ویتامینD در بسیاری از فعالیتهای بدن از جمله رشد و کلسیم رسانی به استخوان ها نقش مهمی دارد. قرار گرفتن کافی در معرض نور خورشید و استفاده از لبنیات غنی شده با ویتامین د میتواند به میزان قابل توجهی شیوع کمبود ویتامینD را کاهش دهد. با این حال ، کمبود ویتامینD هنوز هم یک مشکل شایع در بسیاری از جمعیت ها ، به ویژه در کودکان کم سن ، زنان و افرادی که به دلایل جسمی به مدت کافی در معرض نور خورشید قرار نمیگیرند میباشند.در این مبحث علل عمده کمبود ویتامینD، از جمله نحوه تشخیص و درمان و راه های بی خطر برای جلوگیری از کمبود ویتامینD ، اطلاع رسانی میشود.
کمبود ویتامین D
حتی اگر بدن شما می تواند ویتامین دی را سنتز کند. شیوع کمبود ویتامین D بیش از آنچه شما فکر می کنید است. کمبود ویتامین دی زمانی اتفاق می افتد که میزان مصرف به میزان قابل توجهی کمتر از میزان توصیه شده باشد و این می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- قرار گرفتن در معرض آفتاب محدود
- جذب ناکافی ویتامین دی از دستگاه گوارش
تخمین زده می شود که در حدود ۱ میلیارد نفر در سراسر جهان سطح ویتامین کمی در خون دارند.طبق مطالعه ای در سال ۲۰۱۱، ۴۱.۶درصد از بزرگسالان در ایالات متحده کمبود ویتامین دارند و افرادی که بیشترین آسیب را دیده اند به ترتیب جمعیت اسپانیایی تبار و آفریقایی-آمریکایی با ۶۹.۲درصد و ۸۲.۱درصد جمعیت هستند.
آزمایشات مربوط به کمبود ویتامین دی
دقیق ترین روش برای اندازه گیری میزان ویتامین دی در بدن شما آزمایش خون ۲۵ هیدروکسی ویتامین دی است. نتایج اغلب بسته به سن و جنسیت شما متفاوت است. بسته به نوع روش آزمایش مورد استفاده ، ممکن است از آزمایشگاه به آزمایشگاه دیگر تفاوت های جزئی وجود داشته باشد.نتایج را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد:
- کمبود: کمتر از ۳۰ نانومول در لیتر (۱۲ نانوگرم در میلی لیتر)
- کمبود احتمالی: بین ۳۰ نانومول در لیتر (۱۲ نانوگرم در میلی لیتر) تا ۵۰ نانومول در لیتر (۲۰نانوگرم در میلی لیتر)
- سطح طبیعی: بین ۵۰ نانومول در لیتر (۲۰نانوگرم در میلی لیتر) تا ۱۲۵ نانومول در لیتر (۵۰ نانوگرم در میلی لیتر)
- سطح بالا: بالاتر از ۱۲۵ نانومول در لیتر (۵۰ نانوگرم در میلی لیتر)
علائم و نشانه های کمبود ویتامین D
ویتامین D زمانی در بدن ساخته خواهد شد که فرد در معرض نور آفتاب قرار گرفته باشد، اما این امر در بین ایرانیان چندان اتفاق نمی افتد و بیشتر افراد کمبود این ویتامین را دارند.وجود میزان کافی از این ویتامین در خون، به دلایل متعددی اهمیت دارد چراکه این ویتامین علاوه بر سلامت استخوان و دندان می تواند بدن فرد را در برابر سرطان، دیابت نوع یک و ام اس محافظت کند.
بیماری و عفونت مداوم
یکی از مهمترین وظایف ویتامین دی قوی نگه داشتن سیستم ایمنی است تا بدن بتواند با ویروس و باکتری که باعث بیماری می شود مبارزه کند. این ویتامین مستقیما با سلول هایی که مسوولیت مبارزه با عفونت را برعهده دارند در تعامل است.اگر اغلب بیمار می شوید، به خصوص دچار سرماخوردگی یا آنفلونزا می شوید، کمبود ویتامین دی می تواند یکی از دلایل باشد.نتایج چند تحقیق مشاهده ای نشان داد بین کمبود ویتامین دی و عفونت دستگاه تنفسی مانند سرماخوردگی، برونشیت و ذات الریه ارتباط وجود دارد. تعدادی از تحقیقات نشان می دهد مصرف روزانه ۴ هزار IU مکمل ویتامین دی خطر عفونت دستگاه تنفسی را کاهش می دهد. در یک تحقیق که روی افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه انجام شد، فقط کسانی که کمبود شدید ویتامین دی داشتند بعد از مصرف مکمل قوی به مدت یک سال مزایای آن را تجربه کردند.ویتامین دی نقش مهمی در عملکرد ایمنی دارد. یکی از شایع ترین علائم کمبود افزایش خطر بیماری یا عفونت است.
