تا به حال در مورد این گیاه میوه دار، چیزی شنیده بودید؟ این میوه که اندازه ای کوچکتر از یک خربزه دارد خیلی شبیه به کدو است. در کل میتوان گفت که این میوه را جزء خانواده ی کدویان دسته بندی کرده اند. رنگی شبیه به کدو دارد البته با این تفاوت که در ابتدا به رنگ سبز است ولی پس از رشد کامل و با تابش نور آفتاب به رنگ کدو در می آید.
خواص میوه دستنبو برای سلامتی بسیار است. به عنوان مثال این میوه آبدار و ملین بوده و در کنار درمان یبوست عفونت کلیه و مثانه را هم درمان می کند. همچنین میوه دستنبو فشار خون را تنظیم می کند.
میوه شاماما (دستنبو)چیست؟
تا به حال اسم این درخت میوه را شنیده اید؟ میوه ای از خود خانواده کدوییان است و کوچکتر از خربزه است که تقریباً به اندازه یک کف دست است و رنگ نارنجی مایل به قهوه ای دارد.این میوه بسیار شبیه کدو تنبل به نظر رسد. به طور رنگی شبیه کدو دارد، با این تفاوت که در ابتدا سبز است، اما پس از رشد کامل و با نور آفتاب، به کدو تنبل تبدیل می شود. مزایای میوه دستنبو برای بدن بسیار است. به عنوان مثال این میوه آبدار و ملین است و علاوه بر درمان یبوست، عفونت کلیه و عفونت مثانه را نیز درمان می کند. این میوه فشارخون را تنظیم می کند.
این میوه معمولا در ایران در غرب کشور یافت می شود. در منطقه آذربایجان از کشاورزان به صورت سنتی این گیاه را بین هندوانه و گیاهان مختلف کشت می دهند. در زبان کردی به نام ‘شمه’ شناخته می شود، این واژه عربی است که به معنای معطرو بسیارخوشبو می باشد. با آغاز تابستان، گیاهی معطر به نام دستنبو بازار میوه و تره بار ایران را اشباع می کند.
این میوه اگرچه در سوابق ادبیات ما جایگاه منحصر به فردی دارد، با این حال بسیاری به ویژه جوان ترها با این گیاه معطر آشنا نیستند. با وجود این که این میوه برای خوردن مناسب است و طبع آن گرم است، با این حال، شهرت آن به بیشتر به دلیل عطر درجه یک آن است. در شرق کشور، به طور خاص درجنوب خراسان، به وسیله کشت خودرو یا کشت بهار بسیارمحدود در مزارع این استان تولید می شود.
دستنبو برای افرادی که دارای احتباس ادراری یا سنگ مجاری ادراری هستند به دلیل اینکه بسیار مدر است بسیارموثر است، و همچنین برای افراد مبتلا به کم خونی، نقرس و روماتیسم مفیداست.
دلیل نام گذاری دستنبو
نام این میوه به این دلیل است که وقتی دستنبو به اندازه یک تخم مرغ است، در دست نگه می دارید، دست شما بلافاصله خوشبو می شود و در جنوب خراسان، مردم از آن به عنوان خوشبوکننده خانگی استفاده می کنند. میوه ای از دایره خویشاوندان خربزه است، اما در اندازه کوچکتر از خربزه است. اگرچه این میوه خوراکی است و طبیعت آن گرم است، اما شهرت آن عمدتاً به خاطر عطر خوشبوی آن است.
محل کشت دستنبو
این میوه در ایران یافت می شود. در منطقه خراسان رضوی ، سیستان(به اسم بنگارکbengarak) ، آذربایجان ، کردستان و کرمانشاه و منطقه سنقر و کلیایی به طور سنتی ، کشاورزان قدیمی در بینابین هندوانه و سایر محصولاتشان این گیاه را نیز می کاشته اند. در برخی مناطق افغانستان به آن اندَلَک می گویند ، به سیستانی به آن بنگارک می گویند و در بیشتر مناطق ایران به آن «شمامه» می گویند ، این اسم به مناطق کردستان ، کرمانشاه و ایلام محدود نشده و در برخی از مناطق آذربایجان نیز به اسم " شاماما " رایج است. در ایلام از آن با دو نام شمامه و گرگه یاد می شود. در لرستان و بین لرها هم این اسم رواج داشته است . البته با اندکی تغییر شمامه را شمومه ( shamooma ) تلفظ می کنند.
