به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از همشهری آنلاین، «دونالد ترامپ، چهل وپنجمین رییس جمهور ایالات متحده امریکا راهبرد مشخصی در برابر ایران ندارد.» این عبارت را قریب به چهارسال گذشته بارها و بارها در تحلیل خبره ترین کارشناسان روابط تهران و واشنگتن شنیده ایم اما شاید امروز در فاصله کمتر از یک ماه تا روز برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده بتوان گفت که اتفاقا راهبرد سکاندار کاخ سفید در برابر ایران مشخص است: «پا گذاشتن بر گلوی ایرانیان تا روزی که تسلیم شوند.» در حالی که در بیش از ۴ دهه گذشته از انقلاب اسلامی ایران که با تنش در رابطه تهران و واشنگتن همراه شد، تحریم همواره ابزاری در اختیار واشنگتن برای به اصطلاح تسلیم کردن ایران بوده اما تمام روسای جمهور پیشین ایالات متحده کم و بیش مراقب وجهه واشنگتن در وضع دامنه تحریم ها بوده اند.
بسیاری از آنها نگران این بودند که تحریم ها صرفا به ابزاری برای اعمال فشار بر عامه مردم در ایران تبدیل شده و به ویترین چیده شده توسط ایالات متحده که این کشور را مدافع حقوق بشر و مروج دموکراسی نشان می دهد ضربه بزند. به نظر می رسد که این ویترین آخرین چیزی است که دونالد ترامپ در جامه رییس جمهور امریکا به آن فکر می کند. مردی که با شعار پوپولیستی «اول امریکا» به میدان آمد و البته توانست در سال ۲۰۱۶ به عنوان برنده به کاخ سفید راه پیدا کند در چهارسال گذشته سیاست «اول ترامپ» را در تمام حوزه ها پیش برده است.
این دیدگاه در تمام پرونده ها از ترک توافقنامه هایی که هرکدام در دوره یکی از روسای جمهور پیشین ایالات متحده با جامعه جهانی به دست آمده تا نحوه مدیریت بحران کرونا و مقابله با تبعات بهداشتی، سلامتی و اقتصادی آن به چشم می خورد. با این همه به نظر می رسد که در میان پرونده های روی میز ترامپ در چهار سال گذشته در حوزه سیاست خارجی، مواجهه و مقابله با جمهوری اسلامی ایران بیش از سایر پرونده ها تبعات نگاه یکجانبه گرایانه دونالد ترامپ را به تصویر کشیده است. ترامپ یک سال پس از راهیابی به کاخ سفید به وعده انتخاباتی خود عمل کرده و از توافق چندجانبه هسته ای با ایران کنار کشید تا به گمان خودش توافق باراک اوباما با ایران را جایگزین توافق بهتری بکند که البته نام دونالد ترامپ را بر پیشانی داشته باشد. با بلند شدن ترامپ از پشت میز برجام و مذاکره با ایران، تهران برخلاف تصور ترامپ و تیم ایران ستیز ایستاده در کنارش پشت میزی که کاخ سفید برای مذاکره جدید با پیش شرط هایی که به تسلیم شدن بیشتر شبیه بود تا مذاکره کردن، ننشست. پس از آن تیم ترامپ سیاست فشار حداکثری بر تهران را انتخاب کرد.
