هر آنچه که باید درباره ی سبدگردانی در بورس بدانید!

تعریف سبدگردانی

سبدگردان تلاش می کند سهام و اوراق بهادار را به گونه ای خرید و فروش کند که سرمایه گذار بیشترین سود و کمترین ضرر را ببرد، چرا که درآمد سبدگردان نیز به میزان سود سرمایه گذار بستگی دارد. لازم به ذکر است که سبدگردان یک شخص حقوقی است، نه حقیقی. در حال حاضر هم فقط کارگزاری ها و چند شرکت سبدگردانی از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز فعالیت دارند، پس قبل از سپردن سرمایه به یک سبدگردان، باید از داشتن مجوز رسمی او اطمینان پیدا کرد.
- منظور از سبد سرمایه گذاری یا اصطلاحا پرتقوی و یا پرتفولیو انواع دارایی هایی است که یک شخص در آن سرمایه گذاری کرده است. به عنوان مثال اگر فردی در مجموعه سهام شرکت های مختلف و متنوع اوراق مشارکت، اوراق اجاره و دیگر موارد سرمایه گذاری کرده باشد گفته می شود سبد سرمایه گذاری آن فرد یک سبد متنوع است، اما اگر فردی سهام دو یا سه شرکت را خریداری کرده باشد دارای سبد سرمایه گذاری محدود و غیر متنوع است. همچنین یکی از مهمترین روش ها برای کاهش ریسک تشکیل سبد سرمایه گذاری متنوع و پایش مستمر وضعیت سهام و سایر اوراق بهادار موجود در این سبد است. یعنی سرمایه گذار همواره با بررسی عوامل کلیدی اثر گذار بر قیمت سهام و سایر انواع اوراق بهاداری که در اختیار دارد تحلیل کند که آیا سهام شرکت الف که در سبد سهام او وجود دارد آیا باز هم امکان رشد در آینده را دارد یا اینکه باید این سهم را بفروشد و به جای آن سهام یک شرکت دیگر که از فرصت رشد و سودآوری بهتری برخوردار است خریداری کند.
یکی از اشتباهات متداول بین سهامداران هم دقیقا همین نکته است که تصور میکنند سهام یک شرکت که در مقطعی از زمان سهام سودآوری محسوب می شد همواره سودآور است. در حالی که عوامل اثر گذار بر قیمت سهم می تواند یک سهم ارزنده را به یک سهم نه چندان سودآور و حتی زیان آور تبدیل کند. بنابراین هر اندازه تعداد سهام موجود در سبد سرمایه گذاری فرد بیشتر باشد ضرورت دارد که سرمایه گذاری زمان بیشتری را برای تحلیل و بررسی این سهام اختصاص بدهد. اما سوال اینجاست که برای افراد علاقه مند به سرمایه گذاری در بورس که تخصص و یا فرصت کافی برای بررسی سهام موجود در سبد سرمایه گذاری خودشان ندارند چه راهکاری وجود دارد؟
راهکار اول
اولین راهکار سرمایه گذاری از طریق صندوق های سرمایه گذاری است.
راهکار دوم
اما راهکار دوم که می توانیم به این گونه سرمایه گذاران ارائه بدهیم استفاده از خدمات سبد گردانی است.

نحوه ی پذیره نویسی صندوق های دولتی ETF

به تعریف ساده تر در سبد گردانی یک شخص حقوقی متخصص بورس که اصطلاحا سبد گردان نامیده می شود با سرمایه گذار قراردادی منعقد می کند و در قالب این قرارداد برای سرمایه گذار و به نام خود او سبدی از انواع اوراق بهادار تشکیل می دهد و این سبد را بصورت مستمر مدیریت می کند و سبد گذار به ازای این خدمت از سرمایه گذار کارمزد دریافت می کند. بنابراین شرکت های سبد گردانی دارای نیروهای متخصص در ضمینه بورس هستند و به وکالت از سرمایه گذاران اقدام به تشکیل و مدیریت سبد سرمایه گذاری برای آنها می کنند. لازم به ذکر است که شرکت های سبد گردانی موظف هستند که برای فعالیت خودشان از سازمان بورس اوراق بهادار مجوز کسب کنند و بنابراین عملکرد آنها توسط این سازمان تحت نظارت قرار دارد.