ارزش غذایی دستنبو
دستنبو ، طالبی و گرمک میوه هایی پرآب ، اشتهاآور ، چاق کننده و جلا دهنده رخسار بوده و در فصل تابستان موجب رفع تشنگی می شوند. این میوه ها به همراه خربزه از یک خانواده بوده و اختلاف آن ها تنها به علت رنگ ، مزه و اندازه است که هر چه بزرگ ، شیرین ، پرآب و لطیف تر باشند ، خاصیت آن ها بیشتر است.
دستنبو و گرمک سرشار از ویتامین های B و C و مواد معدنی پتاسیم ، کلسیم ، فسفر و همچنین پروتئین ، قند و فیبر هستند. در 100 گرم دستنبو 34 کالری و در یک لیوان آب دستنبو بدون شکر 45 کالری انرژی نهفته است.
خواص درمانی دستنبو
- میوه دستنبو به علت داشتن پتاسیم و عطر مطبوع، مقوی قلب هستند و عروق را باز می کنند، همچنین به دلیل درصدی منیزیم از میوه های آرام بخش به شمار می روند.
- اشخاصی که فشار خون بالا دارند می توانند روزانه با خوردن نصف طالبی به کنترل این بیماری کمک کنند.
- همچنین این میوه ها می توانند اثر داروهای پایین آورنده فشار خون را تسریع بخشند.
- این میوه ها سرشار از فیبر بوده و بسیار ملین و مسهل هستند، بدین سبب برای کسانی که دچار یبوست، بواسیر و افزایش چربی خون هستند، بسیار توصیه می شود.
- این میوه ها به دلیل مدر بودن برای کسانی که دچار احتباس ادرار و یا سنگ مجاری ادراری هستند بسیار موثر است.
- همچنین افراد مبتلا به کم خونی، نقرس و روماتیسم بهتر است حتماً طالبی را در برنامه غذایی خود قرار دهند.
- این میوه ها به دلیل دارا بودن قند، خاصیت تقویت کنندگی داشته و یکی از احیاء کنندگان سلولی و از عوامل تجدید جوانی هستند.
- میوه دستنبو با گوشت زرد حاوی مقدار قابل ملاحظه ای ترکیب شیمیایی آنتی اکسیدان بتاکاروتن بوده که پیش ساز ویتامین A به شمار می رود.
- همچنینمیوه شاماما و گرمک نیز برای پیشگیری از بیماری یرقان و رفع حرارت کبد مفید بوده و خارج کننده رسوبات کلیه و مثانه است.
- میوه دستنبو هر دو برای دفع سموم بدن و خون و فعالیت های سلول های پوستی مفید هستند و به علت داشتن مقادیر زیاد فسفر باعث تقویت سلول های مغزی و فعالیت اعصاب می شوند.
- همچنین فراوانی کلسیم آن ها موجب تقویت عضلات و تکمیل استخوان بندی و رشد و نمو سامانه اسکلتی انسان می شود.
- دستنبو به ارگانیسم بدن انسان احساس خنکی می دهد، اگر بر روی محلی که سوخته است، دستنبو گذاشته شود، سبب کاهش درد آن می شود و به بهبود و درمان آن کمک می کند.
- آب تخم دستنبو هم برای کسانی که دارای ناراحتی و بیماری کبدی می باشند، تاثیر مثبتی دارد، لاکن خوردن روزی یک استکان از آب دستنبو مفید است و بیش از آن توصیه نمی شود.
- دستنبو و یا خربزه تخم قندی سرشار از ویتامین B و ید می باشد، به همین دلیل یکی از میوه های با ارزش است. در درجه اول برای داشتن خواب راحت به انسان کمک می کند، در کنار این، به گفته متخصصان، عطر دستنبو در زوج ها سبب افزایش میل جنسی می شود.
- مادرانی که به کودکان خود شیر می دهند می توانند با مصرف روزانه میوه شاماما باعث تحریک غده های ترشح شیرشود در نیتیجه شیر این مادران افزایش می یابد.
- به دلیل داشتن فسفر فراوان سلول های مغزی و اعصاب را تقویت کرده و عملکرد مغز را افزایش می دهد.
آشنایی با فواید بی نظیر چلغوز
