پیچ خوردگی مچ پا زمانی رخ می دهد که مچ پا به طور اتفاقی پیچ بخورد یا به صورت نادرستی چرخانده شود. این کار می تواند سبب کشیده شدن یا پاره شدن رباط هایی شود که استخوان مچ و مفاصل پای شما را در کنار هم نگه می دارند. درمان پیچ خوردگی مچ پا به شدت آن بستگی دارد. رباط ها مقاومت خاصی دارند که به آنها این امکان را می دهد تا مفاصل شما را ثابت نگه دارند. زمانی که رباط های اطراف مچ پا بیش از حد کشیده شوند، مچ پا دچار پیچ خوردگی می شود. پیچ خوردگی مچ پا معمولاً باعث آسیب دیدگی رباط های قسمت بیرونی مچ پا می شود. همانطور که گفتیم درمان پیچ خوردگی مچ پا به شدت و نوع پیچ خوردگی مرتبط است. با وجود اینکه شما می توانید از مراقبت های خانگی و داروهای مسکن بدون نسخه استفاده کنید، اما بهتر است پزشک شدت آسیب را تعیین کرده و مطابق با آن، دوره و روش درمان را به شما توصیه کند.
شروع دردسری به نام پیچ خوردگی مچ پا
معمولاً پیچ خوردگی (Ankle sprain) نشان دهنده استفاده زیاد یا فشار بیش ازحد روی یکی از اعضای بدنتان است. زمانی که مچ پایتان را در جهتی غیرمعمول و خارج از محدوده حرکتی اش بچرخد یا تکان بخورد و این حرکت به یک باره اتفاق بیفتد، دچار پیچ خوردگی مچ پا خواهید شد.
اکثر پیچ خوردگی های پا مربوط به آسیب دیدگیِ رباط ها در دو سمت مچ پای شماست. یعنی زمانی که دچار عارضه پیچ خوردنِ مچ پا می شوید، به احتمال ۹۰ درصد، رباط هایی که استخوان های مچ پا را به هم وصل می کنند، دچار آسیب دیدگی شده اند.
علائم پیچ خوردگی مچ پا
علائم و نشانه های پیچ خوردگی مچ پا با توجه به شدت آسیب دیدگی، متفاوت است. در صورت مشاهده ی علائم زیر در مچ پا، شما ممکن است دچار پیچ خوردگی شده باشید:
- درد و عدم امکان تحمل وزن بدن بر روی پای آسیب دیده
- حساسیت به لمس
- تورم
- کبودی
- دامنه حرکتی محدود
- عدم تعادل
- احساس صدا دادن مچ آسیب دیده
علت بروز پیچ خوردگی مچ پا
همان قدر که این عارضه شایع است، علائم بروز آن هم زیاد است. البته اشتباهات بسیاری هم می تواند باعث بروز این مشکل شود که در ادامه آن ها را نام می بریم.
- کشش زیاد و یک باره پا
- چرخش غیرطبیعی مچ پا
- گیر کردنِ پا داخل یک چاله
- فشار غیرعادی و زیاد روی مچ پا
- فشار پای یک بازیکن روی پای شما
- قدم گذاشتن با شدت زیاد روی زمین شیب دار و ناصاف
اگر به این موارد دقت کرده باشید، بیشتر این اتفاقات ممکن است در حین انجام فعالیت های روزانه، ورزش یا حتی هنگام بلند شدن از تخت ِخواب اتفاق بیفتد. اگر یکی از این اتفاقات برایتان افتاده و شک دارید که مچ پایتان پیچ خورده یا نه، بهتر است در بخش بعدی ببینید کدام یک از علائم را دارید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
شاید شما تنها به مراقبت ها و درمان های خانگی نیاز داشته باشید؛ اما در صورت داشتن درد و تورم، بهتر است با پزشک مشورت کنید. زیرا پزشک می تواند تشخیص دهد که آسیب دیدگی شما از نوع پیچ خوردگی است یا خیر. همچنین، در صورت شدید بودن علائم ممکن است آسیب شدید به رباط ها وارد شده باشد، یا شما دچار شکستگی استخوان مچ یا ساق شده باشید.
