روغن سبوس برنج یکی از محصولات جانبی است که از دانه برنج تهیه می شود. برنج یکی از غلات کامل و یکی از قوت های اصلی مردم سراسر دنیا ازجمله ایران می باشد. برنج از هزاران سال قبل موردتوجه بشر قرار گرفت و به همین دلیل کشت آن در تمامی قاره های دنیا صورت می گیرد اما بیشترین میزان تولید این محصول، در قاره آسیا انجام می گیرد. در حال حاضر چین و هند به عنوان بزرگ ترین تولیدکنندگان برنج در دنیا شناخته می شوند و محصولات تولیدی آن ها علاوه بر مصارف داخلی به دیگر کشورهای دنیا نیز صادر می شوند.
برنج غلاتی است که ازلحاظ وجود ویتامین ها و مواد مغذی در جایگاه بسیار مناسبی قرار دارد و به همین دلیل می توان با مصرف آن انواع ویتامین ها را به بدن خود تزریق کرد. متأسفانه برنج سفید که امروزه در سراسر دنیا مورداستفاده قرار می گیرد بسیاری از ویتامین ها و مواد موردنیاز خود را در طی عملیات تکمیلی و پوست گیری از دست می دهد و دلیل اصلی این موضوع نیز وجود این ویتامین ها در لایه ها و پوسته های بیرونی دانه برنج می باشد. به همین دلیل امروزه در کنار برنج محصولات جانبی مختلف تولید می شوند که ازجمله آن ها می توان به سبوس برنج، آرد برنج و همچنین روغن سبوس برنج اشاره کرد.
روغن سبوس برنج چیست؟ و چگونه تهیه می شود؟
روغن سبوس برنج محصولی است که از جوانه و پوسته دانه برنج استخراج می شود و گاها با نام عصاره برنج نیز از آن یاد می شود. چینی ها و هندی ها از اولین تولیدکنندگان این محصول در دنیا به شمار می روند و استفاده از این روغن در آن کشورها امری عادی است و طیف استفاده گسترده ای دارد.
برای مثال در کشورهایی مثل چین، ژاپن و کره از روغن سبوس های برنج برای امورات پخت وپز استفاده می کنند. دمای دود این محصول ۲۱۳ درجه سلسیوس است و به همین دلیل یک روغن مناسب برای امورات پخت وپز به شمار می رود. نقطه دود واژه ای است که در مورد روغن ها به کار برده می شود و به نقطه یا دمایی گفته می شود که روغن در آن دود کرده و شروع به سوختن می کند.
به همین دلیل روغنی که از سبوس برنج گرفته می شود محصولی مناسب برای سرخ کردن و پخت وپز می باشد. البته استفاده و کاربردهای این روغن محدود به موارد خوراکی نیست و از آن برای تولید لوازم آرایشی و بهداشتی و همچنین گاها موارد درمانی استفاده می شود. روغن گیری سبوس برنج سابقه ای طولانی دارد و به همین دلیل این محصول در طب سنتی دارای جایگاه ویژه ای است و دلیل اصلی این موضوع انتقال خواص دانه برنج به این روغن می باشد.
ازلحاظ ساختاری این روغن شباهت زیادی با روغن بادام زمینی دارد و دارای ۳۸ درصد اسیدهای چرب غیراشباع مونو، ۳۷ درصد اسیدهای چرب غیراشباع و ۲۵ درصد اسید چرب اشباع می باشد. با این تفاسیر مشخص می شود که این محصول دارای خواص درمانی مختلفی می باشد. برای تهیه روغن سبوس های برنج نیز همانند سایر روغن گیری های طبیعی و سنتی از عملیات فشار و خرد کردن استفاده می شود. به دلیل خواص فوق العاده این محصول می توان به راحتی آن را از بازار و در نمانام های مختلف ایرانی و غیر ایرانی تهیه نمود.
خواص روغن سبوس برنج
روغن سبوس برنج خواص زیادی دارد که در زیر به آن اشاره شده است:
- جلوگیری از عوارض یائسگی : تحقیقاتی در مورد اثر روغن سبوس برنج بر روی زنان یائسه انجام شده است. بیشتر از ۹۰ درصد زنانی که مکمل دریافت کرده بودند، کاهش گرگرفتگی و علائم آزاردهندهٔ دیگر در یائسگی را گزارش کردند. همچنین زنانی که خودشان از روغن سبوس برنج استفاده کرده بودند، به همان تأثیرات اشاره کردند.
- کاهش سطح کلسترول : سازمان سلامت جهانی و اتحادیه قلب آمریکا تأیید می کند که روغن سبوس برنج بهترین ترکیب از اسیدچرب تک غیراشباع، اسیدچرب چند غیراشباع و اسیدچرب اشباع شده را نسبت به سایر روغن های گیاهی دارد. این تعادل در اسیدهای چرب به این معنی است که عملا می تواند سطح کلسترول بدن شما را کاهش دهد، زیرا شکل های مفید کلسترول مانع از ایجاد LDL یا کلسترول نوع بد در بدن می شود. این کار می تواند به کاهش بیماری هایی مانند آرترواسکلروزیس و مشکلات بعدی مثل حمله قلبی و سکته مغزی کمک کند. ایجاد تفاوتی ساده در استفاده از روغن آشپزی می تواند از قلب شما محافظت کند.
