حروف اضافه که برای یادگیری گرامر زبان استانبولی لازم است

جایگاه حروف اضافه در زبان ترکی با فارسی و انگلیسی متفاوت است. حروف اضافه در این زبان، یا به صورت پسوند به انتهای واژه می چسبند، یا به صورت یک واژه بعد از اسم قرار می گیرند. پسوندهای حرف اضافه ای در زبان ترکی هر کدام یک حالت دستوری می سازند که به آنها case گفته می شود. مثلا حرف اضافه «به» و «از» به صورت دو پسوند و دو حالت دستوری به اسامی متصل می شود، مثلا:

Eve (به خانه)

Evde (در خانه)

Evden (از خانه)

برای آشنایی بیشتر با این پسوندهای حرف اضافه ای دستوری به بخش حالت های دستوری مراجعه کنید.

در ادامه با چند حرف اضافه زبان ترکی آشنا می شویم. جایگاه این حرفو اضافه بعد از اسم است:

قیدهای لازم برای یادگیری در زبان استانبولی

Kalem masanın üzerinde (مداد روی میز است)

Kedi kutunun içinde (گربه داخل جعبه است)

اگر می خواهید حروف اضافه یا حروف پیش نهاده «prepositions» را در زبان ترکی استانبولی یاد بگیرید، ابتدا باید مفهوم حروف اضافه در زبان مادری خود را کاملا درک کنید. چون ماجرای حروف اضافه در زبان ترکی استانبولی، کمی پیچیده است. اجازه دهید در ادامه، با چند جمله حروف اضافه را تعریف کنیم:

بسیار خوب، از آنجا که نام دیگر آن ها حروف پیش نهاده است، باید قبل از اسامی یا ضمایر قرار بگیرند.

اما نقش حروف اضافه در جمله چیست؟

آن ها ارتباط بین هر دو طرف (عوامل درگیر) در یک جمله را نشان می دهند. برای مثال:

کامپیوتر روی میز است.

بسیار خوب، کامپیوتر روی میز است، این جمله ارتباط بین این دو شیء (یعنی کامپیوتر و میز) را نشان می دهد. بیایید آن را به زبان ترکی استانبولی ترجمه کنیم:

Bilgisayar masanın üstünde

اگر کمی دقت کنید متوجه می شوید که حرف اضافه در انتهای جمله قرار دارد. آیا هنوز هم باید آن را «حرف پیش نهاده» نامید؟ اگر نه، باید آن را با چه عنوانی صدا کنید؟

بیشتر مردم هنوز هم آن را «حرف پیش نهاده» می نامند. در زبان ترکی استانبولی، این حروف «edat» نام دارد.

در بسیاری از کتاب های گرامر ترکی استانبولی، آن ها را با عنوان حروف اضافه ی جهت (prepositions of direction)، حروف اضافه ی مکان (preposition of place) و ... دسته بندی می کنند. اما فکر می کنم اگر معنی کلمه را بدانید، می توانید حدس بزنید که کدام حرف اضافه مکان یا جهت را نشان می دهد. پس نمی خواهم با این دسته بندی های مختلف سرتان را درد بیاورم و بیش از حد نکات مقدماتی را توضیح دهم.

حروف اضافه (prepositions) خویشاوند نزدیکی هم دارند که «حروف پس نهاده» (postpositions) نامیده می شوند. فکر می کنم نیازی نیست که بگویم این دو خویشاوند یعنی حروف پیش نهاده و حروف پس نهاده هرگز کنار هم نمی آیند. حروف پیش نهاده قبل از کلمات و ضمایر قرار می گیرند، اما حروف پس نهاده بعد از آن ها قرار خواهند گرفت. اجازه دهید حروف پس نهاده را با مثالی به شما نشان دهیم:

6 ay önce

6 months ago

شش ماه پیش

حروف اضافه ی ترکی و حروف اضافه ی انگلیسی

برخی از حالات دستوری پسوندی در زبان ترکی می توانند مثل حروف اضافه در زبان انگلیسی عمل کنند. برای مثال،حالت دستوری «ازی» (ablative case) که از پسوند –den و –dan تشکیل می شوند، نقطه ی شروع را نشان می دهد و سپس نقطه ی پایانی را مشخص می کند و مقایسه ها را نشان می دهد. هرچند، بیشتر حروف اضافه کلمات تک یا مفردی هستند.