کدام شرکت سبدگردانی از بقیه بهتر است؟

بسیاری از عزیزان به دنبال این هستند که بهترین شرکت سبدگردانی را پیدا کنند. در مورد این موضوع می توان گفت که شرکت های سبدگردانی در بازه های مختلف، عملکردهای مختلفی دارند. گاهی یک سبد گردان بسیار خوب کار می کند اما در بازه ای دیگر بازده پائینی دارد. توصیه ما در خانه سرمایه این است اگر با هر سبدگردانی کار کردید از آنها در مورد روند بلند مدت سودآوریشان حداقل در یک بازه ۵ ساله سوال کنید. همچنین حتما خودتان هم دید بلندمدتی نسبت به سرمایه گذاری در بازار بورس داشته باشید. بازار بورس جای سرمایه گذاری کوتاه مدت نیست. قطعا بازار بورس در بلند مدت و نزد یک سبدگردان یا مشاور سرمایه گذاری حرفه ای نتیجه ای بسیار مطلوب تر از سایر بازار های سرمایه گذاری خواهد داشت.

لیست شرکتهای سبدگردان

انواع اوراق بهادار تحت مدیریت در سبدهای اختصاصی

نوع اوراق بهادار یا دارایی های سرمایه ای که سبدگردان در صورت صرفه و صلاح مشتریان و تطابق با اهداف، اصول و محدودیت های مربوط به هر مشتری، در سبدهای اختصاصی تحت مدیریت قرار خواهد داد:

• کلیه اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس و فرابورس،
• اوراق مشارکت، اوراق صكوك، اوراق بهادار رهنی و سایر اوراق بهادار دارای مجوز انتشار از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران یا سازمان بورس و اوراق بهادار،
• گواهی های سپرده منتشره توسط بانک ها یا مؤسسات مالی و اعتباری دارای مجوز از بانک مركزی جمهوری اسلامی ایران.

جایگاه قانونی سبدگردان

سبدگردان طبق تعریف ارائه شده در قانون بازار اوراق بهادار مصوب سال 1384 مجلس شورای اسلامی، شخصی حقوقی است که در قالب قراردادی مشخص به منظور کسب انتفاع به خرید و فروش اوراق بهادار برای سرمایه گذار می پردازد. در بازار سرمایه که سبدگردان نیز در آن فعالیت دارد شورای بورس و اوراق بهادار که ریاست آن را وزیر امور اقتصادی و دارایی بر عهده دارد بالاترین رکن بازار سرمایه است. سازمان بورس و اوراق بهادار بازوی اجرایی این شوراست که موسسه عمومی غیردولتی بحساب آمده و مجوز سبدگردانی طبق مراحلی که در دستورالعمل تاسیس و فعالیت سبدگردان آمده از طرف این سازمان به متقاضی واگذار می گردد. شرایط احراز مجوز تاسیس و فعالیت سبدگردان شامل شرایط مالی و غیر مالی گوناگونی است. از جمله مهمترین شروط بکارگیری مدیران سبد و تحلیلگران حائز شرایط و انتخاب امین از میان اشخاص حقوقی واجد شرایط به عنوان رکن نظارتی بر عملیات سبدگردانی شرکت می باشد. به طور خلاصه می توان گفت امین حافظ منافع سرمایه گذار بوده و در صورت تخطی سبدگردان از قوانین و تعهدات، موارد را به مشتریان و سازمان اطلاع می دهد.