خستگی مفرط و ضعف
احساس خستگی می تواند دلایل مختلف داشته باشد و کمبود ویتامین دی یکی از این دلایل است. متاسفانه، این وضعیت به عنوان علت احتمالی اغلب نادیده گرفته می شود.تحقیقات موردی نشان می دهد پایین بودن ویتامین دی در خون منجر به خستگی مفرط می شود که روی کیفیت زندگی تاثیر منفی زیادی دارد.
در یک نمونه تحقیق، مشخص شد میزان ویتامین دی در خانمی که از احساس خستگی و سردرد در طول روز رنج می برد فقط ۵.۹ ng/ml بود. این عدد بسیاری پایین است زیرا هر چیز کمتر از ۲۰ ng/ml کمبود محسوب می شود.زمانیکه این خانم شروع به مصرف مکمل نمود، میزان ویتامین دی به ۳۹ ng/ml افزایش یافت و علائم برطرف گشت.با این حال، حتی اگر میزان ویتامین دی در خون به این اندازه پایین نباشد، باز هم تاثیر منفی روی سطح انرژی فرد می گذارد.در یک تحقیق مشاهدهای رابطه ی میان ویتامین دی و احساس خستگی در زنان جوان بررسی شد.
نتایج نشان داد زنانی که میزان ویتامین دی در خون آنها کمتر از ۲۰ ng/ml یا ۲۹-۲۱ ng/ml بود بیشتر از زنانی که میزان ویتامین دی در خون آنها بالای ۳۰ ng/ml از خستگی مفرط رنج می بردند.براساس یک تحقیق مشاهده ای دیگر روی زنان پرستار، بین پایین بودن میزان ویتامین دی و گزارش احساس خستگی ارتباط پایدار وجود داشت.به علاوه، محققان دریافتند ۸۹% از پرستاران دچار کمبود ویتامین دی هستند. خستگی مفرط می تواند از علائم کمبود ویتامین دی باشد. مصرف مکمل به بهبود میزان انرژی کمک می کند.
درد کمر و استخوان
ویتامین دی به طرق مختلف به حفظ سلامت استخوان کمک می کند.مثلا، توانایی جذب کلسیم توسط بدن را بالا می برد.
درد استخوان و کمر میتواند از نشانه های کمبود ویتامین دی باشد.از مطالعات مشاهده ای چنین برمی آید که بین کمبود ویتامین دی و کمردرد مزمن ارتباط وجود دارد.یک تحقیق به بررسی ارتباط میان میزان ویتامین دی و کمردرد در بیش از ۹ هزار زن میانسال پرداخت.محققان دریافتند احتمال کمردرد، شامل درد شدیدی که در انجام فعالیت های روزمره اختلال ایجاد می کند، در زنان دچار کمبود ویتامین دی بیشتر بود.براساس یک تحقیق کنترل شده، احساس تجربهی درد در استخوان پا، دنده ها یا مفاصل در افراد دچار کمبود ویتامین دی دوبرابر بیشتر از کسانی بود که میزان ویتامین دی در خون آنها طبیعی بود. پایین بودن میزان ویتامین دی در خون می تواند علت کمردرد و درد استخوان باشد یا در بروز آن سهم داشته باشد.
افسردگی
افسردگی هم می تواند نشانه ی کمبود ویتامین دی باشد.محققان، به خصوص در بزرگسالان، کمبود ویتامین دی را به افسردگی ربط می دهند. براساس یک ارزیابی، ۶۵% از تحقیقات مشاهده ای حاکی از ارتباط میان کمبود ویتامین دی و افسردگی بود.از طرفی، اکثر آزمایشات کنترل شده، که بار علمی آنها بیشتر از تحقیقات مشاهده ای است، ارتباطی میان این دو پیدا نکردند.با این حال، محققان با ارزیابی تحقیقات به این نکته اشاره می کنند که دوز ویتامین دی در آزمایشات کنترل شده بسیار پایین بوده است.به علاوه، آنها دریافتند مدت زمان بعضی از تحقیقات آنقدر طولانی نبود تا تاثیر مصرف مکمل روی خلق و خو بررسی و مشاهده شود.بعضی تحقیقات کنترل شده حاکی از این بود که تجویز ویتامین دی به افراد دچار کمبود به بهتر شدن افسردگی، شامل افسردگی فصلی که در ماه های سرد اتفاق میافتد، کمک می کند.افسردگی با پایین بودن میزان ویتامین دی در خون در ارتباط است و بعضی تحقیقات نشان می دهد مصرف مکمل به بهتر شدن روحیه کمک می کند.
