود.

در مورد خواص ماهی سالمون برای سلامتی چه می دانید؟