چگونه با سوختگی مقابله کنیم؟
سوختگی های ناشی از آتش یا آب جوش بسیار خطرناک است و می تواند تاثیرات قابل ملاحظه ای را بر پوست و بافت های بدن بر جای گذارد. به د نبال خوردن آب جوش نیز مسیر نای و گلوی فرد می تواند دچار سوختگی شود و آسیب های جدی ببیند.
مراحل بهبود زخم فازهای مختلفی دارد. در هریک از این فازها اتفاقات متفاوتی منجر به پیشبرد بهبود زخم می شوند. مراحل تکامل زخم ثابت است. تغییرات ایجاد شده در هر مرحله از بهبود زخم، مستلزم پیگیری درمان مناسب می باشد. متخصصین بالینی با داشتن دانش و اطلاعات کافی در درمان زخم، از بهترین و مناسب ترین پانسمان ها و درمان موضعی استفاده می کنند.
التیام زخم
زمان: ۰-۲ ساعت
- اولین فاز از مراحل بهبود زخم است.
- به محض آسیب و فعال سازی ترومبین پلاسما، تولید فیبرینوژن و شکل گیری مش فیبرینی آغاز می شود.
- این مش با گیر انداختن پلاکت ها در محل آسیب، منجر به آزاد شدن مواد ضد التهابی می شود که حاوی فاکتور رشد مشتق از پلاکت (PDGF) هستند.
- PDGF، یک ماده جاذب شیمیایی برای نوتروفیل ها، ماکروفاژها و فیبروبلاست ها محسوب می شود.
مرحله التهاب زخم
زمان: ۰-۳ روز
- در این مرحله نوتروفیل ها خود را به محل آسیب و زخم می رسانند و باعث حذف مواد زائد، سلول های مرده و نابودی باکتری ها می شوند.
- در انفجار تنفسی نوتروفیل ها با مصرف اکسیژن و ترشح پراکسیدازها، باعث نابودی عوامل میکروبی خواهند شد.
- بعد از گذشت ۲۴ ساعت از آسیب، ماکروفاژها/ منوسیت ها نسبت به تنظیم التهاب و ترمیم بافت فعال می شوند.
- در این مرحله ماکروفاژهای فعال فاکتورهای رشدی آزاد می کنند که باعث تسریع رگ زایی و تشکی بافت گرانوله خواهد شد.
مرحله تکثیر
زمان: ۳-۲۱ روز
- در این مرحله ماکروفاژها با ترشح فاکتور رشد تغییر دهنده بتا، موجب تفکیک و تکثیر فیبروبلاست ها می شوند.
- فیبروبلاست ها انواعی از سلول ها هستند که در بافت گرانوله یافت می شوند و کلاژن و ماتریکس برون سلولی تولید می کنند.
- ماتریکس های برون سلولی متشکل از هیالورونیک اسید، فیبرونکتین و گلیکوپروتئین هستند.
- ماتریکس بین سلولی میزان و ترکیب مایعات بافت را تنظیم نموده و نقش مهمی در تکثیر، تفکیک و چسبندگی سلول ها دارند.
- بافت گرانوله باعث افزایش تولید رگ های خونی و تولید کلاژن بیشتری می شود.
- روند تشکیل رگ های خونی مستقیما توسط فاکتور رشد اندوتلیال عروقی تحریک می شود.
- ماکروفاژها نیز با ترشح ماتریکس متالوپروتئیناز، از اتصال سلول ها به کلاژن و یا ماتریکس کم می کند.
- فیبروبلاست ها و کراتینوسیت ها به سمت محل آسیب و زخم حرکت کرده و بستر زخم را پوشش می دهند.
انواع سوختگی و اقدامات اولیه پس از سوختگی چیست؟
مرحله بازسازی و بلوغ
زمان: ۲ هفته تا چند سال
- تشکیل بافت، انقباض زخم و تولید کلاژن، علائمی از بازسازی و بلوغ زخم هستند.
- درمان زخم در بزرگسالان با اسکار و تولید کلاژن همراه می باشد.
- از طرف دیگر، بهبود زخم در نوزادان و کودکان، با تولید کلاژن کمتر و بافت انعطاف پذیر و نرم همراه می باشد.
- ترشح فاکتور رشد تغییر دهنده بتا، میزان هیالورونیک اسید و کلاژن را تنظیم می کند.
آیا در سوختگی با آب جوش، باید زخم را با آب سرد شستشو داد؟
در سوختگی با آب جوش یا بخار آب، شستشوی محل سوختگی با آب فراوان و سپس کمپرس سرد توصیه می شود.
برای درمان عفونت ناشی از سوختگی چه کاری باید انجام داد؟
در سوختگی های کوچک مراقبت های اولیه توسط پزشکان معالج مدیریت شوند، اما در سوختگی های وسیع نیاز به مصرف آنتی بیوتیک و همچنین استفاده همزمان از پانسمان نقره یا عسل و همچنین هیدروژل ورقه ای می باشد .البته در سوختگی های سطحی نیز مصرف آنتی بیوتیک بصورت پیشگیرانه توصیه می شود.
پانسمان صحیح زخم سوختگی چگونه است؟
شرایط نامطلوب زخم های سوختگی باعث از بین رفتن تعادل الکترو لیت ها و مایعات ، رشد بی رویه و خطر ابتلا به عفونت زخم می شود. موفقیت در درمان به اندازه زخم و عمق سوختگی و نیز انتخاب روش مناسب برای درمان ، بستگی دارد . در سوختگی های درجه 1 و 2 از پانسمان هیدروژل ورقه ای که سرعت ترمیم بالایی دارد می توان به کار برد . در سوختگی های عمیق بعد از دبریدمان جراحی نیاز به پانسمان هایی از نوع مرطوب همراه با آنتی بیوتیک موضعی است .
آیا می توان از عسل برای درمان زخم سوختگی استفاده کرد ؟
پانسمان عسل برای درمان زخم سوختگی بسیار موثر است . البته عسل خوراکی مد نظر نیست ، پانسمان عسل تمامی فاکتورهای لازم از نظر علمی را دارا می باشد . در درمان سوختگی می توان زیر نظر پزشک معالج از آن استفاده نمود .
