عرق خارخاسک حاصل از تقطیر اجزای گیاه خارخاسک است. خارخاسک که یک گیاه یک یاله است و طبیعتی گرم خشک دارد، دارای خواص و فواید بسیار زیادی برای سلامت بدن دارد. خارخاسک در طب سنتی کشورهای مختلف ازجمله چین، هندوستان و حتی ایران قدمت بسیار زیادی داشته و از آن برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می شود. عرق خارخاسک ار برگ ها و گل های گیاه خارخاسک تهیه می شود.
ممکن است تاکنون نام گیاه خارخاسک را شنیده باشید. از گذشته تا به امروز از خارخاسک به عنوان یک گیاه دارویی در درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می شده است. جالب است بدانید از این گیاه کویری در مناطق مختلف جغرافیایی با اسم ها و تلفظ های گوناگون نام برده می شود؛ به عنوان مثال به آن خارسه کوهک، شکر خنج، خارسه گوش و غیره هم می گویند. طب چین و هند از پیشتازان مصرف خارخاسک جهت درمان بیماری های مختلف هستند.
خارخاسک چیست و در کجا پرورش می یابد؟
خارخاسک را می توان یک گیاه علفی یک ساله از خانواده اسپند با ساقه های خوابیده از انشعابات گسترده بر روی سطح زمین دانست. این گیاه علفی با داشتن گل های زرد و کوچک ساخته شده از 5 گلبرگ که به صورت انفرادی از هم قرار گرفته اند، در کنار برگ ها و برگچه هایی کوچک و ریز به زیبایی دیده می شود. ساقه این گیاه از کرک های ابریشمی پوشانده شده است. میوه خارخاسک به اسامی تخم کافشه، خسک دانه و تخم کاجیره هم مشهور است. به طورکلی از تمامی بخش های گیاه خارخاسک از جمله میوه، دانه، برگ، ریشه می توان استفاده نمود. اما اکثراً از میوه این گیاه برای درمان به کار گرفته می شود. میوه های گیاه خارخاسک را در اواخر فصل تابستان و یا اوایل فصل پاییز جهت استفاده جمع آوری می کنند.
از نظر شکل میوه خارخاسک ظاهری گرد و سه پهلو دارد که از پنج قسمت تشکیل شده است و اطراف میوه را خارهای تیزی در برگرفته است. در ضمن رنگ میوه های این گیاه سبز مایل به زرد، بدون بو و با طعم مشخص است. در نگاه اول شاید شما فکر کنید علف هرز است اما با دقت بیشتر بر روی گیاه می توان خارخاسک را از علف هرز تشخیص داد. از جهت بومی و جغرافیایی، گفته می شود این گیاه به دلیل مقاومت خوب در برابر کم آبی می توان آن را در اغلب نواحی معتدل و یا کویری هم یافت. به عنوان مثال مناطقی نظیر قم، تهران، خوی گرفته تا دامغان، سبزوار، خراسان و در مرکز ایران اراک و اصفهان و در نهایت شیراز. می توان نتیجه گرفت این گیاه خود را از جهت اقلیمی با بسیاری مناطق در ایران و جهان سازگار کرده است و شما می توانید آن را به راحتی در هر منطقه ای پیدا کنید.
خواص عرق خارخاسک
عرق خارخاسک دارای تمام خواص و فواید موجود در گیاه خارخاسک است. گیاه خارخاسک دارای بوی تند و زننده است و مصرف عرق خارخاسک این مشکل را رفع می کند. عرق خارخاسک دارای ترکیبات ارزشمندی از جمله فلاونوئیدها، ساپونین ها، گلیکوزیدها، آلکالوئیدها و لیگنینامیدها است. در ادامه به بررسی برخی از خواص عرق خارخاسک می پردازیم.
- عرق خارخاسک برای عفونت ادرار: عرق خارخاسک دارای خاصیت ادرار آوری است و موجب افزایش دفعات ادرار شده و همجنین خاصیت ضد عفونی کنندگی نیز دارد. عرق خارخاسک با داشتن این خواص موجب کاهش خطر ابتلا به بیماری های عفونی مجاری ادراری و عفونت ادراری می شود.
- عرق خارخاسک برای جوش : عرق خارخاسک یک نرم کننده طبیعی و گیاهی برای پوست است. عرق خارخاسک با خواص خود و داشتن خاصیت ضد عفونی کنندگی می تواند موجب درمان و پیشگیری از جوش، آکنه، سوزش و التهابات پوستی است.
