گیاه بنگ دانه (بذرالبنج) سراسر اروپا بخصوص یوگسلاوی، منطقه مدیترانه و نقاط مرکزی و غربی آسیا، آفریقای شمالی، آمریکای شمالی و همچنین استرالیا یافت می شود. در بعضی از نقاط جهان به عنوان علف هرز رشد میکند.
اخیرا در آمریکای شمالی بومی سازی شده و در ایران نیز در مناطقی نظیر آذربایجان و استانهای مرکزی در مزارع بایر, مراتع و زمینهای کم حاصل به وفور به چشم میخورد. توصیه می شود جهت استخراج الکالوئیدهای آن برای مصارف درمانی اقدام لازم به عمل آید.
مشخصات گیاهشناسی بذرالبنج یا بنگ دانه
بذر البنج ، بارداق اوتو ، قره بات بات ، دیش اوتی Hyoscyamus niger L از خانواده سیب زمینیان Solanaceae است بنگ دانه گیاهی علفی و بوته ای است که ارتفاع آن تا 80 سانتی متر می رسد. برگ ها تقریبا مثلثی و نوک تیز و دارای بریدگی های نسبتا عمیقی هستند؛ به طوری که به لوب هایی نامساوی و نوک تیز تقسیم شده اند. طول برگ ها به 20 و عرض آنها به 7 سانتیمتر می رسد و در قسمت انتهایی ساقه بدون دمبرگ می باشند. رنگ برگ ها سبز روشن است. گل های گیاه اکثراً زرد کمرنگ می باشد و شبکه ای ظریف به رنگ بنفش یا ارغوانی سطح گلبرگ ها را پوشانده که خود یکی از کلیدهای شناسایی گل های بنگ دانه است. این گل ها اکثرا در یک طرف ساقه با فواصل نسبتاً منظم قرار می گیرند و در قسمت انتهایی ساقه به صورت مجتمع درمی آیند. گل ها پس از رشد کامل به میوه ای پوشینه تبدیل می شوند که حاوی تعداد زیادی دانه های کروی و ریز است که به رنگ قهوه ای کمرنگ می باشند. میوه پوشینه که حدود نیم سانتیمتر قطر دارد. با کاسبرگ های کوزه مانند که پنج نوک تیز در دهانه دارند، محصور شده و دیده نمی شود. این گیاه اصولاً دوساله است، ولی انواع یکساله آن نیز وجود دارد. گیاه بنگ دانه و به خصوص دانه های رسیده آن بسیار سمی است؛ به طوری که می تواند باعث مرگ شود. قسمت مورد استفاده گیاه برگ و دانه های آن است.
ترکیبات بذرالبنج یا بنگ دانه
گیاهان جوان بیشتر حاوی هیوسین و مقدار کمتری هیوسیامین هستند؛ در حالی که گیاهان رسیده مقدار بیشتری هیوسیامین دارند و آلکالوئید اصلی آنها را تشکیل می دهد. مقدار آلکالوئیدها در ریشه این گیاه 0/16 درصد، در دانه ها 0/1 درصد و در برگ ها تا 0/08 درصد می باشد. ترکیبات مهم دیگر شامل رزین، تانن، موسیلاژ و آلکالوئیدهای آپوآتروپین، آتروپین، کوسکوهیگرین، کلوین، اسکوپین، پیریدین، تروپین و اسکوپولین است. همچنین، ترکیبات دیگری از جمله اسیدبوتیریک، کومارین و گلوکوزید تلخ هیوسی پیکرین در گیاه وجود دارد.
خاصیت دارویی و موارد استفاده از گیاه بنگ دانه
این گیاه تقریباً سمی است و حشرات هم از شیرابه آن نمی خورند. نوعی بنگ دانه نیز موجود است که یکساله می باشد ولی نوع دو ساله آن اثر داروئی بیشتری دارد. از دانه این گیاه روغن زرد مایل به سبزی استخراج می شود که مصارف داروئی و درمانی دارد. این گیاه دارای خاصیت ضد تشنج و آرام کننده و مخدر بوده. از این جهت است که افراد معتاد هنگام عدم دسترسی به مواد مخدر دانه های این گیاه را پودر کرده و در خمیرنان گذاشته فرو میبرند و به حالت نشاط در می آیند اما از عواقب وخیم آن خبر ندارند. این گیاه بازکننده مردمک چشم بوده و خواب آور نیز هست و افرادیکه به عللی نمی توان برای آنان مرفین تجویز نمود مانند بعضی بیماران عصبی و اختلالات دماغی از این گیاه استفاده میگردد. در سرفه های تشنجی، برنشیت های مزمن، دردهای عصبی، داءالرقص، نقرس، احساس چنگ زدگی در معده، هیستری (حمله، ترس)، هیجانات و بی خوابی می توان از این گیاه استفاده نمود. چون گیاه بنگ دانه تقریباً سمی است لازم است مصرف آن بصورت خوراکی بدستور و زیر نظر پزشک باشد. در این مقاله از ساعد نیوز به معرفی مهم ترین خاصیت دارویی ان می پردازیم.
خواص بنگدانه برای اعصاب
ساقه برگدارتازه گیاه برای از بین بردن دردهای عصبی ،تسکین سردردهای عصبی و سردردهای یکطرفه (میگرن) به صورت پماد ،بخور موثر می باشد.
اسکوپولامین موجود در این گیاه دارای ویژگی تسکین دهنده سلسله اعصاب با اثر بسیار قوی می باشد و از آن در موارد درمان و آرام نمودن بیماریهای عصبی ، فلج های هیجان انگیز (پارکینسون) و داء الرقص مصرف می گردد.
