شورای حل اختلاف
قانون شورای حل اختلاف در تاریخ 18 تیر ماه 1387 در جلسه کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی تصویب شد. این قانون بر اساس اصل هشتاد و پنجم قانون اساسی جمهوری اسلامی تصویب شده است. قانون شورای حل اختلاف به مدت 5 سال آزمایشی اجرا شد و نهایتا اجرا شد. شورای حل اختلاف نهادی است که به اختلافاتی با سقف مشخص رسیدگی می کند. شورای حل اختلاف صلاحیت صدور رای در این دسته دعاوی را دارد. البته در آن مواردی که دو طرف برای صلح و سازش به شورا مراجعه می کنند، شورا اقدام به صدور گزارش اصلاحی می کند. گزارش اصلاحی قطعی است.
تشریح وظایف شورای حل اختلاف در قانون این شورا مصوب سال 1394
در موارد زیر شوراها با تراضی طرفین برای صلح و سازش اقدام مینمایند:
- کلیه امور مدنی و حقوقی
- کلیه جرائم قابل گذشت
- جنبه خصوصی جرائم غیرقابل گذشت
تبصره: در صورتی که رسیدگی شورا با درخواست یکی از طرفین صورت پذیرد و طرف دیگر تا پایان جلسه اول عدم تمایل خود را برای رسیدگی در شورا اعلام نماید، شورا درخواست را بایگانی و طرفین را به مرجع صالح راهنمایی می نماید.
در مـوارد زیر، قاضی شورا با مشورت اعضای شورا رسیدگی و مبادرت به صدور رأی مینماید:
- دعاوی مالی راجع به اموال منقول تا نصاب دویست میلیون (۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال به جز مواردی که در تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون در دادگستری مطرح میباشند.
- تمامی دعاوی مربوط به تخلیه عین مستأجره به جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب و پیشه
- دعاوی تعدیل اجاره بها به شرطی که در رابطه استیجاری اختلافی وجود نداشته باشد
- صدور گواهی حصر وراثت، تحریر ترکه، مهر و موم ترکه و رفع آن
- ادعای اعسار از پرداخت محکومٌ به در صورتی که شورا نسبت به اصل دعوی رسیدگی کرده باشد
- دعاوی خانواده راجع به جهیزیه، مهریه و نفقه تا نصاب مقرر در بند (الف) در صورتی که مشمول ماده (۲۹) قانون حمایت خانواده مصوب ۱/۱۲/۱۳۹۱ نباشند.
- تأمین دلیل
- جرائم تعزیری که صرفاً مستوجب مجازات جزای نقدی درجه هشت باشد.
تبصره۱: بهای خواسته براساس نرخ واقعی آن تعیین می گردد، چنانچه نسبت به بهای خواسته بین اصحاب دعوی اختلاف حاصل شود و اختلاف مؤثر در صلاحیت شورا باشد، یا قاضی شورا نسبت به آن تردید کند قبل از شروع رسیدگی رأساً یا با جلب نظر کارشناس، بهای خواسته را تعیین می کند.
تبصره۲: شورای حل اختلاف مجاز به صدور حکم شلاق و حبس نمیباشد.
تبصره۳: صلاحیت شوراهای حل اختلاف روستا مستقر در روستا صرفاً صلح و سازش می باشد.
دعاوی زیر حتی با توافق طرفین قابل طرح در شورا نیست:
- اختلاف در اصل نکاح، اصل طلاق، فسخ نکاح، رجوع، نسب
- اختلاف در اصل وقفیت، وصیت، تولیت
- دعاوی راجع به حجر و ورشکستگی
- دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی
- اموری که به موجب قوانین دیگر در صلاحیت مراجع اختصاصی یا مراجع قضائی غیردادگستری می باشد.
اهداف تشکیل شورای حل اختلاف
- بهره گیری از مشارکت های مردمی
- ایجاد فرهنگ صلح وسازش و رفع اختلاف از طریق کدخدامنشی
- تلاش برای حل وفصل دعاوی از طریق مذاکره و صلح و سازش بین طرفین
- پیشگیری از طرح برخی دعاوی ساده در مراجع قضائی
مزایا و ویژگی های شورای حل اختلاف
- رسیدگی درشورای حل اختلاف تابع تشریفات قانون آئین دادرسی نبوده وکم هزینه می باشد.
- تلاش شوراها حتی الامکان حل وفصل موضوع از طریق صلح وسازش بین طرفین است.
- رسیدگی به دعاوی و شکایتها سریعتر انجام می گیرد و مدت رسیدگی طولانی نیست.
- اعضای شوراهای حل اختلاف از میان مردم و افراد خوشنام و معتمدین محلی می باشند.
تشکیلات شورای حل اختلاف
فلسفه تشکیل شورای حل اختلاف، طبق قانون شورای حل اختلاف این گونه بیان شده: به منظور حل اختلاف و صلح و سازش بین اشخاص حقیقی و حقوقی غیردولتی، شورهای حل اختلاف تحت نظارت قوه قضائیه و با شرایط مقرر در این قانون تشکیل می گردد. هر شورا دارای رئیس، دو نفر عضو اصلی و یک نفر عضو علی البدل است و در صورت نیاز میتواند برای انجام وظایف خود دارای مسئول دفتر باشد که توسط رئیس حوزه قضائی مربوط پیشنهاد و ابلاغ آن از سوی رئیس کل دادگستری استان یا معاون ذیربط وی صادر می شود. در هر حوزه قضائی یک یا چند نفر قاضی دادگستری که قاضی شورا نامیده میشوند، انجام وظیفه می کنند.
شان اعضا
طبق ماده 46 قانون شورای حل اختلاف، توهین به اعضای شورا در حکم توهین به مقامات موضوع ماده 609 قانون مجازات اسلامی تلقی شده و دارای همان مجازات موضوع ماده مزبور خواهد بود، طبق ماده 35، عضویت در شورا رایگان است، ولی به تناسب نوع و میزان همکاری، قوه قضاییه مبلغی را به آنان پرداخت می کند. تخلفات انتظامی اعضای شورا توسط هیات رسیدگی به تخلفات موضوع ماده 39 این قانون رسیدگی خواهد شد.