از این پاراگراف باید چه نتیجه ای بگیرید؟

برخی از پسوند های ترکی می توانند با حروف اضافه در زبان انگلیسی هم معنی باشند. یعنی در این مواقع نیازی نیست که از حروف اضافه ی متفاوتی در زبان ترکی استفاده کنید. به جای استفاده از یک کلمه ی جدید (حرف اضافه یا حرف پس نهاده)، یک پسوند ترکی اضافه خواهید کرد. زیاد هم غافلگیرکننده نیست! فراموش نکنید که زبان ترکی، یک زبان پیوندی (agglutinative language) است.

اجازه دهید نحوه ی انجام آن را به شما نشان دهم:

Evde
At home

در خانه

Mahallede
In the vicinity

در مجاورت

این دو مثال نشان می دهند که چگونه پسوند مکانی در زبان ترکی استانبولی با معنی حروف اضافه در زبان انگلیسی مترادف است.

Evden
From home

از خانه

Mahalleden
From vicinity

از نزدیکی

مثال های بالا هم نشان می دهند که پسوند «ازی» چطور با حروف اضافه در زبان انگلیسی مترادف است. اما پسوند ها همیشه هم این کاربرد را ندارند.

گاهی واقعا به حروف اضافه ی ترکی یا حروف پس نهاده ترکی (یا هرآنچه شما صدایش می زنید)، نیاز دارید.

حروف اضافه ی ترکی

در مثال های زیر، پرکاربردترین و معروف ترین حروف اضافه در زبان ترکی استانبولی معرفی می شوند.

In
içinde, içerisinde

در، درون

At
üzere, nezdinde, içerisinde

در

On
üstünde

روی

The pen is on the table
Kalem masanın üzerinde

خودکار روی میز است.

The cat is in the box
Kedi kutunun içinde OR Kedi kutunun içerisinde

گربه داخل جعبه است.

We are at the Kampus
Kampüsdeyiz OR Kampüs içerisindeyiz.

ما در محوطه ی دانشگاه هستیم.

در جمله ی بالا، مکان کلمه «kampüsteyiz» به کمک حالت دستوری مکانی مشخص شده است.

حروف اضافه ی رایج در زبان ترکی استانبولی:

Yan
Side

سمت، طرف، کنار

Yanında
Beside, next to, nearby

در کنار، در نزدیکی

Yanımda kal.
Stay next to me. OR stay with me.

کنار من بایست، با من بمان.

Alt
Bottom

ته، پایین، زیر

Arabaların altına bile baktılar.
They even checked the bottom of the cars.

آن ها کف (پایین) ماشین ها را هم چک کردند.

Dış
Exterior, out

بیرون، خارج

Ülke sınırlarının dışında
Outside the country boundaries

خارج از مرزهای کشور

Ara
Interval

فاصله

Arası
Between

بین

در ادامه مقاله سایر حروف اضافه در زبان ترکی استانبولی را معرفی می کنیم که از همین الگو پیروی می کنند و سپس آن ها را در جملات مختلفی به کار می بریم تا کاربردشان را با مثال نشان دهیم.

Dicle ile Fırat nehirlerinin arasında kalan bölgeye Mezopotamya denir.
The area between the Tigris & Euphrates is called Mesopotamia.

منطقه ی بین دجله و فرات، بین النحرین نامیده می شود.

خرافه پرستی با استفاده از حروف اضافه!

Aynı isimli iki kişinin arasında dilek tutarsan kabul olur.

اگر بین دو نفر که هم نام هستند آرزو کنید، برآورده می شود.

خرافه ی معروفی هست که می گوید اگر شما بین دو نفر که هم اسم هستند آرزویی بکنید، برآورده می شود. یک خرافه ی مشابه دیگر در اکراین وجود دارد، اما منشاء اصلی این خرافه نامعلوم است.

Üst
top

بالا، روی

Üstünde
on

روی

Masanın üstündeki vazo kırıldı.
The vase on the table has broken

گلدان روی میز شکسته است.