علت فحاشی ترامپ به ایران مشخص شداز فشار اقتصادی با تحریم تا فشار سیاسی با تلاش برای امنیتی سازی کردن پرونده ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد و البته فشار امنیتی با ترور سردار شهید قاسم سلیمانی. هرچه ترامپ به انتخابات ۲۰۲۰ نزدیک و نزدیک تر شد ایران از میز مذاکره دور و دورتر شد تا خواب های وزرای خارجه، خزانه داری و مشاوران رییس جمهور در پرونده ایران رنگ تعبیر به خود نبینند. اگر تا سه ماه پیش از تحلیلگران سوال می شد که انگیزه ترامپ از تشدید تحریم علیه ایران چیست؟ پاسخ کم و بیش مشابهی شنیده می شد: وادار کردن ایران به مذاکره تا پیش از برگزاری انتخابات ۲۰۲۰ در نخستین روزهای ماه نوامبر. با این وجود ایران که در قریب به دو سال گذشته شاهد طولانی تر شدن زنجیره تحریم های هسته ای و غیرهسته ای بود ترجیح داد از هیچ کدام از شروط خود مبنی بر بازگشت امریکا به برجام، لغو تحریم ها و جبران خسارت ناشی از خروج امریکا از برجام عقب نشینی نکرده و ژست های ترامپ برای مذاکره را هم جدی نگیرد. اندک اندک دونالد ترامپ از طرح ادعای اشتیاق ایران برای مذاکره فاصله گرفت و ادعا کرد که در صورت پیروزی در نخستین هفته های تمدید چهارساله حضور در کاخ سفید با ایران به توافقی به مراتب می رسد. طول عمر این ادعا نیز چندان نبود و امروز به نظر می رسد که ترامپ هر کاری می کند تا زمین مذاکره جو بایدن، رقیب دموکراتش با ایران در صورت پیروزی در انتخابات نوامبر را ناهموار سازد. دونالد ترامپ در مواجهه با ایران در تمام عرصه ها تنها ماند و در حال حاضر تنها برگ امتیازی که برای بازی در اختیار دارد لیست تحریم های ایران است؛ لیستی که هر روز به روزرسانی می شود و البته برخی افراد و نهادهای حقیقی و حقوقی در حالی که ذیل یک عنوان تحریم شده اند برای بزرگنمایی مجدد تحریم ها ذیل عنوان دیگری هم تحت تحریم قرار می گیرند. ترامپ که سیاست به صفر رساندن فروش نفت ایران را با خروج از برجام دنبال می کرد تا حد بسیار زیادی در این مسیر موفق شده اما به هدف تعیین شده نرسیده است: ایران به سختی نفت می فروشد اما مذاکره هم نمی کند. در چنین شرایطی در حالی که ایران نیز مانند هر کشور دیگری در سطح بین المللی با ویروس کووید۱۹ دست در گریبان است، کاخ سفید در ضربه ای دیگر ۱۸ بانک ایرانی را که به تنها راه های ارتباط مالی ایران با سایر کشورها در دو سال گذشته تبدیل شده بودند در لیست تحریم قرار داد. براین اساس دولت امریکا کل بخش مالی ایران را با استناد به فرمان اجرایی ۱۳۹۰۲ تحریم کرد. دونالد ترامپ ژانویه سال جاری میلادی این فرمان را برای تحریم بخش های صنایع و عمران و معادن ایران صادر کرده بود. اقدامی که بلافاصله در رسانه های بین المللی از آن با عنوان هدف گیری مستقیم مردم ایران یاد شد و البته صدای اعتراض بازماندگان در برجام را هم بلند کرد. بازماندگانی که در سه سال گذشته از بیم تحریم های امریکا از فروش مواد دارویی و تجهیزات پزشکی به ایران هم سرباز زدند و حالا ادعا می کنند که لیست جدید تحریم ها ارسال اقلام بشردوستانه به ایران را با سختی همراه خواهد کرد.
در بیانیه وزارت خزانه داری امریکا همان ادعاهای تکراری همیشگی مبنی بر خطرناک بودن برنامه هسته ای ایران به عنوان بهانه تشدید تحریم مطرح شده است؛ برنامه هسته ای که فعلا همچنان تحت نظارت روزانه بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار دارد.
«استیون منوشین» وزیر خزانه داری امریکا با اشاره به تحریم ۱۸ بانک ایرانی گفت که این تحریم ها با هدف جلوگیری از دستیابی غیرقانونی ایران به دلار بوده و افزود که این تحریم ها ادامه خواهد یافت تا ایران برنامه هسته ای خود را پایان دهد.
بر اساس بیانیه وزارت خزانه داری امریکا بانک های زیر تحت تحریم های جدید امریکا قرار گرفته اند: «تامین سرمایه امین، کشاورزی، مسکن، رفاه کارگران، شهر، اقتصاد نوین، قرض الحسنه رسالت، حکمت ایرانیان، ایران زمین، تعاون منطقه ای اسلامی، کارآفرین، خاورمیانه، قرض الحسنه مهر ایران، پاسارگاد، سامان، سرمایه، توسعه تعاون، گردشگری.»