شرایط سبدگردانی

سبدگردان وظیفه دارد پیش از خرید سهام برای سرمایه گذار، از مقدار ریسک پذیری او اطلاع پیدا کند تا بداند چگونه سبدی برای سرمایه گذار بچیند که رضایت بیشتری داشته باشد. بر اساس این ریسک پذیری، سبدگردان میزان خرید سهام از بازار بورس یا سایر اوراق بهادار را سازمان دهی می کند. توافقات بین سبدگردان و سرمایه گذار و همچنین درصد سودی که نصیب سبدگردان می شود، در قالب یک قرارداد بین سبدگردان و سرمایه گذار ثبت می شود.
مواردی از قبیل میزان تعهدات سبدگردان در قبال سرمایه گذار، میزان کارمزدی که سرمایه گذار به ازای دریافت خدمات باید به سبدگذار پرداخت کند و نحوه گزارش دهی سبدگردان به سرمایه گذار نیز در این قرارداد ذکر می شوند.
همچنین میزان حداقل سرمایه برای سبدگردانی است که از طرف شرکت سبدگردان تعریف می شود.
به عنوان مثال یک نمونه قرارداد سبدگردانی می تواند شرایط زیر داشته باشد:

• قرارداد یکساله است و امکان فسخ آن طی این مدت وجود دارد.
• سود سبدگردان 10% از سود بدست آمده برای سودهای بالای 20% است
• قرارداد در شرکت سبدگردانی تحت نظارت سازمان بورس منعقد خواهد شد.

مزایای سبدگردانی اختصاصی چیست؟

شاید بتوان گفت تمام مزایای این روش سرمایه گذاری به میزان دانش و تجربه سبدگردان در مقابل سرمایه گذار برمی گردد، مزایای سبدگردانی اختصاصی عبارتند از:

عدم نیاز به تصمیم گیری در استراتژی سرمایه گذاری:

این مزیت مخصوص کسانی است که دانش کافی برای سرمایه گذاری ندارند و از طرف دیگر می خواهند از سود بازار سهام عقب نمانند. این گروه می توانند سرمایه شان را در اختیار سبدگردان قرار دهند تا او بهترین سرمایه گذاری را انجام دهد. البته صندوق های سرمایه گذاری هم این مزیت را دارند، اما روش شان فرق می کند.

سرمایه گذاری بدون دغدغه و بی نیاز از صرف وقت برای معاملات:

سرمایه گذاری در بازار سهام نیازمند رصد لحظه ای است تا در صورت نیاز، خرید و فروش انجام شود و میزان سود به حداکثر و میزان زیان به حداقل ممکن برسد. اما همه نمی توانند به مقدار لازم وقت بگذارند، پس سپردن کار به سبدگردان می تواند همان نتیجه را داشته باشد.

ریسک کمتر و مدیریت سرمایه بهتر:

یک سبدگردانِ خوب می داند سرمایه را به چه سهامی تخصیص دهد و مدیریت کند تا ریسک سرمایه گذاری به حداقل برسد و مدیریت سرمایه به نحو احسن انجام شود.

پتانسیل کسب سود معقول:

از آنجایی که درآمد سبدگردان ارتباط مستقیمی با سود سرمایه گذار دارد و به صورت درصدی است، سرمایه گذار می تواند مطمئن باشد از اینکه سبدگردان تمام تلاشش را برای سود حداکثری او می کند. همچنین اگر سود سالیانه سرمایه گذاری از سود بانکی کمتر باشد، سبدگردان کارمزد متغیر را از مشتری دریافت نمی کند.

