کیست دهان به برآمدگی های ایجاد شده اطراف و درون دهان گفته می شوند. در حقیقت کیست، کیسه ای بافتی حاوی مایع یا موادی دیگر است که ممکن است روی لب، گونه، لثه و فک ایجاد شود. به کیست نزدیک دندان کیست دندان نیز گفته می شود.
کیست های دندان یکی از مواردی است که بسیاری از افراد بابت آن نگران هستند زیاد در مورد آن از دندان پزشک سوال می کنند. جای تاسف دارد که درباره کیست دندان صحبت های زیاد و اشتباهی در بین مردم وجود دارد. حتی برخی از دندان پزشکان نیز با به کارگیری اشتباه واژه کیست در توضیح به بیماران، به این اشتباه دامن می زنند.
دندان پزشکان اغلب برای مواردی که در رادیوگرافی ها ( عکس های فک و دندان) مشاهده می کنند، اصطلاح “ضایعه” را به کار می برند. در حقیقت کیست یک اصطلاح پاتولوژیک است؛ در واقع تشخیص کیست بر اساس شواهد میکروسکوپی مسجل خواهد شد. بنابراین در اغلب موارد به کار بردن واژه کیست تا زمانی که جواب پاتالوژیست آماده نشده یعنی پس از اتمام جراحی و فرستادن نتیجه به پاتولوژیست، تعریف درستی نیست؛ البته در برخی موارد با توجه به تکنولوژی های نو و نه چندان معمول مثل: رادیوگرافی CBCT یا سونوگرافی مکان دقیق کیست های نواحی فک، صورت و دندان را پیش از خروج، تعیین می کنند.
کیست دندان می تواند در نوک ریشه دندان مرده و همچنین در اطراف تاج دندان تشکیل شود. اکثر کیست ها به این علت تشکیل می شوند که یا دندان ها به خاطر عفونت یا آسیب از بین رفته اند و یا ریشه دندان ها به درستی درمان نشده اند. گاهی نیز به این دلیل که دندان فضای کافی برای رشد در دهان ندارد، کیست ایجاد می شود. در موارد نادر، ایجاد کیست می تواند به دلیل سندرم ژنتیکی باشد مانند سندرم گورلین.
سوالات متداول کیست دندان
1-آیا کیست دندان خود به خود درمان می شود؟
در برخی مواقع کیست دندان خود به خود ناپدید می شود. و در بعضی موارد با عصب کشی درمان می گردد اما زمانی که کیست دندان عفونی می شود دیگر از وضعیت کیست خارج شده و به آبسه دندان تبدیل می شود. در این مواقع برای درمان و مراجعه به دندانپزشک تعلل نکنید و سریعا برای تخلیه و درناژ عفونت اقدام کنید. دندانپزشکان توصیه می کنند هرگونه زخم و وضعیت غیر طبیعی در دهان و دندان را پیگیری کنید.
2-آیا کیست دندان می تواند منجر به سرطان شود؟
انواع مختلفی از تومورهای ، خوش خیم و بدخیم می توانند در دهان و فک ظاهر شوند. تومورها و کیست های موجود در فک اغلب علائمی ندارند. تومورهای خوش خیم و کیست های دندان می توانند باعث آسیب به استخوان و بافت اطراف شوند. کیست دندان به ندرت می تواند به خودی خود منجر به سرطان شود. اما می تواند نشانه ای از بروز سرطان باشد.
3-کیست دندان چگونه خارج می شود؟
کیست دندان از طریق ایجاد یک برش کوچک بر روی آن برداشته می شود و فضایی که در آن باقی مانده است پاکسازی و خشک می شود. اگر کیست دندان بسیار بزرگ باشد، یا آسیبی در دهان ایجاد کرده باشد، جراح ممکن است برخی قسمت هایی از دندان، ریشه دندان و یا بخشی از فک را نیز خارج کند.
4-معمولا کیست دندان چقدر طول می کشد؟
کیست دندان ممکن است به مدت چند ماه یا حتی سال به آرامی رشد کند! با این حال کیست دندان، دیر یا زود عفونت می کند و احتمالاً به یک بحران دهانی تبدیل می شود که نیاز به درمان جدی و فوری دارد.
5-تفاوت میان کیست دندان و آبسه دندان چیست؟
کیست دندان در واقع کیسه ای است که توسط سلول های غیر طبیعی مجزا محصور شده است و عفونی نیست. اما آبسه دندان پر از چرک و عفونت است که به معمولا بر اثر یک عفونت باکتریایی یا قارچی ایجاد می شود. تفاوت اصلی علائم این دو بیماری در این استکه : کیست دندان به آرامی رشد می کند و معمولاً دردناک نیست، مگر اینکه بزرگ شود. اما آبسه دندان ناگهانی بروز می کند و بسیار دردناک است.
6.کیست ریشه دندان چگونه ایجاد می شود؟
بیشتر اوقات، کیست انتهای ریشه دندان به دلیل عفونت ریشه دندان ایجاد می شود. عفونت ریشه دندان هم به علت پوسیدگی دندان که به عصب رسیده و درمان نشده ایجاد می شود. البته عفونت ریشه دندان، می تواند در اثر درمان ناقص ریشه دندان یا عصب کشی ناقص قبلی نیز به وجود آید. عفونت ریشه دندان موضعی بوده و در سیستم سلامت عمومی بدن مشکلی ایجاد نخواهد کرد. ولی موجب تحلیل استخوان شده و شانس حفظ دندان را کاهش می دهد. همچنین انجام درمان جایگزین مانند: ایمپلنت را سخت تر می کند.بنابراین به کار بردن واژه ضایعه درست است نه کیست. کیست در حقیقت یک حفره تو خالی و کیسه مانند یا دارای مایع (مواد نیمه جامد ) همراه با دیواره یا غشایی متمایز با بافت مجاور خود است.
7.عوارض کیست های لثه و دندانی چیست؟
کیست های لثه و دندانی مشکلات متعددی را بوجود می آورند، اما بعضی از این مشکلات برای چندین ماه یا حتی چندین سال ناشناخته باقی می مانند. بسیاری از این عوارض کیست لثه در صورت بروز موارد زیر مشکل ساز خواهند شد:
- عفونی شوند (باعث درد و یا التهاب لثه شوند)
- به تدریج جای چند بافت استخوانی را بگیرند (باعث ضعیف شدن فک ها می شوند)
- بر دندان ها و ساختارهای دیگر فشار وارد می کنند
- از عملکرد نرمال دندان ها و بافت های دهان پیشگیری می کنند.
کیست داخل لثه و یا روی لثه در بعضی از موارد ممکن است نشانه ایی از بیماری دیگری باشد. این کیست ها می تواند بدون درد و یا همراه با درد باشند. کیست لثه در نوزادان معمولا با معاینه ظاهری تشخیص داده می شود و نیاز به درمان خاصی ندارد، اما بهتر است برای اطمینان به پزشک مراجعه شود. درمان کیست دندان و لثه گاهی با روش عمل جراحی صورت می گیرد. به هر روی بهتر است در صورت مشاهده کیست برای جلوگیری از عوارض کیست به دندانپزشک مراجعه کنید.