- عرق خارخاسک برای سنگ صفرا : عرق خارخاسک سرشار از مواد مغذی و معدنی بسیار مفیدی برای بدن است. عرق خارخاسک دارای خاصیت ضد انگل بوده و با داشتن این خاصیت می تواند برای درمان سنگ صفرا یک گزینه درمانی مناسب باشد.
- عرق خارخاسک برای کلیه: عرق خارخاسک دارای خواص و فوایدی برای حفظ سلامت کلیه ها است. عرق خاخاسک دارای خاصیت ادرارآوری است و با افزایش دفعات ادرار موجب سلامت کلیه ها می شود. علاوه بر این عرق خارخاسک خواص ضد عفونی کنندگی نیز دارد. این دو خاصیت عرق خارخاسک موجب سلامت سنگ کلیه می شود. از جمله دارو های تجویزی برای درمان سنگ کلیه قطره سنکل است که یکی از ترکیبات موجود در قطره سنکل خارخاسک است.
- عرق خارخاسک برای درمان دیابت: عرق خارخاسک دارای خواص مفید و موثری در کاهش قند خون است. از جمله دارو هایی که متخصصان طب سنتی برای درمان دیابت و کاهش قند خون بالا تجویز می کنند عرق خارخاسک است.
- عرق خارخاسک برای درمان فشار خون: یکی دیگر از خواص مصرف عرق خارخاسک کمک به کاهش فشار خون است. عرق خارخاسک موجب کاهش تری گلیسرید و کلسترول شده و این موضوع موجب کاهش فشار خون در فرد می شود.
- عرق خارخاسک برای کاهش علائم یائسگی: مصرف عرق خارخاسک در دوران یائسگی موجب ترشح هورمون LH می شود. ترشح هورمون LH در بانوان موجب کاهش عوارض و علائم ناراحت کننده یائسگی از جمله عرق شبانه و گرگرفتگی می شود.
- عرق خارخاسک به عنوان انرژی زا طبیعی: استفاده از عرق خارخاسک موجب افزایش انرژی و فعالیت در فرد مصرف کننده می شود. مصرف عرق خارخاسک موجب افزایش استقامت، قدرت، سلامت عظلات و حتی بهبود متابولیسم در بدن می شود. ورزشکاران و به ویژه بدنسازان می توانند از عرق خارخاسک در مکمل های غذایی خود و پیش از تمرین برای افزایش انرژی خود استفاده کنند.
- عرق خارخاسک برای سلامت قلب: عرق خارخاسک دارای فواید و خواص فراوانی برای حفظ سلامت قلب است. بنابراین مصرف عرق خارخاسک موجب پیشگیری از ابتلا به بسیاری از مشکلات و بیماری های قلبی می شود.
- عرق خارخاسک برای درمان سرطان: مصرف عرق خارخاسک می تواند از گسترش و سنتز سلول های سرطانی جلوگیری کرده و موجب مرگ سلول های سرطانی شود. عرق خارخاسک یک گزینه درمانی طبیعی و موثر برای درمان سرطان است.
- عرق خارخاسک به عنوان ضد درد: یک درمان طبیعی و گیاهی برای درمان درد های عمومی بدن مصرف عرق خارخاسک است. درمان درد های بدن ازجمله درد کمر با مصرف عرق خارخاسک و بهره مندی از خاصیت ضد درد آن ممکن است.
- خواص عرق خارخاسک برای دیسک کمر: یکی دیگر از خواص عرق خارخاسک تاثیر این عرقرگیاهی در کاهش درد و درمان دیسک کمر است. این عرق گیاهی با خواص خود می تواند برای بهبود دیسک کمر موثر و مفید باشد.
- عرق خارخاسک و تستوسترون: عرق خارخاسک خواص و فواید بسیار فرلوانی دارد. یکی از خواص این عرق گیاهی رفع مشکلات نعوظ در مردان و کاهش سطح تستوسترون و عوارض ناشی از آن می شود.
- عرق خارخاسک برای پروستات: عرق خارخاسک می تواند یک گزینه درمانی مناسب برای رفع مشکلات پروستات از جمله تورم پروستات باشد. از علل بزرگ شدن پرستات می توان به فعالیت ماده آندروژنی ۵- آلفا دی هیدروتستوسترون اشاره کرد. عرق خارخاسک خاصیت مهارکنندگی آنزیم ۵- آلفا ردوکتاز را دارد که عامل اصلی تبدیل تستسترون به شمار می آید.
