مطالعه خواب چیست؟

پلی سومنوگرافی (Polysomnography) یا مطالعه خواب، آزمایش استاندارد برای تشخیص اختلالات خواب است. پلی سومنوگرافی، امواج مغزی، میزان اکسیژن موجود در خون، ضربان قلب و تنفس و همچنین حرکات چشم و پا را در طول مطالعه ثبت می کند. پلی سومنوگرافی معمولاً در بخش اختلالات خواب در بیمارستان یا مرکز خواب انجام می شود. این آزمایش الگوهای خواب شبانه بیمار را ثبت می کند. Polysomnography گاهی اوقات برای کسانی که در شیفت شب کار می کنند و معمولاً در طول روز می خوابند انجام می شود. ممکن است از پلی سومنوگرافی علاوه بر تشخیص اختلالات خواب، برای تنظیم برنامه درمانی بیمار استفاده شود.

مراحل خواب

در حین خواب، بدن بین دو مرحله خواب قرار می گیرد:

خواب REM (حرکت سریع چشم) و NREM حرکت غیر سریع چشم

هر چرخه خواب REM و NREM حدود 90 دقیقه طول می کشد. اول NREM اتفاق میفتد و تا 75٪ کل خواب را تشکیل می دهد. در طول خواب NREM، بدن شل می شود و خود را بازسازی می کند. در پایان دوره خواب، NREM به سمت REM تغییر می کند. در این مواقع چشم ها به سرعت حرکت می کند و رویاها اتفاق میفتند، اما در این حالت بدن بسیار آرام است. در خواب REM ماهیچه ها “خاموش” می شوند.

پلی سومنوگرافی مراحل و چرخه های خواب بیمار را بررسی می کند تا تشخیص دهد که آیا الگوهای خواب بیمار مختل شده یا نشده است. روند طبیعی خواب افراد با مرحله خواب به نام خواب غیر سریع (NREM) شروع می شود. در این مرحله، امواج مغزی بیمار، که توسط الکتروانسفالوگرافی (EEG) ضبط می شوند، بطور قابل توجهی کند هستند. در مقایسه با مراحل بعدی خواب، چشم بیمار در طول NREM حرکت نمی کند. بعد از یک یا دو ساعت بعد از خواب NREM، فعالیت مغز و خواب سریع حرکت چشم (REM) شروع می شود.

بیشتر خواب در طول REM اتفاق میفتد. هر فرد به طور معمول در طول خواب شبانه چندین چرخه خواب را طی می کند.

اختلالات خواب می تواند این روند خواب را مختل کند.

تست مطالعه خواب با چه هدفی انجام می شود؟

ممکن است مطالعه خواب برای بررسی موارد زیر انجام شود:

• آپنه خواب
• اختلال حرکتی دوره ای اندام / سندرم پاهای بی قرار
• نارکولپسی
• بیخوابی
• راه رفتن در خواب
• اختلال رفتار در مرحله خواب REM

انواع مطالعات خواب

چهار نوع مطالعه خواب وجود دارد.

• PSG شبانه تشخیصی، خواب عمومی و برخی عملکردهای بدن مانند تنفس، سطح اکسیژن خون، ریتم قلب و حرکات اندام را کنترل می کند.
• آزمایش تشخیصی سنجش خواب آلودگی در طول روز (MSLT) می تواند به تشخیص نارکولپسی کمک کرده و میزان خواب آلودگی فرد در طول روز را ارزیابی کند. این تست سرعت به خواب رفتن فرد در موقعیت های آرام در طول روز را اندازه گیری می کند. همچنین سرعت و چگونگی ورود فرد به مرحله خواب موسوم به خواب REM را کنترل می کند. این تست صبح روز بعد از PSG شبانه تشخیصی انجام می شود.
• ارزیابی تیتراسیون PSG و CPAP در دوشب. در شب اول، شما تحت نظارت و ارزیابی قرار می گیرید. در صورتی که تیم پزشکی دریابند دچار آپنه خواب هستید، برای ارزیابی دقیق فشار هوا جهت درمان CPAP (فشار مثبت مداوم راه هوایی) برای یک شب دیگر بازخواهید گشت. در این مطالعه هوا از طریق ماسکی که مخصوص بینی طراحی شده است، به مجاری تنفسی وارد می شود.
• PSG شبانه انشعابی همراه با تیتراسیون CPAP. اگر تیم پزشکی در اولین بخش مطالعه شبانه متوجه آپنه خواب متوسط یا شدید شوند یا نسبت به آن مشکوک باشد، این آزمایش را انجام خواهند داد. نیمه دوم آزمایش میزان CPAP مورد نیاز برای درمان آپنه را مشخص می کند.

باید ها و نباید ها قبل از انجام مطالعه خواب

پزشک در مورد اینکه آیا داروهای خود را طبق معمول مصرف کنید یا مصرف آن ها را پیش از آزمایش قطع کنید، با شما صحبت خواهد کرد. هیچ گونه کافئین یا الکلی در روز آزمایش مصرف نکنید، چراکه می تواند در نتایج تداخل ایجاد کند.

در صورت استفاده از لباس خواب راحت، کتاب یا مجله و بالش مخصوص، آن ها را با خود بیاورید. ممکن است بتوانید دوست یا یکی از اعضای خانواده را به عنوان همراه داشته باشید تا در زمان خواب آرامش بیشتری حس کنید.

