هر آنچه درباره ساز سنج باید بدانیم!

سِنج از دسته سازهای ضربی است و از دو دایره برنجی ساخته شده است. این دایره ها در قسمت داخلی محدب می باشد و از بیرون هر یک دارای دستگیره ای است که نوازنده از آن استفاده می کند و در قسمت هایی از آهنگ که لازم باشد پرهیجان و طنین دار اجرا شود طبل به یاری سنج ها این منظور را تامین می کند و هنی آن را جهانچه می گویند.

سنج با قطرهای مختلف بین ۲۰ تا ۶۰ سانتیمتر و معمولاً وسط سمت بیرونی سنج برای نگهداشتن آن بکار می رود است. صدای سنج ها بسته به خاصیت آن ها تفاوت می کند. این خاصیت ها عبارتند از:

• قطر سنج
• ضخامت سنج
• شکل سنج
• آلیاژ و جنس فلزی که در ساختن سنج بکار رفته است.

انواع سنج

سنج کرش (Crash)

آن صدایی که وقتی مردم به سنج فکر می کنند، معمولا در ذهن شان می آید، در واقع صدای سنج از نوع کرش است. صدای این نوع از سنج، بلند وانفجاری است و معمولا در جاهایی از الگوهای درام برای تاکید استفاده می شود. اندازه کرش از ۸ تا ۲۴ اینچ متغیر است. این تغییر اندازه موجب تغییر شدید در زیر و بمی یا پیچ صدا می شود. معمولا ست سنج هایی که برای مبتدی ها پیشنهاد می شود، دارای سنج کرش با اندازه ای بین ۱۴ تا ۱۸ اینچ است. گهگاهی هم یک کیت یا ست درامز، یک سنج کرش-راید دارند. معمولا این نوع سنج، کارکرد هر دوی سنج های کرش و راید را دارد. به طور عمومی، سنج کرش در ست درامز راست دست، سمت چپ قرار می گیرد و از کرش برای تاکید در آهنگ استفاده می شود.

سنج راید (Ride)

سنج راید روی پایه نصب می شود. معمولا در یک ست درامز مبتدی، بزرگ ترین سنج است و در سِت های راست دست، سمت راست بالای فلور تام (floor tom) قرار می گیرد. در حالیکه کرش برای تاکید استفاده می شود، راید برای ریتم های ثابت استفاده می شود، تقریبا با همان روشی که های هت ها استفاده می شوند.

در حالیکه کرش صدایی غنی و انفجاری دارد، راید صدایی ممتد و سوسو زننده دارد. عموما و نه همیشه راید از کرش بزرگ تر است. اندازه یک سنج راید عموما ۲۰ اینچ است، هرچند که ۲۶ اینچ و بزرگ تر هم اندازه هایی غیرمعمول نیستند. صدای راید بسته به اینکه به کدام قسمت آن ضربه وارد شود، متنوع است. بخش مرکزی آن دارای یک برآمدگی به نام زنگ (bell) است که وقتی به آن ضربه بزنید، صدایی زنگ دار و زودگذر ایجاد می کند. در حالیکه با ضربه زدن به بخش سینه (bow) صدایی آشنا و شبیه تر به صدای سنج تولید می شود. به همین خاطر سنج راید، به خاطر تنوع صوتی که دارد، یک ساز کوبه ای همه کاره است.

نوع رايد را مي توان به شيوه هاي مختلف نواخت . ضربه با نوک استيک به روي قسمت سینه سنج، زدن نوک استيک به زنگ، ضربه با باريکه استيک روي قسمت سینه. هر چه اندازه ی یک سنج بزرگتر باشد دارای صدایی قویتر، کشش بیشتر و سرعت پاسخ دهی کمتری است.
هر سنجی حد و حدود خود را داراست. زدن ضربه قوی و قدرتی بر روی سنج های نازک وکوچک برای تولید صداهای بلند راهکار مناسبی نیست چون آن ها برای تولید صداهای بلند و قوی ساخته نشده اند.
می توانید برای تولید این نوع از صداها از انواع بزرگتر وسنگین تر سنج استفاده کنید.

