تشنج یک اختلال الکتریکی ناگهانی و کنترل نشده در مغز است که می تواند باعث تغییرات در رفتار، حرکات یا احساسات و سطح آگاهی فرد شود.به تغییرات فعالیت الکتریکی مغز که به صورت ناگهانی رخ می دهد، تشنج می گویند. این تغییرات می تواند علائم چشمگیر و قابل توجهی را ایجاد کند و یا نشانه ای از آن نداشته باشد. مغز از میلیون ها یاخته عصبی (نورون) که عملکرد بدن، احساسات، تفکرات، شخصیت، اخلاق، حافظه و تمرکز را کنترل می کند؛ ساخته شده است.
نورون ها این اعمال را از راه انتقال امواج الکتریکی به یکدیگر و ارسال و دریافت پیام های عصبی انجام می دهند. در حالت تشنج یک جرقه الکتریسیته مانند رعد وبرق ایجاد می شود و موجب تغییر حالت و رفتار یا عدم هوشیاری فرد می شود. علائم این پدیده شدید شامل تکان و لرزش بدن و از دست دادن کنترل است. با این حال، تشنج های خفیف نیز می توانند نشانه ای از یک مشکل مهم پزشکی باشند، بنابراین شناخت آنها مهم است.
از آنجا که برخی از تشنج ها می توانند منجر به آسیب شدید در بدن شوند یا شواهدی از یک وضعیت پزشکی اساسی هستند، اگر آن را تجربه کرده اید، به دنبال درمان باشید. این رخداد علائم یک مشکل مغزی است. تشنج به علت فعالیت الکتریکی ناگهانی و غیر طبیعی در مغز اتفاق می افتد. اکثر تشنج ها از ۳۰ ثانیه تا ۲ دقیقه طول می کشد و آسیب پایدار را ایجاد نمی کنند.
این رخداد می توانند به علل بسیاری رخ دهد از جمله مصرف داروها، تب بالا، آسیب به سر و بیماری های خاص. افرادی که تشنج های تکراری را به علت اختلال مغزی دارند، صرع دارند. همچنین تشنج ممکن است پس از سکته مغزی، تصادف یا عفونت از جمله مننژیت یا بیماری دیگر مغز و اعصاب اتفاق بیفتد.
بیشتر اختلالات و علائم تشنج را می توان با دارو کنترل کرد، اما مدیریت این مشکل می تواند تأثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره فرد داشته باشد.
چه چیزهایی باعث تشنج می شوند؟
تشنج ها می توانند از عارضه های سلامتی مختلفی ناشی گردند.هر چیزی که بر بدن تأثیر می گذارد می تواند سبب اختلال در مغز و منجر به حمله تشنج گردد.مواردی که می تواند باعث تشنج شود:
- ترک ناگهانی مصرف شدید الکل
- یک عفونت مغزی مانند مننژیت
- آسیب دیدن مغز در حین تولد
- معیوب بودن مغز از همان بدو تولد
- احساس خفگی
- سوء مصرف یا اُوِر دوز دارو (مصرف مواد مخدر)
- ترک ناگهانی استفاده از دارو یا مواد مخدر
- عدم تعادل الکترولیتی بدن
- شوک الکتریکی
- تشنج
- فشار خون خیلی بالا
- تب
- ترومای سر (آسیب سر)
- از کار افتادن کلیه یا کبد
- سطوح پایین قند خون
- سکته
- تومور مغزی
- نابهنجاری عروقی در مغز
چه شرایطی باعث بروز تشنج می شوند؟
تشنج یک اختلال الکتریکی ناگهانی و کنترل نشده در مغز است که می تواند باعث تغییرات در رفتار، حرکات یا احساسات و سطح آگاهی فرد شود.انواع مختلفی از تشنج وجود دارد که در شدت وقوع و محل وقوع در مغز با هم فرق دارند. بیشتر تشنج ها از ۳۰ ثانیه تا دو دقیقه طول می کشند. تشنجی که بیش از پنج دقیقه طول بکشد، یک اورژانس پزشکی است.برخی از شرایط هستند که بستری مناسب را برای بروز تشنج فراهم می کنند. در ادامه به بررسی این موارد می پردازیم:
تب (تشنج همراه با تب)
تشنج ناشی از تب را تشنج تب دار می گویند. این نوع تشنج معمولا در نوزادان و کودکانی اتفاق می افتد که دمای بدن آنها به طور ناگهانی افزایش پیدا کرده باشد. تغییر دما می تواند به حدی سریع باشد که والدین تا زمان وقوع تشنج متوجه وجود تب نشوند.
صرع
صرع یک بیماری مزمن عصبی است که باعث بروز تشنج های عود کننده به دلایلی متفاوت از دلایل شناخته شده می شود. انواع مختلفی از صرع وجود دارند اما صرع تونیک – کلونیک که تحت عنوان حمله صرع بزرگ نیز شناخته می شود، شایع ترین صرع ایجاد کننده تشنج می باشد.
نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که تشنجی که با تب همراه است، احتمال ابتلا به صرع را افزایش نمی دهد. برخی شرایط دیگر که می توانند باعث تشنج یا صرع همراه با تشنج شوند عبارتند از:
- تومور مغزی
- آریتمی قلبی
- اکلامپسی
- افت قند خون (هایپوگلایسمی)
- هاری
- افت ناگهانی فشار خون
- تتانی
- اورمی
- سکته مغزی
- عفونت مغز یا نخاع
- مشکلات قلبی
توجه کنید که صرع های همراه با تشنج نیز می توانند در پاسخ به داروهای خاص یا مصرف الکل و مواد مخدر بوجود بیایند
انواع تشنج
مجمع بین المللی مقابله با تشنج (ILAE) طبقه بندی های به روز رسانی شده ای را در سال 2017 معرفی کرد که بسیاری از انواع مختلف تشنج را بهتر توصیف می کنند.
دو نوع اصلی این حملات، حملات آغاز کانونی و حملات آغاز کلی (یا حملات تعمیم یافته) هستند.
تشنج های کانونی فوکال Focal
تشنج کانونی فوکال به حملات آغاز جزئی اشاره دارند. آنها در یک ناحیه از مغز رخ می دهند.
اگر بدانید که دچار حمله شده اید، این حمله تشنج کانونی نامیده می شود. اگر آگاه نباشید که چه زمانی حمله رخ می دهد، این حمله، آگاهی معیوب کانونی نامیده می شود.
تشنج های تعمیم یافته
این تشنج ها بصورت همزمان در هر دو طرف مغز رخ می دهند. حملات تونیک کلویک، غایب و آتونیک (ضعیف) از جمله رایج ترین انواع تشنج تعمیم یافته هستند.
- تونیک کلونیک: اینها تشنج بزرگ نامیده می شوند. تونیک به معنای سفت شدن ماهیچه ها و کلونیک به معنای حرکات ناگهانی دست ها و پاها در حین تشنج می باشد. شما احتمالاً در طی این حملات – که ممکن است تا چند دقیقه طول بکشند – هشیاری خود را از دست می دهید.
- غایب: اینها تشنج کوچک نیز نامیده می شوند و فقط چند ثانیه طول می کشند. این حملات می توانند باعث شوند که مکرراً پلک بزنید یا به یک نقطه خیره شوید. افراد دیگر ممکن است به اشتباه فکر کنند که در حال فکر کردن هستید.
- آتونیک: در طی این حملات – که حملات افت هم نامیده می شوند – ماهیچه هایتان بصورت ناگهانی شل می شوند. ممکن است سرتان تکان بخورد یا بر روی زمین بیافتید. حملات آتونیک، مختصر هستند و حدود 15 ثانیه طول می کشند.
تشنج های ناشناخته
بعضی اوقات هیچ کس متوجه آغاز یک حمله نمی شود.به عنوان مثال فردی ممکن است نیمه شب بیدار شود و ببیند که همسرش دچار حمله تشنج شده است.اینها حملات آغاز ناشناخته نامیده می شوند و بخاطر اطلاعات غیرکافی در مورد نحوه آغازشان، در هیچ طبقه ای جای نگرفته اند.
چگونه تشنج تشخیص داده می شود؟
بعد از معاینات فیزیکی، بررسی پرونده پزشکی، داروهای مصرفی و بررسی علائم تشنج، پزشک ممکن است تست های خاصی را برای تشخیص دقیق علائم تشنج درخواست کند. پزشک شما سابقه پزشکی کامل و حوادث ناشی از تشنج را از شما خواهد پرسید.
به عنوان مثال، شرایطی مانند سردردهای میگرنی، اختلالات خواب و استرس شدید روانی می تواند علائم تشنج را ایجاد کند. آزمایش های آزمایشگاهی ممکن است به پزشک شما کمک کند که شرایط دیگری را که باعث ایجاد این اتفاق می شود، رد کند. آزمایش های لازم عبارت اند از:
- آزمایش خون: برای بررسی عدم تعادل الکترولیتی
- کشت مایع مغزی نخاعی: برای بررسی عفونت
- غربالگری سم شناسی: برای آزمایش آلودگی با دارو یا سموم
- آزمایش الکتروانسفالوگرافی نیز می تواند به تشخیص پزشک شما کمک کند. این آزمایش ها امواج مغزی را اندازه گیری می کند. مشاهده امواج مغزی در طی تشنج می تواند به تشخیص نوع تشنج کمک کند.
- تصویربرداری مغزی: مانند سی تی اسکن یا اسکن MRI همچنین می تواند با ارائه یک تصویر واضح از مغز به تشخیص پزشک کمک کند. این اسکن ها اجازه می دهد که پزشک شما ناهنجاری هایی مانند جریان خون مسدود شده یا تومور را ببیند.
بیماری سنگ کلیه چیست؟
