فولیکولیت (folliculitis) عبارت است از عفونت یا التهاب فولیکول های مو (این فولیکول ها بافتی را تشکیل می دهند که ریشه موهای سر و بدن از آنها رشد می کند).فولیکول های مو به عنوان محل ورود تعدادی از باکتری ها عمل می کنند و در این میان، باکتری استافیلوکوک طلایی شایع ترین علت فولیکولیت موضعی است. غدد سباسه به داخل فولیکول های مو و مجاری آنها تخلیه می شوند و در صورت مسدود شدن، کیست های سباسه را تشکیل می دهند که شبیه آبسه های استافیلوکوکی هستند یا ممکن است دچار عفونت ثانویه شوند. عفونت غدد عرق نیز می تواند عفونت فولیکول های مو (به ویژه در ناحیه زیربغل) را تقلید نماید.فولیکولیت با سوزش و خارش محل تظاهر می یابد و ممکن است قرمزی وجود داشته باشد.فولیکولیت در اثر عوامل زیر ایجاد می شود: عفونت های استافیلوکوکی (به ویژه در افراد مبتلا به دیابت)، کشته شدن بعضی از باکتری های ایجادکننده آکنه (جوش غرور جوانی) به وسیله آنتی بیوتیک ها، نشستن در وان آب داغ (آلوده شدن به باکتری سودومونا)، تماس با روغن های آرایشی محرک یا روغن هایی که در محل کار مورد استفاده قرار می گیرند، باز شدن فولیکول ها به وسیله تیغ ریش تراشی، رشد بیش از حد باکتری های دیگر (که منجر به بروز فولیکولیت ناشی از باکتری های گرم منفی می شود)، پوشیدن لباس های تنگ (که موجب بسته شدن فولیکول ها می شود)، مصرف داروهای حاوی کورتون، عفونت پوست با نوعی مخمر (قارچ تک یاخته ای) به نام پیتیروسپوروم اوربیکولار و فولیکولیت استریل (در افراد مبتلا به بیماری ایدز).
درمان فولیکولیت
درمان هایی که برای فولیکولیت تجویز می شود، به نوع و شدت بیماری، این که چه اقدامات مراقبتی را تا به حال انجام داده اید و ترجیحات شما برای درمان چیست بستگی دارد. حتی اگر روش های درمان موثر باشد، عفونت ممکن است دوباره بروز کند.برای درمان این عارضه پوستی معمولا از روش های زیر استفاده می شود:
داروها
مصرف کرم یا قرص برای کنترل عفونت
برای عفونت های خفیف، پزشک ممکن است کرم آنتی بیوتیکی موپیروسین (بکتروبان) را پیشنهاد کند. آنتی بیوتیک های خوراکی به طور معمول برای فولیکولیت استفاده نمی شوند. اما برای عفونت های شدید یا عود کننده، ممکن است پزشک آنتی بیوتکی خوراکی را تجویز کند.
مصرف کرم، شامپو یا قرص برای مبارزه با عفونت های قارچی
اگر فولیکولیت ناشی از مخمر باشد، به جای استفاده از آنتی بیوتیک ها از داروهای ضد قارچ استفاده می شود. به عنوان مثال برای فولیکولیت پیتروسپوروم، آنتی بیوتیک تجویز نمی شود. زیرا آنتی بیوتیک ها در درمان فولیکولیت های قارچی موثر نیستند.
مصرف کرم یا قرص برای کاهش التهاب
اگر فولیکولیت ائوزینوفیلیک خفیف دارید، ممکن است پزشک استفاده از یک کرم استروئیدی را به شما پیشنهاد کند. اگر بیماری شدید باشد، ممکن است کورتیکواستروئیدهای خوراکی را تجویز کند. چنین داروهایی می توانند عوارض جانبی جدی داشته باشند و باید به عنوان یک درمان کوتاه مدت از آن ها استفاده کرد.اگر بیمار ایدز یا HIV داشته باشد، ممکن است برای بهبودی علائم فولیکولیت ائوزینوفیل از درمان ضد رتروویروسی استفاده شود.
عمل جراحی جزئی
اگر جوش بزرگ یا دمل داشته باشید، ممکن است پزشک با ایجاد یک برش کوچک، تحت شرایط استریل، محتویات ضایعه را خارج کند. این روش ممکن است باعث کاهش درد، افزایش سرعت بهبودی و کاهش احتمال زخم شود. در این صورت پزشک می تواند با گاز استریل روی زخم را پوشش دهد.
