سرخوردگی و جابجایی مهره های کمر چیست؟

سرخوردگی یا جابجایی مهره های کمری یا اسپوندیلولیستزی (Spondylolisthesis) یکی از مشکلات ستون فقرات است که بر روی مهره های پایینی ستون فقرات تاثیر می گذارد. این بیماری که گاهی با دیسک کمر یا دیسک گردن اشتباه گرفته می شود ، باعث می گردد که یکی از مهره های قسمت پایینی ستون فقرات روی استخوان زیرین خود سر بخورد. سرخوردگی مهره ها یک وضعیت دردناک بوده اما در بیشتر موارد قابل درمان است. هر دو روش درمانی محافظه کارانه و روش درمانی جراحی ممکن است مورد استفاده قرار گیرند. تکنیک های مناسب ورزش می تواند به شما در جلوگیری از این وضعیت کمک کند.

علائم اسپوندیلولیستزی (سرخوردگی یا جابجایی مهره کمر)

علائم اسپوندیلولیستزی متفاوت هستند. افراد مبتلا به موارد خفیف احتمالا علائم خاصی ندارند. با این حال، کسانی که دچار موارد شدید سرخوردگی مهره ها هستند ممکن است حتی قادر به انجام فعالیت های روزانه نباشند. برخی از نشانه های رایج عبارتند از:

• کمردرد مداوم
• سفتی در کمر و پاها
• احساس درد هنگام لمس قسمت پایینی کمر
• درد در ران
• انقباض عضلات همسترینگ و ماهیچه های سرینی

علل اسپوندیلولیستزی (سرخوردگی یا جابجایی مهره کمر)

علل اسپوندیلولیستزی (سرخوردگی یا جابجایی مهره کمر) بر اساس سن، وراثت، و شیوه زندگی متفاوت است. کودکان ممکن است به علت نقص مادرزادی یا جراحات دچار سرخوردگی مهره های کمر شوند. با این حال، در صورت وجود این بیماری در خانواده، افراد در تمام سنین در معرض مبتلا شدن به اسپوندیلولیستزی هستند. رشد سریع در دوران نوجوانی نیز می تواند احتمال ابتلا به سرخوردگی مهره ها را افزایش دهد.ورزش کردن ممکن است سبب کشیدگی بیش از حد عضلات شود و به قسمت پایینی کمر فشار وارد کند. ورزش های زیر به احتمال زیاد می توانند باعث ایجاد این وضعیت شوند:

• فوتبال
• ژیمناستیک
• دو و میدانی
• وزنه برداری

مُهره کاف یا اسپوندیلولیزیس (Spondylolysis) اغلب پیش آمد سرخوردگی مهره هاست. مهره کاف زمانی اتفاق می افتد که در یکی از مهره ها شکستگی وجود دارد، اما هنوز روی استخوان پایین تر خود در ستون فقرات سر نخورده است.

تشخیص اسپوندیلولیستزی (سرخوردگی یا جابجایی مهره کمر)

معاینه فیزیکی اولین گام در تشخیص این بیماری است. اگر شما دچار سرخوردگی مهره ها شده باشید، ممکن است در طول تمرینات ساده دچار مشکل شده و به سختی بتوانید پای خود را به طور مستقیم بالا آورید. عکسبرداری اشعه ایکس ستون فقرات تحتانی برای مشخص شدن جابه جایی مهره ها خارج از محل است، حائز اهمیت است. پزشک شما همچنین می تواند وجود هر گونه شکستگی استخوان را نیز در تصاویر اشعه ایکس چک کند.اگر استخوان جابه جا شده روی اعصاب شما فشار وارد آورد، پزشک شما ممکن است برای بررسی دقیق تر درخواست سی تی اسکن دهد.

روند بیماری سرخوردگی مهره کمر چگونه است؟

به تدریج و با گذر ماهها و سالها معمولا سرخوردگی بیشتر و بیشتر میشود و طبیعتا علائم بیمار هم به تدریج و آهستگی شدیدتر می گردد؛ چراکه در طول زندگی روزمره حرکت در ستون فقرات مکرر رخ میدهد و کم کم جابجایی و سرخوردگی مهره های ناپایدار هم افزایش می یابد.
خصوصا اگر این سرخوردگی در سن جوانی رخ دهد احتمال پیشرفت آن و رسیدن به مراحل شدیدتر در سالهای بعد بیشتر میشود. در سنین بالاتر، هم فعالیت فرد کمتر است و هم از طرفی ستون فقرات در ماهیت خود به سمت سفت شدن پیش میرود و به این دلیل احتمال پیشرفت در بالای ۶۰ سال بسیار کمتر از دوران میانسالی است.