شرایط بیمار در طول مطالعه خواب

شما یک اتاق خواب خصوصی در یک مرکز خواب یا بیمارستان خواهید داشت. تکنسین ها در نزدیکی شما می نشینند تا هنگام خواب شما را کنترل کنند. اتاق شما دارای یک دوربین فیلمبرداری است تا آنها بتوانند آنچه در حال وقوع است را ببینند و یک سیستم صوتی دارد تا بتوانید با تکنسین ها صحبت کنید. اتاق شما دارای حمام خصوصی است؛ فقط زمانی که لازم است از آن استفاده کنید را به تکنسین ها اطلاع دهید تا بتوانند سیم های رابط شما به تجهیزات مانیتورینگ را خاموش کنند.ممکن است در ابتدا تمام تجهیزات و مانیتورینگ ناخوشایند به نظر برسد. اما بیشتر افراد بدون مشکل زیادی به خواب می روند.

تجهیزات مورد استفاده برای مطالعه خواب

یک تکنسین الکترودهای چسبناکی را روی صورت، پوست سر، قفسه سینه و اندام ها قرار می دهد. این ها سیگنالهای الکتریکی تولید شده توسط مغز و فعالیت عضلانی را به تجهیزات اندازه گیری ارسال می کنند. این سیگنال ها در زمان خواب فعالیت مغز، ضربان قلب، ریتم قلب و فشار خون را به صورت دیجیتالی ثبت می کنند.

سایر آزمایشات و تجهیزات مطالعه خواب

• EEG (الکتروانسفالوگرام) برای اندازه گیری و ثبت فعالیت موج مغز
• EMG (الکترومیوگرام) برای ثبت فعالیت عضلانی مانند کشش صورت، به هم فشردن دندان ها و حرکات پا؛ علاوه برای این، این دستگاه به تعیین مرحله خواب REM نیز کمک می کند
• EOG (الکترو اوکولوگرام) برای ضبط حرکات چشم؛ این حرکات به نمایش مراحل مختلف خواب، به ویژه خواب REM کمک می کنند
• EKG (الکتروکاردیوگرام) برای ثبت ضربان و ریتم قلب
• سنسور جریان هوا بینی برای ثبت جریان هوا
• میکروفن خروپف برای ضبط خروپف

خطرات مطالعه خواب چیست؟

برای بررسی خطرات تست خواب باید گفت که پلی سومنوگرافی روشی بدون درد و غیرتهاجمی است، بنابراین نسبتاً عاری از خطر است. ممکن است تحریک جزئی پوستی ناشی از چسب هایی که الکترودها را به پوست وصل می کند، دیده شود.

جواب مطالعه خواب

دریافت نتایج پلی سومنوگرافی ممکن است حدود سه هفته طول بکشد. تکنسین داده های حاصل از تست خواب را جمع آوری کرده و نمودار چرخه خواب فرد را ترسیم می کند. پزشک مرکز خواب جواب تست خواب و داده های تکنسین را به همراه تاریخچه پزشکی و خواب فرد به کار می گیرد تا به تشخیص صحیح برسد.

غیرطبیعی بودن نتایج پلی سومنوگرافی شما، ممکن است ناشی از بیماری های مرتبط با خواب زیر باشد:

• آپنه خواب یا سایر اختلالات تنفسی
• اختلالات تشنج
• اختلال حرکتی دوره ای اندام ها یا سایر اختلالات حرکتی
• نارکولپسی یا سایر علل خستگی غیرمعمول روزانه

برای تشخیص آپنه خواب، پزشک نتایج پلی سومنوگرافی را مطالعه می کند تا موارد زیر را شناسایی کند:

• فرکانس رخداد آپنه، که بعد از توقف تنفس به مدت ۱۰ ثانیه یا بیشتر رخ می دهد.
• فرکانس رخداد هیپوپنه، که بعد از مسدود شدن راه تنفس به مدت ۱۰ ثانیه یا بیشتر رخ می دهد.

با استفاده از این داده ها، پزشک می تواند نتایج را با شاخص آپنه-هیپوپنه (AHI) اندازه گیری کند. امتیاز AHI پایین تر از ۵ طبیعی است. این امتیاز همراه با داده های عادی امواج مغزی و حرکت ماهیچه ها معمولاً بیانگر عدم وجود آپنه خواب در فرد است.

امتیاز AHI درحدود ۵ یا بالاتر غیرطبیعی است. پزشک نتایج غیر طبیعی را بر روی نمودار نشان می دهد تا درجه آپنه خواب را نشان دهد:

• نمره ۵ تا ۱۵ نشان دهنده آپنه خواب خفیف است.
• نمره ۱۵ تا ۳۰ نشان دهنده آپنه خواب متوسط است.
• نمره بیشتر از ۳۰ نشان دهنده آپنه خواب شدید است.

گام بعدی پس از انجام مطالعه خواب چیست؟

اگر تشخیص آپنه خواب بریا فرد گذاشته شد، پزشک احتمالاً استفاده از یک دستگاه فشار هوای مداوم مثبت (CPAP) را توصیه کند. این دستگاه در هنگام خواب جریان هوای مداومی را در داخل بینی یا دهان برقرار می کند. در پلی سومنوگرافی بعدی، تنظیمات مناسب CPAP را مشخص می کند.
در ادامه در صورت تشخیص اختلال خواب دیگر، پزشک در مورد گزینه های درمانی مناسب را با فرد در میان خواهد گذاشت.

با توجه به آنچه ذکر شد تیم ساعد نیوز در صدد آن است که مطالبی در زمینه ی بیماری ها از جمله مطالعه خواب و . . . در اختیار شما کاربران عزیز قرار دهد . . . با ما همراه باشید . . .

در مورد فلج خواب چه می دانید؟