های هت (Hi-Hats)

های هت یا جفت سنج به دو سنج می گویند که رو به روی هم قرار دارند و روی پایه ای ثابت شده اند در پایه پدالی تعبیه شده است که با فشار دادن، این دو سنج در حالت باز یا بسته قرار می گیرند. این سنج ها برای نواختن الگوهای ریتمیک یکنواخت استفاده می شوند. وقتی که دو سنج در حالت باز قرار دارند می توانند تاکید بیشتری ایجاد کنند. وقتی که سنج ها در حالت بسته ها قرار دارند، طیف متنوعی از صداها را تولید می کند از صدای ترد و خشکی موسوم به صدای «چیک» تا صدای تهاجمی تر و متالیک، بسته به اینکه از چه نوعی باشد. وقتی که های هت در حالت باز باشد به راحتی به درامر امکان تاکید روی اصوات را می دهد. در این حالت صدای شبیه به جلز و ولز ایجاد می کند. های هت ها معمولا اندازه ای بین ۱۳ تا ۱۶ اینچ دارد. های هت های سبک تر صدایی روشن تر دارند، درحالیکه های هت های سنگین تر صدایی تار تر دارند.

اسپلش (Splash Cymbals)

این نوع سنج هم مانند نوع «کرش» برای تاکید استفاده می شود. ام در عین حال، برای ایجاد افکت های ویژه درامینگ هم استفاده می شود. معمولا کوچک و نازک هستند و به همین دلیل صدایی تیز و کوتاه دارند. شاید صدایی شبیه فش فش پاشیدن آب! گاهی به این نوع، سنج «مولتی کرش» هم می گویند. سنج های اسپلش معمولا اندازه ای از ۶ تا ۱۳ اینچ دارند.

چاینا (China Cymbals)

سنج های چاینا را معمولا می توان از لبه های برآمده آن ها و زنگ (بل) استوانه ای شکل شان تشخیص داد. نام این سنج به این دلیل «چاینا» است که صدای و شکل آن به ساز چینی و مالایی یعنی gong شبیه است. در تصویر زیر می توانید یک گانگ چینی را ببینید.

نام دیگری که برای نوع چاینا به کار می رود، «ترش» (trash) است. استایل های متنوعی از این نوع سنج وجود دارد که از نظر اندازه بین ۸ تا ۲۷ اینچ متغییر هستند.

ساختار سنج

به طور کلی می توان سنج ها را از نظر جنس به دو دسته تقسیم کرد: سنج های کاست (cast cymbals) و سنج های شیت (sheet cymbals). جنس شیت، با فشار بر ورقه های فلزی ایجاد می شود. این نوع معمولا ارزان تر است اما در قیاس با سنج های کاست دوام کم تری هم دارد و عمدتا برای مبتدی ها مناسب است.
نوع کاست، با قالب زدن فلز مذاب تولید می شود. سنج های کاست صدا دهی و دوام بهتری دارند. این نوع معمولا گران تر هم است.

ساز سنج در ایران

در جنوب ایران جنس سنج از فلزی سخت و محکمی است که به آن «هفت جوش» می گویند. در منطقه خلیج فارس، در گذشته بر این عقیده بوده اند که چون جنس سنج از فلز است و اجنه از فلز می هراسند به همین خاطر آن را در کنار نوازنده های دَمّام می نوازند تا جسمشان از اشباح و شیاطین آزاد شود و نوازنده بتواند با نیتی پاک به نواختن بپردازد. در جنوب ایران، آیین سنج و دمام، معمولاً با تعداد هفت سنج نواخته می شود، سه سنج که از دیگر سنج ها خوش صداتر هستند در جلو و چهار سنج دیگر را در عقب گروه می نوازند.

ساز نی انبان چیست؟