کله سیستیت (به انگلیسی: Cholecystitis) یعنی التهاب کیسه صفرا، این بیماری اغلب ناشی از سنگ کیسه صفرا (کله لیتیاز) می باشد. علائم بیماری در موارد غیر حاد به صورت کولیک صفراوی (درد مزمن به مدت ساعت ها در ربع فوقانی راست شکم که به پشت و شانه راست انتشار دارد) گاه همراه با تهوع و استفراغ است. گاهی درد به دنبال مصرف غذای چرب می باشد. ممکن است بیماری سال ها علائم سنگ کیسه صفرا را داشته باشد ولی وارد مرحله حاد نشود.در کله سیستیت حاد ما درد شکمی شدید، تب و لرز، زردی، استفراغ و… داریم. که اغلب به علت انسداد مجرای کیستیک توسط سنگ کیسه صفرا است ولی گاهی نیز سایر علل مانند تومورها موجب انسداد مجرا می شوند.
علائم کله سیستیت
از مهم ترین علائم التهاب کیسه صفرا می توان به درد شدید و ناگهانی در قسمت بالا و سمت راست شکم اشاره کرد. این درد در شانه ی راست فرد نیز پخش می شود. بخش دردناک شکم معمولا بسیار حساس بوده و تنفس عمیق می تواند درد را بیشتر کند.برخلاف دیگر درد های ناحیه ی شکمی، درد کله سیستیت حاد، معمولا مزمن و پیوسته بوده و حتی پس از چندین ساعت نیز از بین نخواهد رفت.برخی افراد ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند مانند:
- بالا بودن دمای بدن (تب)
- استفراغ و حالت تهوع
- عرق کردن
- بی میلی و بی اشتهایی
- زردی پوست و زردی سفیدی چشم (یرقان)
- ورم شکم
علل بروز کله سیستیت
علت بسیاری از کله سیستیت ها، سنگ های کیسه صفرا می باشند. این سنگ ها توده های کریستالی هستند که از رنگدانه های صفرا، کلسترول و نمک های کلسیم ساخته می شوند.تقریبا ۱۰ تا ۱۵ درصد از مردم آمریکا، سنگ کیسه صفرا دارند و حدود ۳/۱ از این افراد دچار التهاب کیسه صفرا یا کله سیستیت می باشند. سنگ های کیسه صفرا معمولا به خودی خود، علائمی ندارند.احتمال ابتلا به کله سیستیت با افزایش سن، بالا می رود. برخی موارد دیگر که این احتمال را بالا می برند عبارتند از:
- زن بودن (جنس مونث)
- بارداری
- چاقی
- دیابت
- داشتن سنگ کیسه صفرا در گذشته
- کاهش وزن شدید
مهار التهاب کیسه صفرا برای پیشگیری از عوارض خطرناک و کشنده ی آن، بسیار ضروری است.
عوارض کله سیستیت
کله سیستیت می تواند عوارض بسیاری را برای فرد به دنبال داشته باشد. این عوارض شامل:
- عفونت درون کیسه صفرا: در صورت ساخته شدن صفرا درون کیسه ی صفرا و به وجود آمدن کله سیستیت، صفرا ممکن است عفونی شود.
- مرگ بافت کیسه صفرا: درمان نشدن کله سیستیت می تواند موجب مرگ (فساد) بافت کیسه صفرا شود. این یکی از شایع ترین عوارض التهاب کیسه صفرا، خصوصا در میان افراد مسن تر، دیابتی و افراد در انتظار درمان، می باشد. این حالت ممکن است در نهایت منجر به پارگی یا ترکیدن کیسه صفرا شود.
- ترکیدن کیسه صفرا: پارگی کیسه صفرا ممکن است منجر به تورم، عفونت یا مرگ بافت کیسه صفرا شود.
پیشگیری از کوله سیستیت
می توانید احتمال ابتلا به کله سیستیت را با جلوگیری از ایجاد سنگ های کیسه صفرا کاهش دهید. اقداماتی که باید برای پیشگیری از سنگ های کیسه صفرا انجام دهید عبارتند از:
- سریع وزن کم نکنید: کاهش وزن سریع می تواند احتمال تولید سنگ های کیسه صفرا را افزایش دهد. بنابراین در صورتی که نیاز به کاهش وزن دارید، سعی کنید در هفته تنها ۱ تا ۲ پوند (نیم تا یک کیلوگرم) وزن کم کنید.
- وزن متوسط خود را حفظ کنید: داشتن اضافه وزن، احتمال تولید سنگ های کیسه صفرا را افزایش می دهد. برای داشتن وزنی متوسط، مصرف کالری روزانه تان را کاهش دهید و فعالیت فیزیکی بیشتری داشته باشید. پس از رسیدن به وزن متوسط، با تداوم فعالیت های فیزیکی و رژیم غذایی مناسب می توانید این وزن را حفظ کنید.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید: رژیم های غذایی پر چرب و کم فیبر می تواند احتمال ساخت سنگ های کیسه صفرا را افزایش دهد. برای کاهش این احتمال، سعی کنید مقدار میوه، سبزیجات و حبوبات را در رژیم غذایی تان افزایش دهید.