درمان در رفتگی مهره کمری

• درمان بدون جراحی: هنگامی که اقدامات معمولی شامل استراحت نسبی، ورزش درمانی، رعایت نکات پیشگیری کننده و… باعث بهبودی بیمار مبتلا به در رفتگی مهره کمری شوند، همین اقدامات کفایت کرده و به درمان بیشتری نیاز نخواهد بود.
• درمان جراحی: اما اگر مشکلات بیمار رو به افزایش باشند و زندگی او تحت تأثیر قرار گرفته باشد یا به استراحت های طولانی مدت نیاز باشد، و از همه مهمتری علائم عصبی پیشرونده مثل ضعف و کاهش قدرت عضلانی بخشی از پا یا کل پا، اختلال در دفع ادرار و مدفوع (بی اختیاری یا گیرکردن یا هردو) پدید آمده باشد، عمل جراحی و فیکس کرده مهره ی لق یا جابجا شده بسیار ارزشمند و اغلب راه حل نهایی درمان در رفتگی مهره کمری خواهد بود.در صورت انجام جراحی صحیح، پاسخ این بیماران به عمل بسیار عالی خواهد بود و قریب به اتفاق موارد به زندگی عادی و بدون درد و مشکل خود باز خواهند گشت.

درمان در رفتگی مهره کمری با جراحی چگونه است؟

همانطور که ذکر شد درمان نهایی این بیماری قرار دادن پروتز برای ثابت کردن مهره های لق است. این عمل جراحی گرچه در ظاهر خیلی پیچیده به نظر نمیرسد و بطور شایع انجام میشود اما در دل خود ظرافت های زیادی دارد که ممکن است با غفلت از آنها نتیجه معکوس از جراحی بگیریم. خود این جراحی با تکنیکهای مختلف و متفاوتی انجام میشود و تطبیق نوع عمل جراحی با علائم بیمار و یافته های تصویربرداری و بکارگیری تکنیک صحیح، کلید موفقیت این درمان است. امروزه پلاتین گذاری در سطح وسیعی انجام میشود اما اینکه چقدر دقت برای آن بکار رود تا پلاتینها درست و در جای مناسب قرار داده شوند مساله دیگریست که کمتر مورد توجه واقع می شود. با عمل جراحی موفق و صحیح انتظار می رود به کمک برداشته شدن فشار از روی عصبها و ثابت شدن مهره های ناپایدار و لق، به تدریج علائم بیمار رو به بهبود برود.

مراقبت های بعد از جراحی سرخوردگی مهره کمر

با توجه به سنگین بودن عمل جراحی و بکار گیری پلاتین ستون فقرات، درد بعد از عمل در کمر احتمالا کم نخواهد بود اما این درد به تدریج رو به بهبود خواهد رفت. درد انتشار یابنده به پاها و گزگز هم ممکن است تا مدتی وجود داشته باشد اما انتظار میرود کم کم برطرف گردد.
معمولا تا زمانی که مهره های لیزخورده به هم جوش نخورده باشند لازم است بیمار از کمربند استفاده کند و بعد از اطمینان از استحکام کافی که ممکن است چند ماه به طول بینجامد میتوان کمربند را باز کرد.
رها کردن ستون فقرات جراحی شده اشتباه بزرگی است که بسیاری از افراد مرتکب میشوند و فکر میکنند با بهبودی دردها دیگر نیازی به پیگیری نیست و این در حالی است که ادامه ورزش و حتی انجام چندین جلسه فیزیوتراپی و آب درمانی در زمانی که جراح صلاح بداند قسمتی از درمان است.
طبیعتا پروتز ها هرگز جایگزین بافت طبیعی و انعطاف پذیر ستون فقرات نمی شوند و تنها به دلیل شدت ناپایداری مجبور به استفاده از آنها هستیم و گرچه فردی که این عمل را انجام میدهد قسمتی هر چند کوچک از حرکت کمر را از دست خواهد داد ولی از سوی دیگر میتواند دوباره راه برود و بدون درد یا با دردی اندک به زندگی عادی بازگردد. این فرد لازم است بیشتر از افراد دیگر مراقب فشار روی کمر خود باشد تا از آسیب بقیه مهره ها و دیسکها جلوگیری نماید.

شکستگی ستون فقرات چیست؟