خون در ادرار (هماچوری) اصطلاح پزشکی برای گلبول های قرمز در ادرار است. گلبول های قرمز در ادرار می توانند از کلیه یا هر جایی در دستگاه ادراری ایجاد شوند. مجاری ادراری شامل حالب ها (لوله هایی که ادرار را از کلیه ها به مثانه می برند)، مثانه (محل ذخیره ادرار)، پروستات (در مردان) و مجرای ادرار (لوله ای که ادرار از طریق آن از بدن خارج می شود) است.اگرچه دیدن خون در ادرار می تواند ترسناک باشد، اما اغلب اوقات هماچوری تهدیدی برای زندگی نیست. با این حال، بررسی علت هماچوری مهم است، زیرا گاهی اوقات، علت آن یک بیماری جدی است.
انواع هماچوری
دو نوع هماچوری وجود دارد:
- هماچوری واضح Gross: قابل رویت توسط بیمار بوده زیرا ادرار صورتی، قرمز، قرمز مایل به ارغوانی، قهوه ای مایل به قرمز یا به رنگ چای است.
- هماچوری میکروسکوپی: هماچوری میکروسکوپی به این معنی است که رنگ ادرار طبیعی است، قابل رویت با چشم بیمار نبوده اما تعداد گلبول های قرمز خون با میکروسکوپ افزایش یافته است. نتایج تست دیپ استیک همیشه دقیق نیست و باید با معاینه میکروسکوپی تایید شود.
علل ابتلا به هماچوری
در هماچوری، کلیه ها یا سایر قسمت های مجاری ادراری، به سلول های خونی اجازه نشت به درون ادرار می دهند. مشکلات مختلفی می تواند باعث این نشت شود، از جمله:
- عفونت های دستگاه ادراری: زمانی رخ می دهد که باکتری ها از راه مجرای ادراری وارد بدن شما شده و در مثانه تکثیر می شوند. علائم این عفونت ها، می تواند شامل تمایل مداوم به ادرار، درد و سوزش در حین دفع ادرار و ادرار خیلی بد بو باشد. برای بعضی از افراد، به ویژه افراد مسن، تنها نشانه بیماری ممکن است وجود خون در ادرار باشد.
- عفونت های کلیه (پیلونفریت): این مشکل می تواند زمانی رخ دهد که باکتری ها از جریان خون و یا از راه حالب شما به کلیه(ها) منتقل بشوند. علائم و نشانه های آن اغلب شبیه عفونت های مثانه است؛ اگرچه عفونت کلیه بیشتر باعث تب و درد پهلو می شود.
- سنگ مثانه یا کلیه: مواد معدنی موجود در ادرار غلیظ گاهی کریستال هایی روی دیواره کلیه ها یا مثانه ایجاد می کند و با گذشت زمان، این بلورها می توانند به سنگ های کوچک و سخت تبدیل شوند.
این سنگها عموماً بدون درد هستند و بنابراین احتمالاً تا وقتی که باعث انسداد نشوند یا بدن تان شروع به دفع آنها نکند، متوجه وجودشان نمی شوید. در این مرحله معمولاً علائم اشتباه نمی شوند؛ چون به ویژه سنگ کلیه، می تواند باعث درد طاقت فرسایی شود. سنگ مثانه یا کلیه، هر دو، می توانند باعث خونریزی شدید و میکروسکوپی شوند. - پروستات بزرگ شده: غده پروستات که دقیقاً زیر مثانه قرار دارد و قسمت بالای مجرای ادرار را احاطه می کند، اغلب با نزدیک شدن مردان به میانسالی بزرگ می شود. سپس مجرای ادرار را فشرده و تا حدی جریان ادرار را مسدود می کند. علائم و نشانه های بزرگ شدن پروستات (هایپرپلازی خوش خیم پروستات یا BPH) شامل مشکل در دفع ادرار و یا نیاز فوری یا مداوم به دفع ادرار و یا وجود خون قابل مشاهده یا میکروسکوپی در ادرار است. عفونت پروستات و پروستاتیت می توانند علائم و نشانه های مشابهی را ایجاد کند.