نشانه ها و علائم پیچ خوردگی مچ پا
بروز این علائم نشان از پیچ خوردگی مچ پای شما می دهد:
- درد
- تورم
- کبودی
- رنگ پریدگیِ پوست پا
- خشک و سفت شدن مچ پا
- حساس شدنِ مچ پا با لمس آن
- عدم تحمل وزن بدن روی پای آسیب دیده
نحوه تشخیص پیچ خوردگی مچ پا
- در صورتی که چندین نشانه از علائم بالا را داشتید، احتمال اینکه مچ پایتان پیچ خورده باشد جدی است.
- برای تشخیص، پزشک نیز بلافاصله بعد از دیدن شما شروع به آزمایش روی رباط هایتان خواهد کرد. تا ببیند دقیقاً کدام رباط پایتان پاره یا دچار آسیب دیدگی شده است.
- در حین این آزمایش احتمالاً پزشک شروع به حرکت دادنِ مفصل مچ پا در جهات مختلف خواهد کرد. تا ببیند در چه حد می توانید پایتان را بدون درد و مشکل چرخانده یا تکان دهید.
- در صورت دشوار بودنِ تشخیصِ شکستگی، احتمال تجویز عکس برداریِ اشعه ایکس نیز وجود دارد. زیرا اشعه ایکس به تشخیص دقیق تر پزشک کمک زیادی خواهد کرد.
پیشگیری از بروز پیچ خوردگی مچ پا
- پوشیدن کفش با کیفیت
- استفاده از مچ بند ورزشی
- گرم کردن بدن قبل از ورزش
- نپوشیدن کفش های پاشنه بلند
- توجه به سطوح محل رفت وآمد
- انجام ورزش های قدرتی برای تقویت عضله مچ پا
- بانداژ کردنِ مچ پای حساس و مستعد آسیب دیدگی
- دست کشیدن از فعالیت یا کاهش سرعت فعالیت بعد از احساس خستگی و بدن درد
درمان پیچ خوردگی مچ پا در خانه
پیچ خوردگی مچ پا را نادیده نگیرید و درمان آن را به زمان دیگری موکول نکنید. زیرا درمان سریع تر آن باعث می شود از شر دردها و ناراحتی ها خلاص شده و مچ پایتان هرچه سریع تر بهبود پیدا کند. برای شروع اولین مرحله درمان بهتر است سراغ چهار اقدام فوق العاده برویم:
- استراحت کردن: سعی کنید به مچ پای آسیب دیده تان فشار نیاورده و کمی به آن استراحت دهید.
- استفاده از کمپرس یخ: در ۴ یا ۵ روز اول می توانید از کمپرس یخ برای کاهش درد و التهابات خود استفاده کنید (روزی ۴ یا ۵ بار این کار را انجام دهید).
- فشار دادن مچ پا: برای کنترل تورم و کاهش درد یک گزینه دیگر نیز پیش رو دارید؛ شما می توانید با فشار، این علائم را کاهش دهید؛ مثلاً با بانداژ کشی مچ پای آسیب دیده تان را ببندید (دقت داشته باشید که نه زیاد شُل این کار را انجام دهید و نه خیلی سفت).
- بالا گذاشتن عضو آسیب دیده: یکی دیگر از اقداماتی که برای کاهش دردهایتان می توانید انجام دهید، بالا گذاشتن عضو آسیب دیده است. برای این کار کافی است دراز بکشید و پایتان را به دیوار تکیه دهید.