خواص بنگدانه برای درمان سرفه
در معالجه بیماری های تنفسی استفاده خوراکی این گیاه با رعایت احتیاط لازم سفارش می شود. در این موارد استفاده دو دهم گرم گرد برگ بذرالبنج سه بار در روز یا استفاده عصاره برگ آن به مقدار پنج دهم تا یک دهم گرم مجاز است.
خواص بنگدانه برای کودکان
بنگدانه دارویی است که گفته می شود برای کودکان دارای مشکلات رفتاری بسیار مناسب است. گفته می شود که به کودکان نوپا عصبی ، بی قرار ،غر زدن کمک می کند ، به ویژه هنگامی که خواب کم دارند.
اما همچنین کودکان با اختلالات خواب می توانند از Hyoscyamus طبق آموزش هومیوپاتی بهره مند شوند. اگر کودک شما اغلب شب ها با کابوس های شب بیدار می شود یا پس از ناراحتی قادر به خوابیدن نیست ، می توانید Hyoscyamus را امتحان کنید.
Hyoscyamus یک داروی هومیوپاتی است که اغلب برای علائم ADHD معمولی توصیه می شود. کودکانبی قرار که دیر درک می شوند و در به خاطر سپردن مسائل مشکل دارند ، باید واکنش ویژه ای به Hyoscyamus داشته باشند. با این حال ، خوددرمانی در اینجا توصیه نمی شود: در مورد ADHD و سایر مشکلات رفتاری ، ابتدا باید با روانپزشک کودک مشورت کنید.
درمان بیماری صرع
با توجه به شیوع بیماری سرع و عدم پاسخ روش های درمانی نوین برای اینگونه بیماران مطالعاتی در ایران انجام شده است که به بررسی اثر دارویی بنگ دانه بر روی صرع انجام شده و و نتیجه ان به تاثیر مثبت این گیاه بر روی روند بیماری دارد.
درمان درد دندان
در برخی موارد از برگهای له شده بنگ دانه که دارای بوی زننده ای است به صورت ضماد برای دندان درد استفاده میشود. 3 عدد از دانه های آن را در یک لیوان شیر خیسانده و به افرادی که دچار درد معده هستند میدهدن تا درد تسکین یابد.
دیگر خواص دارویی بنگ دانه
- بنگ دانه دارای خاصیت ضد تشنج می باشد، آرام کننده و مخدر است، باز کننده مردمک چشم و خواب آور می باشد.
- بنگ دانه دارای اثر ضد درد، خواب آور، بازکنندهٔ مردمک چشم و خلسه آوراست.
- روغن دانه های این گیاه بیشتر جهت ضماد به ویژه در دردهای روماتیسمی مفاصل و نقرس به کار میرود.
- در هندوستان از برگ گیاه به همراه گنجا و پودر دانه ها برای آرام کردن دندان درد به صورت سیگار مصرف می نمایند. در روسیه از مخلوط بنگ دانه، مریم گلی و تاتوره به صورت سیگار جهت آرام کردن آسم مصرف می کنند.
- همچنین ، از عصاره ی آن برای سفتی غدد پستان ومعالجه کارسینوما ، سرطان پاروتید و زخم های سرطانی به کاربرده می شود..
- از دانه های گیاه برای تهیه شیاف جهت دردهای رحم مصرف می گردد. دانه ها دارای خاصیت ضد درد و مخدر می باشند.
- پماد عصاره بنگ دانه با آرد جو به جهت معالجه ورم های گرم و درد چشم و گوش موثر است.
- پماد آن با آرد باقلا جهت جلوگیری از بزرگ شدن پستان و بیضه ها مفید می باشد.
- در از بین بردن غیر اردای گرفتگی عضلات مفید می باشد.
مضرات استفاده از بنگ دانه
مصرف نابجا و بیش از اندازهی ترکیبات و بخشهای هوایی بنگ دانه در فرد ایجاد مسمومیت میکند. تدیخین دود حاصل از برگ در برخی از افراد موجب تشنج و اختلالات دو قطبی و علائم مسمومیت شامل ترشح بی حد بزاق ، سر درد ، سرگیجه ، تندی نبض ، تشنج ، کما و مرگ است.
استفاده در دوران حاملگی و شیردهی ممنوع می باشد.
افرادی که بیماری ھای قلبی،یبوست، افراد مبتلا به سندرم داون، کسانیکه تب و اختلالات گوارشی دارند نباید از این گیاه مصرف نمایند. بنگ دانه با برخی داروھا تداخل دارد و موجب خشکی بیش از حد پوست، گیجی، کاھش فشار خون، افزایش ضربان قلب و ... می گردد.
در طب سنتی آذربایجان ” ترکه داوا” خوردن دانه ها و قسمتهای هوایی گیاه بنگ دانه را موجب دیوانگی فرد دانسته اند.
حرف پایانی
این گیاه با وجود اینکه یک گیاه دارویی تلقی می شود اما همه انواع بنگ دانه سمی و خطرناک می باشد. گونه های دیگر آن در ایران H.muticus و H.reticulatus هستند که در بیشتر نقاط ایران مشاهده می گردند. و مصرف خود سرانه ان به یچ عوان توصیه نمی شود. با توجه به وجود چندین نوع هیوسیاموس در ایران و گسترش آن در نواحی مختلف ، لازم می باشد همگان با این گیاه سمی آشنا باشند ، چرا که مسمومیت های منجر به مرگ ، به ویژه در کودکان که علاقه یفراوانی به بازی با میوه ی آن دارند گزارش گردیده است.
رزماری برای تقویت اعصاب و رفع استرس