- احتمال پیشگیری از سرطان : برنج و محصولات آن به دلیل خاصیت شان در کاهش خطر ابتلا به سرطان برای مدت طولانی مورد ارزیابی قرار گرفتند.تحقیقات نشان می دهد که روغن سبوس برنج توانایی منحصربه فردی در جلوگیری از ابتلا به سرطان کلورکتال دارد. با استفاده از این روغن در رژیم غذایی خود به راحتی می توانید این اثر را مشاهده کنید.بسیاری از تحقیقات نشان می دهد که روغن سبوس برنج فعالیت ضدسرطانی در برابر سرطان سینه و سرطان پوست دارد.مجلهٔ بین المللی علوم مولکولی (Molecular Sciences) در سال ۲۰۱۷ مقاله ای منتشر کرد که فعالیت ضدسرطانی روغن سبوس برنج در برابر سرطان معدی- رودَوی را نشان می دهد. این روغن علاوه بر کاهش التهاب مانع از تکثیر سلولی می شود.
- تأخیر پیری : ویتامین E (توکوفرول) ارتباط مستقیمی با سلامت و چین و چروک پوست دارد. رادیکال های آزاد می توانند به سلول های پوستی حمله کنند و علائم پیری زودرس را افزایش دهند. روغن سبوس برنج می تواند میزان ویتامین E شما را افزایش دهد که سبب بالا رفتن سرعت بهبود زخم، افزایش ترمیم سلولی، نرم شدن پوست، کاهش چین وچروک و حفاظت در برابر آفتاب سوختگی می شود. همچنین ویتامین E فعالیت حفاظتی سلول های پوست را تقویت می کند که از ورود سموم خارجی و عوامل بیماری زا از طریق پوست به بدن جلوگیری می کند.
- جلوگیری از واکنش های حساسیتی : برنج کمترین واکنش حساسیتی را ایجاد می کند. مصرف روغن سبوس برنج در روندهای آشپزی هیچ گونه واکنش آلرژیکی ایجاد نمی کند و حتی می تواند واکنش های آلرژیک موجود در بدن را کاهش دهد. همچنین این روغن می تواند از واکنش آلرژیک شدید به مواد حساسیت زای غیرمعمول جلوگیری کند.
- کاهش وزن : هرچند که روغن سبوس برنج میزان کالری بالایی دارد، اما بدن تنها ۲۰ درصد از این روغن را جذب می کند. بنابراین اگر نگران اضافه وزن خود هستید، احتمالا روغن سبوس برنج بهترین انتخاب برای شماست.
طرز تهیه روغن سبوس برنج در منزل
جوانه برنج و پوسته قهوه ای رنگ آن قسمتی است که روغن سبوس را از آن تهیه می کنند. درواقع متخصصین در کارخانه ها به وسیله دستگاه های حرفه ای، سبوس برنج را کاملا تمیز می کنند و یا از آرد سبوس برنج در تهیه روغن استفاده می کنند. به این شیوه که سبوس برنج یا آرد آن را تحت حرارت یا فشار بالا نگه می دارند تا روغن پس دهد.این روغن به دست آمده را در جای خشک و خنک می توان تا دو سال نیز نگهداری کرد.درصد روغن سبوس برنج بسته به میزان خلوص آن تعیین می شود. بدیهی است درصد روغن سبوس برنج بر روی قیمت آن برای مصرف کنندگان تاثیرگذار است.
روش استفاده از روغن سبوس برنج
چند روش مختلف جهت استفاده از این روغن شگفت انگیز برای موهایتان وجود دارد. می توانید از محصولاتی مانند انواع ماسک مو که حاوی روغن سبوس برنج هستند، برای مراقبت بیشتر از موهایتان استفاده کنید.علاوه بر این، می توانید مقداری از این روغن را به شامپو و نرم کننده موهای خود اضافه کنید، یا آن را به صورت مستقیم روی موهایتان بمالید.
یک روش دیگر برای استفاده از روغن سبوس برنج، گرم کردن آن به تنهایی و یا ترکیب کردن آن با روغن های دیگر است. به کمک روش درمانی روغن داغ، می توانید سریع تر به موهایی سالم و پرپشت برسید.
برای استفاده از روغن داغ ابتدا موهای خود را بشویید. در صورت تمایل می توانید مقداری روغن حامل یا اسانس روغنی را برای اثربخشی بیشتر و یا تنها برای رایحه خوش به آن اضافه کنید.جهت گرم کردن روغن، مخلوط را درون یک ظرف شیشه ای ریخته و سپس درون یک کاسه آب داغ قرار دهید. مراقب باشید در زمان انجام درمان با روغن داغ، درجه حرارت روغن به اندازه ای گرم باشد که باعث سوختگی دست ها و پوست سر نشود.
موها را به چند دسته تقسیم کرده و مخلوط را به میزان کافی بر روی پوست سر و موهایتان بمالید. می توانید در این مرحله از یک اپلیکاتور استفاده کنید. در ادامه موهای خود را با کلاه مخصوص پلاستیکی بپوشانید.برای اثرگذاری بیشتر می توانید از سشوار ایستاده استفاده کرده و یا یک حولۀ گرم برروی سرتان قرار دهید.بعد از 15 تا 20 دقیقه موهای خود را آبکشی کرده و مثل همیشه حالت دهید.
مضرات روغن سبوس برنج
مانند هر ماده غذایی یا دارویی مفید دیگری، روغن سبوس برنج نیز در صورت مصرف بی رویه یا تداخل با موارد خاص، می تواند مضر تلقی شده و آسیب هایی در پی داشته باشد.مصرف بیش از حد روغن سبوس برنج به صورت خوراکی می تواند موجب چاقی یا افزایش چربی در بدن شده و برای قلب و عروق خطرآفرین شود.همچنین با توجه به خاصیت این ماده در درمان یبوست نباید از آن در شرایط تحریک پذیری روده استفاده کرد.درباره مضرات روغن سبوس برنج برای زنان باردار و جنین، مطالعات دقیق و اثبات شده ای وجود ندارد، لذا در چنین شرایطی مشورت با پزشک الزامی است.