بسیاری از کارشناسان پیش از اعلام رسمی خبر تحریم جدید امریکا علیه بخش مالی ایران اعلام کردند که قرار گرفتن نام این بانک ها در لیست تحریم های ثانویه می تواند مسیر پیش روی ایران برای واردات غذا و دارو را سد کند. دو منبع دولتی امریکایی در گفت وگو با واشنگتن پست در این باره گفتند: این تحریم ها دو هدف را دنبال می کنند: بستن معدود منافذ مالی موجود در تحریم ها که به دولت ایران اجازه کسب درآمد می دهد و بی اثر کردن وعده «جو بایدن»، نامزد حزب دموکرات برای بازگشت به برجام در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر.
در حالی که به گزارش بلومبرگ برخی از مقام های مسوول در تیم ترامپ به دلیل تاثیر این تحریم ها بر مبادله کالاهای بشردوستانه با ایران از ایده قرار دادن نام این بانک ها در لیست تحریم استقبال نکردند اما ظاهرا نامه هفته گذشته ۵۶ نماینده کنگره امریکا به ترامپ که خواستار تحریم کل بخش مالی ایران شده بودند، با استقبال رییس جمهور امریکا روبه رو شده است. اسکات پری، عضو جمهوریخواه مجلس نمایندگان امریکا که این نامه به ابتکار او تنظیم شده مدعی شده وصل بودن این بانک ها موجب دسترسی ایران به نظام مالی دنیا شده و تهران را قادر به دور زدن تحریم های فعلی می کند. همزمان در مجلس سنا نیز سناتور «تام کاتن» به همراه چند سناتور دیگر نامه مشابهی را به «مایک پمپئو»، وزیر خارجه امریکا نوشته بودند. به گزارش خبرگزاری فارس، قبل تر از این تحرکات کنگره، لابی ضد ایرانی «بنیاد دفاع از دموکراسی ها» (اف دی دی) که روابط نزدیک و دیرینه ای با رژیم اسراییل و به خصوص حزب «لیکود» به رهبری «بنیامین نتانیاهو» دارد، این توصیه را مطرح کرده بود.
مارک دوبوویتز، رییس لابی «اف دی دی» و «یعقوب نیگل» از اعضای ارشد این موسسه روز ۱۱ شهریور در قالب مقاله ای با عنوان «مقابله با ایران قبل از انتخابات نوامبر» نوشته بودند: «دو ماهِ باقی مانده به انتخابات نوامبر در امریکا در مبارزه علیه جمهوری اسلامی ایران و «جاه طلبی های هسته ای و منطقه ای» این کشور بسیار بااهمیت است. دولت ترامپ باید کارزار فشار حداکثری علیه ایران را ادامه دهد و در عین حال، حفاظ هایی را برای جلوگیری از بازگشت [دولت های بعدی امریکا] به توافق نامه های به غایت ناقصِ گذشته، احداث کند.»
نگارندگان این یادداشت در ادامه به دولت ترامپ توصیه کرده اند در نخستین گام، کل بخش مالی جمهوری اسلامی ایران را در فهرست سیاه قرار داده و ۱۳ بانک باقی مانده در «سوییفت» را از این سامانه پیام رسان بانکی خارج کند.
آنها نوشته اند تنها یک بانک باید برای انجام تراکنش های مالی مربوط به مبادلات بشردوستانه در سوییفت باقی بماند. دابوویتز و نیگل هدف از این سیاست را ایجاد شورش های خیابانی در ایران و دامن زدن به ناآرامی های داخلی عنوان کرده اند. آنها می نویسند: «این اقدام، اکسیژن مالی تهران را قطع کرده، باعث دامن زدن به تظاهرات ها و اعتصاب های کارگری علیه رژیم شده و برای مذاکرات آتی، اهرم فشار ایجاد خواهد کرد.»
مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده در بیانیه ای ادعاهای بی پایه و اساس درباره ایران را تکرار کرده و گفته: «این تحریم ها با هدف افزایش محروم کردن جمهوری اسلامی از تامین مالی در حمایت از فعالیت های تروریستی و باج گیری هسته ای و تهدید جهان است.کارزار فشار اقتصادی حداکثری ما ادامه خواهد یافت تا ایران به مذاکرات جامعی تمایل پیدا کند که درباره رفتار بدش باشد.»
سی ان ان در گزارشی در این باره نوشت: تحریم های جدید امریکا فعلا آخرین حلقه از زنجیره سیاست فشار حداکثری ترامپ علیه تهران است. سیاستی که عملا امریکا را از متحدانش در قبال ایران دور کرده است. براساس دستور جدید خزانه داری امریکا، تمام اموال منقول و غیرمنقول متعلق به این بانک ها در داخل ایالات متحده یا در کنترل مقام های امریکایی باید بلوکه شده و به دفتر کنترل اموال خارجی گزارش شوند. علاوه بر این موسسه های مالی و افراد حقیقی که پس از دوره زمانی تعیین شده ۴۵ روزه با این بانک ها در ارتباط باشند هم هدف تحریم های ثانویه امریکا قرار خواهند گرفت. در حالی که مدافعان سیاست فشار حداکثری امریکا علیه ایران این اقدام را در راستای تحت فشار قرار دادن تهران و آن سیاست مطلوب و مناسب می دانند اما برخی منابع دولتی در وزارت خارجه امریکا در گفت وگو با سی ان ان می گویند که این تحریم ها می تواند تبعات ناخواسته ای هم داشته باشد. در حالی که وزرای خارجه و خزانه داری امریکا در ادامه دروغگویی های همیشگی ادعا می کنند که انتقال دارو و تجهیزات پزشکی و مواد غذایی به ایران از تحریم های امریکا متاثر نشده اما نه تنها حتی کانال مالی مانند سوییس هم که برای انتقال این اقلام به اصطلاح بشردوستانه راه اندازی شده بود با کارشکنی امریکا جنبه کاربردی خود را از دست داده بلکه تحریم های جدید می تواند این مسیر را بیش از پیش صعب العبور کند.
باربارا اسلاوین از تحلیلگران مسائل ایران در این باره می گوید: این تحریم ها می تواند به مردم بسیاری آسیب برساند. بسیاری از مردم را در ایران به ستوه خواهد آورد اما این تحریم ها به عمر جمهوری اسلامی آن طور که میل کاخ سفید است پایان نمی دهد بلکه به انزجار بیشتر ایرانی ها از امریکا منتهی خواهد شد. به گزارش سی ان ان برخی از مقام های وزارت خارجه امریکا نگران هستند رویه ای که مایک پمپئو در قبال ایران در پیش گرفته به تشدید تنش میان دو کشور و حتی منازعه میان ایران و امریکا در زمین عراق منتهی شود. به گزارش رویترز، برخی از تحلیلگران معتقدند که قرار دادن نام بانک های ایرانی در لیست تحریم های ثانویه می تواند بیش از پیش کشورهای اروپایی و همچنین بانک های خارجی را از کار با ایران حتی در حوزه اقلام بشردوستانه منع کند. الیزایت روزنبرگ از تحلیلگران مسائل ایران و امریکا در این باره می گوید: این اقدام امریکا در حقیقت سیلی ای به صورت اروپایی هایی بود که به امریکا گفته بودند مخالف تهدید جان ایرانی ها با تشدید تحریم هستند.
ظریف: این جنایت علیه بشریت است
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران روز پنجشنبه تحریم های جدید امریکا علیه تعدادی از بانک های ایرانی را محکوم کرد. ظریف در حساب توییتری خود نوشت: « رژیم امریکا قصد دارد در بحبوحه همه گیری جهانی ویروس کرونا کانال های [مالی] باقی مانده ما برای پرداخت بهای غذا و دارو را نابود کند. ایرانیان در مقابل این ستمگری جدید تاب خواهند آورد. اما دسیسه چینی برای ایجاد گرسنگی دادن به یک جامعه جنایت علیه بشریت است. عاملان و اجراکنندگان [این اقدام ستمگرانه] که پول ما را بلوکه می کنند، با عدالت روبه رو خواهند شد.»
