گیتار الکتریک یا گیتار برقی نوعی گیتار است که صدای آن بهوسیله تقویتکنندهای الکتریکی بنام پیکاپ تشدید یا تغییر مییابد پیکاپ ها به دو نوع هامباکر و سینگل کویل تقسیم میشوند. استفاده این ساز در موسیقی از دهه 1930 آغاز شد.
گیتار الکتریک در سبکهای مختلفی از جمله راک، متال، بلوز، پاپ، جاز و کانتری استفاده میشود؛ اما در سبک راک، متال و بلوز به عنوان ساز اصلی مورد استفاده قرار میگیرد. مدل های اصلی، معروف و پرکاربرد گیتار های الکتریکی شامل: لس پاول، هالوبادی، استرتوکستر، تله کستر؛ و انواع خاص دیگری مخصوص سبک متال؛ میشوند.
از نظر بدنه : این ساز را از نظر بدنه میتوان به دو دسته کلی تقسیم کرد: بدنه توپر و بدنه توخالی. گیتارهای بدنه توخالی مورد استفاده نوازندگان جاز قرار میگیرد، در صورتی که بدنه توپر عموماً در موسیقی راک و متال کاربرد دارد.
از نظر تعداد سیمها: معمولاً گیتارهای الکتریکی شش سیم دارند. بعضی نیز دارای 12 سیم میباشند که هرجفت با یک نت کوک میشود، منتهی با اکتاوهای متفاوت، این گیتارها اکثراً در موسیقی فولک کاربرد دارند. گیتارهای 7 و 8 سیمی نیز وجود داردند که البته غیرمعمول هستند.
در اوایل دهه 30 میلادی، اولین مدل های گیتار الکتریک برای گیتاریست های سبک جز (Jazz) ساخته شد. این نوازندگان در گروه های جز بیگ بند (Big Band ensemble) گیتار می نواختند. در اجرای زنده صدای سولو نوازی آنها اغلب در بین صدای سایر سازها گم میشد. آنها برای حل این مشکل به استفاده از گیتار الکتریک روی آوردند. نوازندگی با گیتار الکتریک باعث شد تکنیک های ظریف سولو نوازی آنها در طول اجرا بهتر و رساتر شنیده شود. نوازندگانی چون Les Paul, Lonnie Johnson, Sister Rosetta Tharpe, T-Bone Walker و Charlie Christian به عنوان اولین نوازندگان گیتار الکتریک شناخته می شوند. در دهه های 40 و 50 میلادی، گیتار الکتریک به مهمترین ساز در موسیقی عامه پسند (Popular) بدل شد. این ساز قادر بود انواع مختلف صدا را برای سبک های مختلف موسیقی تولید کند. گیتار الکتریک تقریبا در تمامی ژانرهای موسیقی از پاپ و کانتری تا راک اند رول و جز و بلوز حضور پررنگی داشت. این ساز همچنین در پیشرف سبک های الکتریک بلوز، راک اند رول، راک و هوی متال، اصلی ترین نقش را ایفا کرده است.
گیتار یکی از سازهای باره دار یا میله دار است که دارای شش سیم می باشد. گیتارالکتریک از چوب درختان ساخته می شود. به جنگل هایی که برای ساخت این گیتار استفاده می شود Tonewood می گویند. گیتارالکتریک با دو دست نواخته می شود یک دست با مضراب به سیم ها ضربه می زند و دست دیگر با قرار گرفتن پشت باره ها و تغییر در طول سیم ها، کوک سیم ها را تغییر داده و در نهایت باعث تولید نت های موسیقی می شود.
اجزای گیتار برقی عبارت اند از: سردسته، خرک بالا، پیچهای کوک یا گوشیها، پرده نما یا دستان، تنظیم کننده دسته، علامتهای روی دسته، دسته، اتصال دسته به بدنه، بدنه، زخمهگاه، کنترل صدا و تن، کلید زخمه گاه، محافظ پیک، خرک و لرزانه.
ارتعاشات وارده بر سیمهای گیتار توسط قطعهای به نام پیکاپ به سیگنالهای الکتریکی تبدیل میشود. در واقع پیکاپ همانند یک میکروفون عمل میکند، با این تفاوت که چون یک سیستم مغناطیسی است فقط ارتعاشات سیم فلزی گیتار را دریافت کرده و آنها را به صورت سیگنال صوتی درمیآورد. از طریق پیکاپ سلکتور میتوان پیکاپ مورد نظر را انتخاب کرد، سپس سیگنالها از طریق یک سیم به تقویتکننده صدا (آمپلی فایر) فرستاده و تقویت میشوند، همچنین با استفاده از افکت موجود در آمپلی فایر و یا تهیه شده بصورت جداگانه میتوان فرکانس و سیگنال صدای گیتار را تغییر داد و سر انجام صدای تقویتشده توسط یک یا چند بلندگو پخش میشود. در ابتدا گیتارهای الکتریکی تنها یک پیکاپ داشتند، اما امروزه با دو تا سه پیکاپ ساخته میشوند.
گیتار های الکتریک بر روی بدنه خود دارای بخشی به نام پیکاپ هستند. وظیفه پیکاپ ها تبدیل ارتعاش سیم های فلزی گیتار الکتریک به سیگنال الکتریکی است. این سیگنال به وسیله کابل صوتی از گیتار خارج شده و به سمت آمپلیفایر میرود و در آنجا به صدا تبدیل می شود. پیکاپ ها برای تولید این سیگنال از سیستم مدار القایی الکترو مغناطیسی استفاده می کنند. در مسیر بین گیتار و آمپلیفایر دستگاهی به اسم افکت نیز می تواند به کار رود. افکت تاثیرات مختلفی بر روی سیگنال خروجی گیتار الکتریک می گذارد. این تغییرات در صدای نهایی گیتار الکتریک نمود پیدا می کنند.
گیتار الکتریک که به گیتار برقی هم مشهور است یکی از انواع سازهای موسیقی به شمار می رود که در دهه 1930 توسط شخصی به نام ریکن بیکر ساخته شد که تا به امروز هم مورد استفاده قرار گرفته و صدایی که از این دستگاه موسیقی خارج می شود به وسیله تقویت کننده های الکتریکی تغییر و یا شدت آن بیشتر می شود.