نقص در توانایی ترمیم زخم
اگر جای زخم بعد از جراحی یا بروز آسیب به کندی درمان می شود، ممکن است فرد دچار کمبود ویتامین دی باشد. نتایج تحقیقات نشان می دهد ویتامین دی باعث افزایش تولید ترکیباتی می شود که برای تشکیل پوست جدید به عنوان بخشی از فرایند التیام زخم حیاتی است.براساس یک تحقیق که روی افرادی که جراحی دندان داشتند انجام شد، برخی جوانب درمان تحت تاثیر کمبود ویتامین دی قرار گرفت.
همچنین گفته می شود نقش ویتامین دی در کنترل التهاب و مبارزه با عفونت برای درمان مناسب اهمیت دارد.در یک ارزیابی بیماران دیابتی که از عفونت پا رنج می بردند مورد بررسی قرار گرفتند.نتایج نشان داد احتمال التهاب که روند درمان را کند میکند در افرادی که دچار کمبود شدید ویتامین دی بودند بیشتر بود.متاسفانه، در حال حاضر تحقیقات کمی پیرامون تاثیر مکمل های ویتامین دی روی فرایند التیام زخم در افراد مبتلا به کمبود ویتامین دی انجام شده است.
با این حال، نتایج یک تحقیق نشان می دهد زمانی که بیماران دچار کمبود ویتامین دی به دلیل جراحت پا از طریق مکمل ویتامین دی تحت درمان قرار گرفتند، اندازه ی زخم به طور میانگین تا ۲۸% کاهش داشت.
پوسیدگی استخوان
ویتامین دی در جذب کلسیم و متابولیزم استخوان نقش حیاتی دارد.بسیاری از افراد مسن که دچار پوسیدگی استخوان هستند فکر میکنند باید کلسیم بیشتر مصرف کنند. درحالیکه ممکن است دچار کمبود ویتامین دی هم باشند.پایین بودن تراکم مواد معدنی استخوان نشان می دهد استخوان کلسیم و سایر مواد معدنی را از دست داده است. این امر باعث می شود افراد مسن، به خصوص بانوان، بیشتر در معرض خطر شکستگی استخوان قرار بگیرند.
محققان در یک تحقیق مشاهده ای روی بیش از ۱۱۰۰ زن میانسال یائسه یا درحال یائسگی دریافتند بین کمبود ویتامین دی و کاهش تراکم مواد معدنی استخوان ارتباط وجود دارد. با این حال، تحقیقات کنترل شده نشان میدهد زنان دچار کمبود ویتامین دی بعد از مصرف مکمل های قوی از نظر میزان ویتامین دی در خون به وضعیت مطلوب دست یافتند اما تراکم مواد معدنی در استخوان آنها بهتر نشد.به رغم این نتایج، مصرف کافی ویتامین دی و حفظ میزان مطلوب آن در خون روش خوبی برای محافظت از تراکم استخوان و کاهش خطر شکستگی است. تشخیص پایین بودن تراکم مواد معدنی استخوان می تواند نشانه ی کمبود ویتامین دی باشد. مصرف کافی این ویتامین برای حفظ تراکم استخوان با افزایش سن مهم است.
ریزش مو
ریزش مو اغلب به استرس نسبت داده می شود که مطمئنا علت شایعی است.با این حال، اگر ریزش مو شدید باشد، ممکن است در نتیجه ی بیماری یا کمبود ماده ی مغذی رخ دهد.ریزش مو در زنان با پایین بودن میزان ویتامین دی در خون در ارتباط است البته تا به امروز تحقیقات کمی در این زمینه انجام شده است.
طاسی منطقه ای نوعی بیماری خودایمنی است که با ریزش شدید موی سر و سایر قسمت های بدن شناخته می شود. این وضعیت با بیماری ریکت در ارتباط است که به دلیل کمبود ویتامین دی باعث نرمی استخوان در کودکان می شود.کمبود ویتامین دی با طاسی منطقه ای در ارتباط است و می تواند عامل پرخطری برای بروز این بیماری باشد.
براساس یک تحقیق که روی افراد دچار طاسی منطقه ای انجام شد، معمولا کمبود ویتامین دی با ریزش شدید مو ارتباط دارد.در یک تحقیق نمونه ای، استفاده ی موضعی از شکل مصنوعی ویتامین دی به درمان ریزش مو در پسر کوچکی که دچار نقص در گیرنده ی ویتامین دی بود کمک کرد.بسیاری از غذاها و مواد مغذی نیز روی سلامت مو تاثیر دارند.