تشخیص کله سیستیت
تشخیص معمولاً بر اساس علایم بیماری صورت می گیرد و تست های آزمایشگاهی مانند فسفاتاز قلیایی و بیلی روبین که هر دو افزایش پیدا می کنند و نیز آزمایش های تصویر برداری (رادیوگرافی، سونوگرافی، سی.تی.اسکن و سینتی گرافی کبدی صفراوی) برای تأیید تشخیص مورد استفاده قرار می گیرند. تعداد گلبول های سفید و نیز مقدار C-reactive protein CRP احتمالاً افزایش پیدا می کند. سه نشانه ی شروع ناگهانی حساسیت ربع فوقانی راست شکم، تب و افزایش گلبول سفید به میزان زیاد، احتمال وجود التهاب کیسه صفرا را مطرح می کنند. در کمتر از نصف بیماران التهاب کیسه صفرا، بیلی روبین سرم کمی افزایش می یابد و حدود یک چهارم بیماران دچار افزایش متوسط آمینوترانسفرازهای سرم می شوند. در 90 تا 95 درصد بیماران، سنگ کیسه ی صفرا در سونوگرافی وجود دارد. سونوگرافی سایر علایم مربوط به کوله سیستیت را نیز نشان می دهد. اسکن صفراوی رادیونوکلید(مانند HIDA اسکن) در صورتی که کیسه صفرا در تصویر برداری مجاری صفرا دیده نشود نقش تأیید کننده ی تشخیص التهاب کیسه صفرا را ایفا می کند.
التهاب حاد
کوله سیستیت حاد اغلب به شکل حمله ای و قولنجی آغاز و به تدریج تشدید می شود. حدود 60 تا 70 درصد بیماران التهاب کیسه صفرا حملات قبلی را که خود به خود بهبود یافته است ذکر می کنند. ممکن است درد التهاب کیسه صفرا به ناحیه بین دو کتف منتشر شود یا به شانه کتف راست انتشار پیدا کند. درد التهاب کیسه صفرا ممکن است با تکان خوردن یا تنفس عمیق تشدید شود. بی اشتهایی، و غالباً تهوع وجود دارد. استفراغ نسبتاً شایع است و ممکن است موجب تخلیه مایعات بدن شود. معمولاً یرقان در اوایل کوله سیستیت حاد به ندرت ایجاد می شود. تب خفیف اغلب در التهاب کیسه صفرا وجود دارد ولی لرز شایع نیست. در 25 تا 50 درصد بیماران التهاب کیسه صفرا، کیسه صفرا لمس می شود.در 5 تا 10 درصد بیماران مبتلا به التهاب کیسه صفرا و کوله سیستیت حاد، در جراحی، سنگ مسدود کننده ی مجرای صفراوی وجود ندارد. این نوع کوله سیستیت ها به ویژه در ارتباط با ضربه های جدی یا سوختگی ها، طولانی شدن مدت وضع حمل و پس از اعمال جراحی ارتوپدی یا سایر جراحی های بزرگ غیر صفراوی ایجاد می شوند.
التهاب مزمن
التهاب مزمن کیسه صفرا تقریباً همیشه همراه با سنگ کیسه ی صفرا ایجاد می شود. در بیش از 25 درصد بیماران مبتلا به التهاب کیسه صفرا و کوله سیتستیت مزمن، باکتری در صفرا یافت می شود. ممکن است التهاب کیسه صفرا یا کوله سیستیت مزمن، سال ها بدون علامت باشد، به سمت بیماری علامتدار کیسه صفرا یا کوله سیستیت حاد پیشرفت کند و یا با عوارض تظاهر یابد.کوله سیستیت یا التهاب کیسه صفرا، اغلب در اثر وجود سنگ های صفراوی ایجاد می شود و تغلیظ صفرا، متوقف شدن جریان صفرا و عفونت ثانویه ناشی از میکروب های روده (به ویژه اشریشیاکُلی و گونه های باکترویید) را به دنبال دارد. درمان سنگ صفرا در درمان التهاب مزمن موثر میباشد .
درمان کوله سیستیت
درمان قطعی التهاب کیسه صفرا در اکثر مراکز درمانی، برداشتن کیسه ی صفرا به وسیله ی عمل جراحی (کوله سیستکتومی) است که می توان آن را به صورت جراحی باز یا از طریق لاپاروسکوپی انجام داد. ولی معمولاً پیش از آن باید وضعیت بیماری را در بیمارستان تثبیت نمود که این کار با محدود کردن خوردن غذا، قرار دادن لوله در داخل معده و کشیدن محتویات آن و اصلاح اختلالات الکترولیتی انجام می شود. در صورت وجود التهاب شدید، شوک یا خطرناک بودن بی هوشی عمومی برای بیمار، با استفاده از رادیولوژی، لوله (کاتتر) مخصوص تخلیه از راه پوست به داخل کیسه ی صفرا فرستاده می شود و بیمار تا زمان برطرف شدن التهاب حاد تحت درمان با آنتی بیوتیک قرار می گیرد. پس از تخلیه ی ترشحات و برطرف شدن التهاب، کوله سیستکتومی انجام می شود. سوراخ شدن کیسه صفرا از عوارض نادر ولی خطرناک التهاب کیسه صفرا حاد است که می تواند موجب مرگ بیمار شود و باید به سرعت توسط دکتر متخصص گوارش تحت درمان قرار گیرد.
کلسترول بالا در جوانی چیست؟