مزایای سبدگردانی

• خرید و فروش توسط افراد متخصص و با تجربه با تحلیل های همه جانبه علمی و خبری
• شفافیت و نظارت کامل، به دلیل نظارت ارکان قانونی (نهادهایی مانند متولی صندوق، حسابرس صندوق، سازمان بورس و اوراق بهادار)، برای اطمینان از حقوق سرمایه گذاران.
• نقدشوندگی بالای سرمایه گذاری
• تنوع بخشی در سبد سرمایه ها و بنابراین کاهش ریسک سرمایه
• فرآیند آسان برای سرمایه گذاری
• به دست آوردن بازده بالاتر در مقایسه با سایر روش های سرمایه گذاری به دلیل پذیرفتن ریسک بالاتر
• تعیین استراتژی سرمایه گذاری بر اساس درجة ریسک پذیری، نقدشوندگی و حجم سرمایه گذاری مورد نظر
• محرمانه بودن اطلاعات مشتری نزدسبد گردان

فرآیند سبدگردانی

• مراجعه به بخش سبدگردانی
• ارائه مدارک از سوی سرمایه گذار (اصل شناسنامه و کارت ملی)
• تکمیل فرم های مربوطه توسط سرمایه گذار و سبدگردان
• ارزیابی وضعیت سرمایه گذار و سنجش میزان ریسک پذیری وی توسط سبدگردان
• واریز وجه و ارائه اصل یا تصویر گواهینامه های مربوط به نقل و انتقال سهام
• تنظیم قرارداد سبدگردانی و قرارداد امین
• ارسال مدارک تکمیل شده به سازمان بورس و اوراق بهادار جهت دریافت کد سبد
• تشکیل سبد اختصاصی سرمایه گذار
• مدیریت حرفه ای سبد با توجه به تحلیل های کارشناسانه
• ارائه گزارشات دوره ای (بصورت ماهانه) به سازمان و سرمایه گذار
• تنظیم متمم قرارداد برای هرگونه واریز، برداشت، فسخ و تمدید قراداد

هزینه های سبدگردانی

در سبدگردانی بابت ارکان از سرمایه گذاران هزینه ای دریافت نمی شود. به عبارت دیگر، هزینه های امین، حسابرس، نرم افزار و سایر هزینه های مدیریت دارایی ها که در صندوق ها از سرمایه گذار طلب می شود، بر عهده شرکت سبدگردان بوده و فقط کارمزد سبدگردانی از مشتری اخذ می شود. فرمول پیشنهادی محاسبه کارمزد معمولا مبتنی بر عملکرد است. این روش مبتنی بر اخذ یک کارمزد ثابت اندک از بابت مدیریت سبد و اخذ کارمزد متغیر متناسب با منافع مشتری، به شرط عبور از یک نرخ توافقی سود است. این روش بر جذابیت سبدگردانی می افزاید؛ زیرا سرمایه گذار، تحمل هزینه متناسب با سود عاید شده را منطقی تر از پرداخت هزینه ثابت می داند.

کارمزد سبدگردانی

کارمزد سبدگردانی با توجه به آورده مشتری و نوع سرمایه‏گذاری، در ابتدای قرارداد به صورت توافقی بین طرفین تعیین می شود که در شرکت سبدگردان سهم‏ آشنا به صورت پیش‏فرض کارمزد خدمات سبدگردان بر اساس میزان درصد بازدهی کل سبد که توسط نرم افزار سبدگرداني محاسبه می‏گردد و به صورت مجموع کارمزدهای ثابت و متغیر که مبتنی بر عملکرد تجمعی پلکانی می‏باشد در طول دوره یک ساله محاسبه و اخذ می‏شود. سهم عمده از مازاد بازده ایجاد شده، متعلق به مشتری است و سبدگردان تنها بخش کوچکی از آن را به عنوان پاداش عملکرد مطلوب خویش محاسبه می کند. این امر باعث ایجاد انگیزه در سبدگردان برای کسب بازده بیشتر برای مشتری می شود. کارمزد متغیر سبدگردانی سهم اشنا به صورت پیش فرض به صورت پلکانی تجمعی می‏باشدکه در ادامه به تفصیل این کارمزد توضیح داده می شود. لازم به ذکر است که در صورت تغییر دوره و تعدیل نرخ ها به نسبت دورة زمانی، استفاده از آن ها نیز بلااشکال است.