- عرق خارخاسک برای افزایش قوای جنسی : عرق خارخاسک می تواند موجب درمان مشکلات نعوظ در آقایان شود. عرق خارخاسک می تواند موجب افزایش اسپرم و بهبود کیفیت اسپرم ها در آقایان شود. مصرف عرق خارخاسک می تواند موجب تقویت میل جنسی در آقایان و خانم ها شود. از جمله عوامل ناباروری در خانم ها سندروم تخمدان پلی کیستیک است که عرق خارخاسک می تواند موجب درمان آن شود.
عرق خارخاسک چگونه تولید می شود؟
گرفتن عرقیات مربوط به گیاهان به دو روش سنتی و صنعتی قابل انجام است. ما هر دو روش استفاده شده برای گرفتن عرق خارخاسک را به طور مختصر برای شما عزیزان بیان خواهیم کرد.
- روش سنتی تهیه عرق خارخاسک : در زمان های قدیم عرق خارخاسک به صورت سنتی از طریق جوشاندن این گیاه با آب و سرد نمودن بخارات آن و در نهایت جمع آوری عرق گیاه حاصله به دست می آمد. برای این منظور دیگ هایی بزرگ که اغلب از جنس مس بودند را روی آتشی بزرگ قرار داده و بخش های مختلف از گیاه را جهت جمع آوری عرق در داخل دیگ قرار می دادند. سپس بخارات حاوی عرقیات گیاه از طریق لوله هایی مخصوص از دیگ موردنظر خارج شده و وارد یک محیط سرد جهت انجام تقطیر می شد. در واقع عملیات تقطیر صورت گرفته همان فشرده عرق گیاه مدنظر ما بود. پس از اتمام کار این قطره های جمع شده از عرق فشرده گیاه را در ظروف مخصوص جمع آوری می کردند.
- روش صنعتی تهیه عرق خارخاسک: در روش صنعتی هم برای گرفتن عرقیات گیاهان از جمله گیاه خارخاسک از دیگ های بزرگ تقطیر مخصوص استفاده می کنند. تنها تفاوت در این روش استفاده از دستگاه های تمام اتوماتیک جهت بسته بندی عرقیات به دست آمده و در نهایت انجام عملیات پاستوریزه نمودن آن ها است. عرق خارخاسک تولید شده توسط روش صنعتی به دلیل پاستوریزه نمودن آن توسط دستگاه ها برای مدت زمان طولانی تری قابل استفاده است. از جهت غلظت عرق های به دست آمده، به میزان مصرف آب درون دیگ ها به هنگام انجام عملیات عرق گیری مربوط است. به این صورت که چنانچه از آب بیشتری در دیگ حاوی گیاه استفاده شود مطمئناً عرق مدنظر رقیق تر خواهد بود و برعکس این موضوع هم صادق است.
مضرات مصرف خارخاسک
ازآنجایی که خارخاسک از خاصیت قاعده آوری برخوردار است احتمال سقط جنین با مصرف زیاد این گیاه بیشتر می شود. به همین علت خانم های باردار در استفاده از این دمنوش باید احتیاط بیشتری داشته باشند و با مشورت و طبق تجویز پزشک از آن استفاده کنند. یکی دیگر از موارد دقت در مصرف گیاه خارخاسک مربوط به افرادی است که معده شان به طور معمول اسید معده زیادی ترشح می کند چراکه ممکن است به هنگام مصرف آن مقدار بیش از اندازه اسید معده ترشح شود و این خود سبب ناراحتی های همانند رفلاکس و سوزش معده در فرد گردد.
در برخی از افراد هم دیده شده با مصرف دوز بالا از خارخاسک دچار سردرد می شوند پس حتماً مقدار مناسبی از آن را در طول روز مصرف کنید. به یاد داشته باشید زیاد روی در استفاده از یک دمنوش می تواند اثری معکوس بر سلامتی شما بگذارد. در ضمن به مادران در دوران شیردهی هم توصیه عدم استفاده از دمنوش داده می شود. افرادی هم که دچار تومورهای نادر آندروژن هستند نباید از این گیاه استفاده کنند. برخی از خانم ها ممکن است پس از مصرف خارخاسک دچار خونریزی شدید عادت ماهیانه شوند. پس در صورت بروز چنین مشکلی مصرف آن را قطع نماید. در کل تحقیقات نشان داده است استفاده از خارخاسک عوارض مهمی به دنبال نداشته است، ولی به هرحال باید به هنگام بروز عوارض ناشی از مصرف، استفاده آن را قطع کرد.