مشکلات احتمالی کمبود ویتامینDچیست ؟
جدی ترین عارضه کبود ویتامین D، کمبود کلسیم خون (هیپوکلسمی) ، کمبود فسفات خون (هیپوفسفاتمی) ، نرمی استخوان (نرم شدن استخوان ها در دوران کودکی) که منجر به تغییر فرم پاها ،دردهای استخوانی ،جعبه ای شدن فرم جمجمه و کوتاهی قد و پوکی استخوان در بزرگسالان است.
کمبود ویتامین" D تحت بالینی" و یا ویتامینD ناکافی رایج است واین گونه تعریف میشود که به عنوان پایین تر بودن ویتامین D از سطح معمولی به طوری که علائم و نشانه های قابل توجهی ندارد. با این حال ، ویتامینD ناکافی غالباً با کاهش جذب کلسیم دستگاه گوارش ، کاهش تراکم استخوان (پوکی استخوان) و در برخی موارد کاهش خفیف سطح کلسیم خون ، افزایش هورمون پاراتیروئید (که باعث تسریع در جذب استخوان می شود) همراه است. خطر ابتلا به سقوط و احتمالاً شکستگی ، همه اینها می تواند کیفیت زندگی فرد را به طور جدی تحت تاثیر قرار دهد.ریزش مو ،افزایش استعداد به عفونتها به خصوص عفونت ریه و سرماخوردگیهای مکرر و حتی تغییرات خلق و خو از عوارض دیگر آن است.
بنابراین ، شناسایی و درمان کمبود ویتامینD و یا ناکافی بودن آن برای حفظ استحکام استخوان و سلامتی کلی افراد اهمیت دارد. درمان حتی ممکن است سلامت سایر سیستم های بدن مانند سیستم ایمنی ، عضلانی و قلبی عروقی را بهبود بخشد .
خورشید چگونه به شما ویتامین D می دهد؟
اکثر افراد ویتامین D را از نور خورشید تأمین می کنند. وقتی خورشید به پوست عریان شما می تابد، بدن شما برای خود ویتامین D تولید می کند. اما میزان ویتامین D مورد نیاز شما احتمالاً بیش از آن مقدار باشد. افرادی با پوست خوب می توانند در عرض ۵ تا ۱۰ دقیقه در روز آفتابی، چند بار در هفته، ویتامین مورد نیاز خود را به دست آورند. اما در روزهای ابری، نور کم زمستان، و استفاده از ضدآفتاب (که برای اجتناب از سرطان پوست و پیر شدن پوست مهم است) همگی دخالت دارند. افراد مسن تر و افراد دارای پوست تیره تر بهره چندانی از قرار گرفتن در معرض خورشید نمی برند. کارشناسان می گویند که بهتر است به غذا و مکمل ها متکی باشیم.
تغذیه با ویتامین D
بسیاری از غذاهایی که ما می خوریم ویتامین D طبیعی ندارند. ماهی هایی همچون قزل آلا، اره ماهی و ماهی خال مخالی استثنا هستند و می توانند در یکبار مصرف، میزان ویتامین D سالم برای بدن فراهم می کند. سایر ماهی های چرب مانند تن و ساردین نیز مقداری ویتامین D دارند اما میزان آن بسیار اندک است. مقادیر اندکی ازاین ویتامین را می توان در زرده تخم مرغ، جگر گوساله و غذاهای غنی شده مانند غلّات و شیر یافت می شوند. پنیر و بستینی معمولاً ویتامین D به صورت افزوده شده دارند.
روز خود را با ویتامین D آغاز کنید
اگر غذاهایی را که برای صبحانه می خورید به صورت آگاهانه انتخاب کنید، می توانید مقدار قابل توجهی ویتامین D به دست آورید. اکثر انواع شیر، از جمله شیر سویا، غنی شده هستند. آب پرتقال، غلات، نان و بعضی از ماست ها نیز معمولاً ویتامین D افزوده دارند. برچشب ها را بررسی کنید تا ببینید چه مقدار ویتامین D دریافت می کنید.
مکمل های ویتامین D
خوردن غذاهای غنی از ویتامین D بهترین راه برای دریافت این ویتامین است. اگر هنوز هم برای دریافت این ویتامین به اندازه کافی نیاز به کمک دارید، دو نوع مکمل وجود دارد: D۲ (ارگوکالسیفرول) که در غذا یافت می شود و D۳ (کولکالسیفرول) که از نور خورشید تأمین می شود. این دو به صورت متفاوت تولید می شوند اما هر دو می توانند سطح ویتامین D را در خون افزایش دهند. اکثر ولتی ویتامین ها ۴۰۰ واحد ویتامین D دارد. بهترین مکمل بر اساس نیاز خود را با پزشک خود بررسی کنید.
منابع برتر پروتئین کدامند؟