Orta
middle

وسط، میان

Ortasında
in the middle

در وسط، در میان

Ortadaki şişeyi al.
take the bottle in the middle

بطری را از وسط بگیر

Bu yana
since

از وقتی که، از زمانی که

Oturma odasındaki eşyalar çocukluğumdan bu yana aynılar.
The furniture in the living have been the same since my childhood.

مبلمان اتاق نشیمن از دوران کودکی من به همین شکل بوده است.

Sonra
after

بعد از

Türkler akşam yemeğinden sonra genellikle çay içerler.
The Turkish generally drink tea after dinner

ترک ها معمولا بعد از شام چای می نوشند.

توجه: در جملات بالا، کلمات «sonar» و «bu yana» به عنوان حالت دستوری «ازی» مورد استفاده قرار گرفته اند.

حروف اضافه ی daha önce یا önce به معنی (قبل از)

Daha önce bahsi geçmişti ancak hiç umursamadım.
It has been mentioned before but I didn’t care any.

این موضوع قبلا مطرح شده بود اما من به آن هیچ توجهی نکردم.

Dolayı, ötürü*, yüzünden
because of OR due to.

به خاطر یا به علت

کلمه ی «ötürü» ممکن است به عنوان گویش یا لهجه محلی در نظر گرفته شود.

Kötü hava nedeniyle bütün uçuşlar iptal edildi.
All flights are cancelled because of bad weather

به خاطر آب و هوای بد، تمام پروازها کنسل می شوند.

نکته:

uç-mak => to fly

پرواز کردن

uçak => plane

هواپیما

uç-uş => flight

پرواز

uç-uş-lar => flights

پروازها

Bütün umudunu kontrol edilemeyen endişeleri ve anksiyetesi yüzünden kaybetti.
He has lost all his hope due to his uncontrollable concerns and severe anxiety.)

او به خاطر نگرانی های غیرقابل کنترل و اضطراب شدید، تمام امیدش را از دست داده است.

Sayesinde
thanks to he/she/it

به لطف او/آن

Sayende
thanks to you

به لطف تو

Sayenizde
thanks to you

به لطف شما (حالت جمع یا رسمی)

Sayemizde
thanks to us

به لطف ما

Senin sayende bu sınavı geçebildim.
I could pass this exam thanks to you.

به لطف تو (با کمک تو) این امتحان را قبول شدم.

Sayemizde bu güzel şartlarda yaşıyorsun.
You are living in this nice conditions thanks to us.

به لطف ما تو در این شرایط خوب زندگی می کنی.

Nanoteknoloji sayesinde hızlı gelişmeler gözlenmektedir.
Rapid developments are observed thanks to nanotechnology.

به لطف نانوتکنولوژی، پیشرفت های سریع مشاهده می شوند.

Zarfında
during & while

در طول مدت و در حالی که

Bu süre zarfında, siz de evrak işlerini halledin lütfen.
During this time, you deal with the paper work please.

در این مدت، لطفا با کاغذ بازی ها سروکله بزنید.

Esnasında
in the course of

در طول، در هنگام

Amerika Birleşik Devletlerindeki birçok kişi 2007 ekonomik krizi esnasında, bankalara borçlu oldukları parayı ödeyemediler.
In the course of 2007 financial crisis, many people in the US couldn’t pay what they owe to the banks

در طول بحران اقتصادی سال 2007، تعداد زیادی از مردم در ایالات متحده ی آمریکا نمی توانستند بدهی های خود را به بانک بپردازند.

لیست حروف اضافه ی ترکی استانبولی

انگلیسی	ترکی استانبولی	فارسی
In	-de/da or İçinde	در، درون
on	-de/da or Üzerinde	روی
at	-de/da or Üzerinde	در
under	Altında	زیر
between	Arasında	بین
over	Üzerinde	بالای ، ورای
without	-siz/sız/suz/süz	بدون
Because of	Dolayısıyla/Yüzünden	به خاطر
Next to	Yanında/Bitişiğinde	کنار
On top	Üzerinde	در بالا
opposite	Karşısında	در مقابل
during	Esnasında	در طول
since	-den bu yana	از وقتی که، از آنجا که
down	Altında	پایین
via	Aracılığıyla	از طریق
within	İçinde/Bünyesinde	داخل
beneath	Altında	زیر
around	Etrafında	اطراف
among	Aralarında	در میان
towards	Karşı	به طرف