1- کارمزد ثابت سبدگردانی:

(1/365)*1درصد از خالص ارزش دارایی‏های سبد اختصاصی در پایان روز؛
سبدگردان در طی مدت قرارداد یک درصد ارزش سرمایه خود را به عنوان کارمزد ثابت پرداخت می کند. این کارمزد صرف حق الزحمه امین و حسابرس سبدگردانی، نرم افزار سبدگردانی ( جهت امکان مشاهده و گزارش دهی عملکرد سبد به مشتری) و… می شود.

2- کارمزد متغیرسبدگردانی:

1- در صورتی که بازدهی سبد در دورۀ یک ساله تا 20 درصد باشد، سبد در این دوره معاف از کارمزد میشود.
2- در صورتی که بازدهی سبد در دورۀ یک ساله بیش از 20 درصد و کمتر یا مساوی 50 درصد باشد، آنگاه کارمزد بشرح زیر محاسبه میشود:
(خالص آورده سرمایه گذاری در ابتدای دوره یک ساله × )20% × (20%- بازدهی سبد به درصد) = کارمزد دوره یک ساله
3- در صورتی که بازدهی سبد در دورۀ یک ساله بیش از 50 درصد باشد، آنگاه کارمزد بشرح زیر محاسبه میشود:
[(30% × (50% - بازدهی سبد به درصد)( + )20% × (20%- 50%))] = کارمزد دوره یک ساله
که این کارمزد به صورت خلاصه در دوره یک ساله به شرح جدول زیر می باشد:
· بازدهی سبد از 0 تا 20 % نرخ کارمزد 0 % سهم سبدگردان از اضافه بازدهی سبد؛
· بازدهی سبد از 20 تا 50 % نرخ کارمزد 20 % سهم سبدگردان از اضافه بازدهی سبد؛
· بازدهی سبد از 100 % به بالا نرخ کارمزد 30 % سهم سبدگردان از اضافه بازدهی سبد؛
صورتحساب کارمزد متعلقه را طبق این ماده تهیه کرده و به سرمایه گذار تسلیم یا برای وی ارسال می کند. سرمایه گذار باید ظرف 7 روز کاری از زمان دریافت صورتحساب، نسبت به پرداخت کارمزد از طریق واریز به حساب سبدگردان اقدام کند. در صورت عدم پرداخت طی این مدت، سبدگردان مجاز خواهد بود تا کارمزد خود را از محل وجوه نقد یا اوراق بهادار سرمایه گذار که نزد وی است، برداشت نماید؛ مشروط به اینکه بلافاصله رسید لازم را به سرمایه گذار تسلیم کند.

چگونگی محاسبه بازدهی سبد اختصاصی و بازدهی سبدگردان

به منظور ارائه ی روشی که بتوان از طریق آن بازدهی سبدهای اختصاصی و همچنین عملکرد سبدگردان را ارزیابی نمود، از دو فرمول شناخته شده جهانی تحت عناوین (الف) نرخ بازدهی پول وزنی (MWRR) و (ب) نرخ بازدهی زمان وزنی (TWRR) استفاده می شود. نرخ بازدهی پول وزنی برای هر سبد اختصاصی محاسبه می شود و به گونه ای طراحی شده تا بیانگر بازدهی هر سبد اختصاصی تحت مدیریت سبدگردان باشد. نرخ بازدهی زمان وزنی بیانگر بازدهی کل تمامی دارایی های تحت مدیریت سبدگردان است و نشان می دهد که سبدگردان به طور متوسط تا چه حد در مدیریت سبدهای اختصاصی تحت مدیریت خود، موفق به کسب بازدهی برای سرمایه گذاران شده است. به عبارت دیگر سرمایه گذاران با توجه به بازدهی سبدگردان، می توانند عملکرد سبدگردان را ارزیابی نموده و در مورد سپردن مدیریت دارایی خود به سبدگردان تصمیم گیری کنند. سبدگردان، بازدهی سبد اختصاصی را به صاحب سبد مربوطه گزارش می کند، در حالیکه موظف است بازدهی سبدگردان را جهت اطلاع عموم در تارنمای خود منتشر کند.