نور درمانی
نور درمانی به عنوان درمان فتودینامیک نیز شناخته می شود. این تکنیک به افراد مبتلا به فولیکولیت که با انجام درمان های دیگر بهبود پیدا نکرده اند کمک می کند. در تحقیقات مشخص شده است که از هر 7 نفری که این درمان را برای بیماری خود استفاده کرده اند، 6 نفر پس از 4 هفته بهبود چشمگیری داشتند. در یکی دیگر از مطالعات انجام شده بر روی مردان مشخص شد که، این تکنیک کاملا فولیکولیت را در برخی از افراد از بین می برد. نتایج این درمان تا 15 ماه پس از آخرین نوبت استفاده از لیزر یا سایر ابزارهای نور درمانی باقی می ماند.
لیزر موهای زائد
اگر درمان های دیگر نتوانند بیماری را بهبود دهند، لیزر درمانی ممکن است عفونت را از بین ببرد. استفاده منظم از این روش تراکم مو در منطقه تحت درمان را کاهش می دهد.موارد خفیف فولیکولیت اغلب به مراقبت های انجام شده در منزل پاسخ می دهند. روش های خود مراقبتی زیر می توانند به کاهش ناراحتی، افزایش سرعت بهبود و جلوگیری از گسترش عفونت کمک کنند:
کمپرس آب گرم یا استفاده از لیف گرم حمام
استفاده از کمپرس گرم روی ضایعه، چندین بار در روز برای تسکین ناراحتی و در صورت تخلیه ضایعه کمک می کند. برای این کار می توانید لیف حمام را با یک محلول آب شور (1 قاشق چای خوری نمک در 2 فنجان آب) خیس کنید و روی ناحیه بگذارید.
مصرف آنتی بیوتیک هایی که نیاز به تجویز پزشک ندارند
سعی کنید ژل ها، کرم ها و شستشو دهنده های ضد عفونی کننده را بر روی ناحیه دارای ضایعه استفاده کنید.
استفاده از لوسیون های آرام بخش
سعی کنید خارش پوست را با یک لوسیون ضد خارش حاوی بلغور جو دو سر یا یک کرم هیدروکورتیزون کاهش دهید.
پاک کردن پوست آسیب دیده
تمیز کردن پوست آلوده دو بار در روز با صابون ضد باکتری می تواند مفید باشد. پس از هر بار شستشو برای خشک کردن ناحیه از دستمال یا حوله جدید استفاده کنید. سپس حوله های استفاده شده را با آب داغ و صابون بشویید. لباس هایی را که منطقه آلوده را لمس کرده اند نیز تحت همین شرایط شستشو دهید.
محافظت از پوست
در صورت امکان، در طول دوره درمان پوست را اصلاح نکنید. اگر مجبور به این کار شدید از ابزارهای دیگری به غیر از تیغ استفاده کنید. پس از اصطلاح نیز پوست خود را با آب گرم شستشو دهید و مرطوب کننده روی آن بمالید.
توصیه هایی برای پیشگیری و بهبود فولیکولیت
رعایت کامل بهداشت و حمام کردن مناسب را بسیار مورد توجه قرار دهید. اگر زیاد عرق می کنید باید مدام با آب شستشو داشته باشید.در هنگام اپیلاسیون و اطلاح موها، به ویژه با استفاده از تیغ بهداشت و تمیزی پوست و وسیله اصلاح را مورد توجه قرار دهید. در اصلاح مو با تیغ، حتما از تیغ تمیز و تیغ را در جهت رشد مو استفاده کنید، نه در جهت خلاف رشد مو. هر بار باید از یک تیغ جدید و تمیز استفاده شود.ذکر این نکته هم ضروری است که مالش پوست، نرسیدن هوای کافی به پوست و یا گرما فولیکولیت را تشدید می کند و باید این نکات هم برای پیشگیری از مشکل رعایت شود.در صورت عدم بهبودی فولیکولیت پس از چند روز و پیشروی آن (حساسیت به لمس یا درد و وجود توده و یا ورم زیاد) حتما به پزشک مراجعه کنید.