شما می توانید از موارد زیر برای بهبود یا کاهش درد استفاده کنید:
- استفاده از بانداژ کشی
- استفاده از عصا مدل زیربغل
- قرص ایبوپروفن برای کنترل درد
- استراحت کردن و جلوگیری از فشار به مچ پا
مدت زمان لازم برای بهبود درد مچ پا
زمان دقیقی را نمی توان برای بهبود درد مچ پا مشخص کرد. زیرا مدت زمان بهبود به عوامل زیادی مثل شدت آسیب دیدگی، میزان استراحت شما بعد از آسیب و اقدامات درمانی پس از بروز پیچ خوردگی بستگی دارد. اما به طور کلی برای محاسبه تخمینی می توانید از موارد زیر بهره بگیرید:
- پیچ خوردگی جزئی (درجه ۱): ۱ تا ۲ هفته
- پیچ خوردگی متوسط (درجه ۲): ۴ تا ۶ هفته
- پیچ خوردگی حاد (درجه ۳): ۸ تا ۱۲ هفته
درمان دارویی
در اغلب موارد، برای کنترل درد و درمان پیچ خوردگی مچ پا از مسکن های بدون نسخه مانند ایبوبروفن، ناپروکسن یا استامینوفن استفاده می شود.
توان بخشی
هنگامی که درد و تورم شما به اندازه ی کافی بهبود پیدا کرد، پزشک برای بازگرداندن دامنه ی حرکتی، قدرت، ثبات و انعطاف پذیری مچ پا، تمریناتی را تجویز می کند. پزشک یا فیزیوتراپ، نحوه ی انجام این تمرینات را به شما توضیح خواهند داد. تمرین تعادل و ثابت ماندن شامل تمرین همکاری ماهیچه های مچ پا و حمایت از مفاصل برای جلوگیری از پیچ خوردگی های مکرر می شود. مانند چالش های تعادل، ایستادن روی یک پا و … اگر پیچ خوردگی مچ پای شما در حین فعالیت های ورزشی اتفاق افتاده است، برای تعیین زمان از سر گرفتن ورزش با پزشک مشورت کنید. پزشک یا فیزیوتراپ ممکن است برای شما فعالیت ها و آزمایشات حرکتی جداگانه ای تجویز کند.
لوازم کمکی
راه رفتن با پای پیچ خورده ممکن است دشوار و دردناک باشد. بنابراین شما می توانید برای کاهش درد از عصا استفاده کنید. با توجه به شدت پیچ خوردگی مچ پای شما، پزشک ممکن است به شما توصیه کند برای ثابت ماندن مچ پا از باند الاستیک، نوار های ورزشی یا بریس مچ پا استفاده کنید. برای پیچ خوردگی های شدید، شما ممکن است به گچ گیری یا ایرکست air cast نیاز داشته باشید.
عمل جراحی
در مواردی که پیچ خوردگی مچ پا با روش های درمانی و فیزیوتراپی بهبود پیدا نکرد، به جراحی نیاز است. موارد انجام جراحی عبارتند از:
- ترمیم رباطی که بهبود پیدا نکرده است
- بازسازی رباط با پیوند تاندون
شکستگی پایلون به نوعی از شکستگی گفته می شود که در انتهای استخوان درشت نی بروز داده و سطح حامل وزن در مفصل مچ پا را درگیر می کند.
درجه بندی آسیب مچ پا
- درجه ۱: دردناک شدنِ مچ پا همراه با کشیدگیِ جزئیِ رباط نازک نی قدامی، معمولاً در این مرحله با درد جزئی می توانید راه بروید.
- درجه ۲: دردناک شدنِ مچ پا همراه با پارگیِ کاملِ رباط قاپی نازک نی قدامی و پارگی ِجزئیِ رباط پاشنه ایِ نازک نی. لمس نقاط آسیب دیده دردناک بوده و راه رفتن موجب زیاد شدنِ درد می شود.
- درجه ۳: دردناک شدنِ مچ پا همراه با پارگی هر دو رباط قاپی نازک نی قدامی و پارگی جزئی رباط پاشنه ای نازک نی. راه رفتن غیرممکن شده و مچ پا تعادل نخواهد داشت.
نتیجه گیری
پیچ خوردگی مچ پا بسیار شایع است. این آسیب وقتی رخ می دهد که یک یا چند رباط دچار پیچ خوردگی پارگی و کشیدگی شوند. بیشتر پیچ خوردگی ها با استراحت کردن، فشار دادن، استفاده از کمپرس یخ و بالا گذاشتن عضو آسیب دیده، در خانه قابل درمان است. اما در موارد جدی تر باید به پزشک مراجعه کرد
انواع آسیب های ورزشی و درمان اولیه