روش محاسبۀ بازدهی سبدگردان

ابتدا کل دورۀ مورد نظر براساس تاریخ وقوع جریان های نقدی (افزایش سرمایه یا برداشت سرمایه گذار) و تاریخ انعقاد قرارداد جدید سبدگردانی یا تاریخ خاتمه یک قرارداد سبدگردانی به زیر دوره های متعدد تقسیم می شود. بنابراین اگر جریان ورودی و خروجی در n تاریخ مختلف در طول دورۀ موردنظر، به وقوع بپیوندند، در نتیجه کل دوره به 1 + n زیر دوره تقسیم می شود که در آن زیر دورۀ اول از ابتدای دورۀ مورد نظر شروع شده و تا تاریخ وقوع اولین جریان نقدی ادامه می یابد و زیر دورۀ دوم از تاریخ وقوع جریان نقدی اول شروع شده و تا تاریخ جریان نقدی دوم ادامه می یابد و به همین ترتیب جریان نقدی دورۀ آخر از تاریخ وقوع آخرین جریان نقدی شروع شده و تا پایان دورۀ مورد نظر ادامه می یابد.

ابتدا کل دوره ی مورد نظر براساس

آینده صنعت سبدگردانی

شرکت های سبدگردان به دلیل ساختار منعطف در سرمایه گذاری، از مقبولیت بالایی نزد طیف های مختلف سرمایه گذاران در بازار سرمایه برخوردارند. سرمایه گذاران حقوقی و حقیقی فارغ از اینکه با حرفه سرمایه گذاری تا چه حدی آشنا هستند، هر کدام به دلایل خاص خود انگیزه استفاده از این خدمات را دارند. از این طریق، اشخاص حقیقی پرمشغله و فاقد مهارت های تخصصی سرمایه گذاری، فرصت حضور در بازار را خواهند یافت و شرکت های حقوقی بدون از دست دادن تمرکز بر فعالیت های عملیاتی، سرمایه گذاری های مورد نظر خود را در بازار به انجام می رسانند. ارزش این خدمات وقتی مشخص می شود که چارچوب سرمایه گذاری سبدها متناسب با نیازها و خواسته های مشتری تنظیم شود.
روند حرکت بازار سرمایه با وجود همه موانع و مشکلات، طی سال های اخیر از حیث کمی و کیفی رو به رشد بوده است. سبدگردانی هم از این قضیه مستثنی نیست. از طرف دیگر، بسیاری از ساختارهای کنونی در سال های ابتدای دهه 80 شمسی حتی در متن قانون نیز پیش بینی نشده بود. اما بازار به سرعت در حال رشد و توسعه است. بر این اساس در آینده نزدیک، سبدگردانی یکی از ارکان مهم بازار سرمایه خواهد شد و شرکت های سبدگردان حضور پر رنگی در بازار سرمایه و اقتصاد کشور ایفا می کنند. شرکت سبدگردانی هم با شناسایی مسیر و چشم انداز آتی بازار، استراتژی خود را تمرکز بر ارائه راه حل های متناسب با نیازهای سرمایه گذاران قرار داده است. توسعه خدمات سبدگردانی و حضور پررنگ در حوزه مدیریت صندوق ها از مهم ترین برنامه های شرکت است تا با تکیه بر تجارب و سوابق موفق تیم مدیریت و بدنه کارشناسی خود، گام بلندی در جهت ارائه خدمات تخصصی به طیف های مختلف سرمایه گذاران بردارد و حرفه مدیریت سرمایه گذاری در بورس و اوراق بهادار را به صورت علمی و تخصصی در دسترس متقاضیان مختلف، متناسب با نیازها و سلایق آنان قرار دهد.