- بیماری کلیوی: وجود خون میکروسکوپی در ادرار، یکی از علائم شایع گلومرولونفریت یا التهاب سیستم فیلتر کلیه است. گلومرولونفریت ممکن است بخشی از یک بیماری سیستمی مثل دیابت باشد و یا خود به خود ایجاد شود. عفونت های ویروسی یا استرپتوکوکی، بیماری های عروق خونی (واسکولیت) و مشکلات ایمنی مانند نفروپاتی IgA ، که مویرگ های کوچکی را که باعث فیلتر خون در کلیه ها هستند (گلومرول ها)، تحت تاثیر قرار می دهد، می تواند باعث ایجاد گلومرولونفریت شود.
- سرطان: خونریزی ادراری قابل مشاهده ممکن است نشانه سرطان پیشرفته کلیه، مثانه یا پروستات باشد. متأسفانه، ممکن است در مراحل اولیه، زمانی که این سرطان ها بیشتر قابل درمان هستند، علائم یا نشانه هایی نداشته باشید.
- اختلالات ارثی: کم خونی داسی شکل، که یک نقص ارثی هموگلوبین در گلبول های قرمز است، باعث وجود خون در ادرار، هم از نوع هماچوری قابل مشاهده و هم نوع میکروسکوپی می شود. سندرم آلپورت هم که بر غشاهای فیلتر در گلومرول کلیه تأثیر می گذارد، می تواند باعث بروز این اختلال شود.
- آسیب کلیه: ضربه یا آسیب های دیگر به کلیه ها در اثر تصادف یا تصادم های ورزشی، می تواند باعث خونریزی قابل مشاهده در ادرار شما شود.
- داروها: داروی ضد سرطان سیکلوفسفامید و پنی سیلین می توانند باعث خونریزی ادراری شوند. گاهی اوقات در صورت مصرف داروهای ضد انعقاد خون مثل آسپرین و هپارین رقیق کننده خون و همچنین موقعی که دچار بیماری هستید که باعث خونریزی مثانه می شود، ممکن است خون قابل مشاهده ادراری رخ بدهد.
- ورزش سنگین: به ندرت اتفاق می افتد که ورزش شدید هم منجر به هماچوری شدید شود که علت آن ناشناخته است. این ممکن است با ضربه به مثانه، کم آبی بدن یا تجزیه گلبول های قرمز خون که با تمرینات هوازی مداوم رخ می دهد، مرتبط باشد. دونده ها اغلب تحت تاثیر قرار می گیرند، اگرچه هر فردی می تواند بعد از یک تمرین شدید دچار خونریزی ادراری قابل مشاهده شود. اگر بعد از ورزش در ادرارتان خون مشاهده کردید، تصور نکنید که ناشی از ورزش است و از مراجعه به پزشک خودداری کنید.
عوامل خطرآفرین هماچوری
تقریباً همه، از جمله کودکان و نوجوانان، می توانند در ادرار خود گلبول قرمز داشته باشند. عواملی که این احتمال را بیشتر می کند عبارتند از:
- سن: خیلی از مردان بالای ۵۰ سال به دلیل بزرگ شدن غده پروستات گاهی دچار هماچوری می شوند.
- عفونت: التهاب کلیه بعد از عفونت ویروسی یا باکتریایی (گلومرولونفریت بعد از عفونت) یکی از علل اصلی مشاهده خون ادراری در کودکان است.
- سابقه خانوادگی: اگر سابقه خانوادگی بیماری کلیوی یا سنگ کلیه دارید، ممکن است مستعد خونریزی ادراری باشید.
- داروهای خاص: آسپرین، مسکن های ضد التهابی غیر استروئیدی و آنتی بیوتیک هایی مثل پنی سیلین، خطر خونریزی ادراری را افزایش می دهند.
- ورزش سنگین: دوندگان مسافت های طولانی، به خصوص مستعد خونریزی ادراری ناشی از ورزش هستند. در واقع، گاهی اوقات به این بیماری هماچوریِ جاگر یا دونده گفته می شود. اما هرکسی که به شدت تمرین می کند می تواند علائم آن را نشان بدهد.
تشخیص وجود خون در ادرار
- آزمایش ادرار: آزمایش ادرار می تواند سرنخ هایی در مورد علت هماچوری ارائه دهد. این ممکن است شامل یک آزمایش ادرار باشد که با آزمایش دیپ استیک انجام می شود و گاهی اوقات از میکروسکوپ برای تجزیه و تحلیل محتویات ادرار استفاده می شود. آزمایش دیگری که ممکن است انجام شود سیتولوژی ادرار است که از یک میکروسکوپ برای تجزیه و تحلیل سلول های پوشش مثانه و کلیه (که در ادرار یافت می شود) استفاده می کند.
- آزمایش خون: آزمایش خون ممکن است برای جستجوی شواهدی از کلیه یا سایر بیماری هایی که می توانند باعث هماچوری شوند استفاده شود.
- سی تی اسکن: سی تی اسکن یک آزمایش رادیولوژیک است که ساختار کلیه ها، حالب ها و مثانه را بررسی می کند. سنگ کلیه یا ناهنجاری های کلیه، حالب و مثانه معمولاً با سی تی اسکن قابل مشاهده است. معمولاً در طول آزمایش یک رنگ به داخل ورید تزریق می شود که هر گونه ناهنجاری احتمالی را برجسته می کند.
- سونوگرافی کلیه: سونوگرافی کلیه جایگزینی برای سی تی اسکن است و برای افرادی که به رنگ مورد استفاده در CT حساسیت دارند ترجیح داده می شود. اولتراسوند از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از ساختار کلیه استفاده می کند.
- بیوپسی کلیه: در طی بیوپسی کلیه، پزشک تکه کوچکی از بافت کلیه را برمی دارد. بافت بعداً با میکروسکوپ برای علائم بیماری کلیوی بررسی می شود.
- سیستوسکوپی: سیستوسکوپی روشی است که به پزشک اجازه می دهد داخل مثانه را نگاه کند. برای انجام سیستوسکوپی، پزشک لوله کوچکی را وارد مجرای ادرار می کند، لوله ای که ادرار از طریق آن از بدن خارج می شود. سپس لوله را به داخل مثانه می کشند. این لوله دارای یک دوربین کوچک است که تصاویر مثانه را روی صفحه نمایش می دهد. اگر پزشک چیز غیرعادی ببیند، ممکن است نمونه ای از بافت (بیوپسی) برای بررسی زیر میکروسکوپ بگیرد.
درمان هماچوری
بسته به شرایطی که باعث هماچوری شما می شود، درمان ممکن است شامل مصرف آنتی بیوتیک ها برای پاک کردن عفونت ادراری، تجویز دارو برای کاهش بزرگ شدگی پروستات یا درمان موج ضربه ای برای شکستن سنگ مثانه یا کلیه باشد. در برخی موارد، هیچ درمان خاصی لازم نیست.
نادیده گرفتن وجود خون در ادرار، می تواند عواقب ناگوار داشته باشد. اگر علامت ناشی از سرطان باشد، نادیده گرفتن آن می تواند منجر به پیشرفت تومورها شود تا اینکه آنها دیگر قابل درمان نباشند. عفونت های درمان نشده می توانند در نهایت منجر به نارسایی کلیه شوند. درمان ممکن است باعث کاهش علائم شود اگر علت هماچوری پروستات بزرگ شده باشد. نادیده گرفتن آن ممکن است ناراحتی ناشی از نیاز به ادرار کردن مکرر، درد شدید و حتی سرطان پروستات را ایجاد کند.
چگونه می توانم از هماچوری جلوگیری کنم؟
جلوگیری از هماچوری به معنای جلوگیری از علل زیر است:
- برای جلوگیری از عفونت ها، روزانه مقدار زیادی آب بنوشید، بلافاصله پس از رابطه جنسی ادرار کنید و بهداشت خوبی داشته باشید.
- برای جلوگیری از سنگ، مقدار زیادی آب بنوشید و از نمک زیاد و غذاهای خاصی مثل اسفناج استفاده کنید.
- برای جلوگیری از سرطان مثانه، از مصرف سیگار خودداری کنید، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خود را محدود کنید و مقدار زیادی آب بنوشید.
آلرژی به لاتکس چیست؟
