داستان شیر مادر و شیرخشک، داستانی طولانی و قدیمی است و بسیارکم اند افرادی که اهمیت شیر مادر و فوائد آن را ندانند. شیر مادر در تقویت سیستم ایمنی کودک موثر است، از ابتلای کودک به عفونت های گوش، دستگاه تنفسی و مننژیت جلوگیری می کند و کسانی که در کودکی از شیر مادر تغذیه شده اند، در جوانی کمتر به دیابت دچار می شوند.علاوه بر تمام فوائدی که شیر مادر برای سلامت عمومی بدن کودکان دارد، محافظت بسیار خوبی برای سیستم های دهان و دندان کودکان است. کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، کمتر دچار پوسیدگی های دندانی و مشکلات فکی و دهانی می شوند.
در کودکانی که با شیرخشک و به کمک شیشه تغذیه می شوند، درصد بیشتری از بهم ریختگی دندان ها دیده می شود. هرچند این نامرتب بودن دندان ها مربوط به دوره دندان های شیری است اما اثر غیرمستقیم آن بر ترتیب رویش دندان های دائمی نیز دیده می شود.چرا مصرف شیر مادر باعث نظم دندان ها می شود؟ جواب به نوع عمل مکیدن در نوزاد برمی گردد. کودکانی که شیر مادر می خورند، شیر را به کمک یک حرکت ناودان مانند لب و زبان به داخل دهان هدایت می کنند اما در کودکانی که از شیشه، شیر می خورند، زبان با یک فشار منفی و پیستون مانند شیر را به داخل دهان می کشاند.
این فشار ممکن است به نوعی عضلات دهان را تحت تاثیر قرار دهد که رویش صحیح و به جای دندان ها در کودکان به خطر بیفتد.اثر دیگر شیر مادر بر سلامت دندان ها و کاهش پوسیدگی دندانی دیده می شود. شیر مادر و شیرخشک هر دو به خاطر داشتن مواد قندی می توانند باعث پوسیدگی دندان ها شوند اما تفاوت این دو نوع و مصرف آنها دیده می شود، زیرا کودکانی که شیرخشک مصرف می کنند، بیشتر وقت ها و به صورت عادتی (خصوصا هنگام خواب) شیشه شیر را در دهان دارند که باقی ماندن طولانی مدت شیر بر روی دندان ها خطر پوسیدگی زایی آن را افزایش می دهد.
ازطرفی مواد شیرین کننده اضافی مثل قند یا عسل که گاهی اوقات به بطری های شیر کودکان اضافه می شود، خطر ایجاد پوسیدگی های دندانی را بسیار بالا می برد در صورتی که شیر مادر به طور خالص و بدون هرگونه افزودنی به بدن کودک می رسد.در هر صورت چه کودک از شیر مادر و چه از شیر بطری تغذیه کند، مراقب باشید تا شیر به مدت طولانی در تماس با دندان ها باقی نماند و حتی الامکان بعد از آنکه نوزاد، شیرش را خورد، به او آب بخورانید و دندان های او را با یک دستمال مرطوب تمیز، پاک کنید تا به راحتی مانده شیر از روی دندان های او پاک شده و احتمال پوسیدگی دندان های او کاهش یابد.
تاثیر تغذیه با شیر مادر بر سلامت دندان نوزاد و پیشگیری از پوسیدگی دندان:
یکی از دیگر منافع تغذیه انحصاری با شیر مادر کاهش احتمال پوسیدگی دندان در این نوزادان است. تغذیه مداوم با شیر مادر ریسک مصرف نوشیدنی های حاوی شکر را کاهش می دهد. این نوع پوسیدگی دندان زمانی رخ می دهد که کودک در هنگام خواب با بطری شیرخشک یا آبمیوه تغذیه می شود. این نوع پوسیدگی بیشتر در دندان های پیش فک بالا دیده می شود، اما سایر دندان ها نیز می توانند دچار پوسیدگی شوند.
تاثیر تغذیه با شیر مادر بر سلامت دندان نوزاد و استحکام دندان ها:
شیر مادر غنی ترین تغذیه موجود در جهان را برای کودکان فراهم می کند، به نحوی که هیچ کدام از شیرخشک های موجود در بازار نمی توانند حاوی تمام مواد موجود در شیر مادر باشد. نوزادان برای رشد و نمو و حفظ سلامت خود به مکمل های زیادی نیاز دارند که برخی از این مکمل ها برای رشد دندان های شیری و دائمی حیاتی هستند. همان طور که می دانید، دندان های دائمی نوزاد حتی پیش از تولد در دهان وی شکل می گیرند و هر گونه کمبود مکمل می تواند بر سلامت آنها تاثیر بگذارد.
شیر چه نقشی در سلامت دندان ها دارد؟
مراقبت از دندان های نوزاد تغذیه شده با شیر مادر:
یکی از مهم ترین سوالاتی که مادران شیرده می پرسند آن است که آیا تغذیه با شیر مادر نیز می تواند موجب پوسیدگی دندان شود؟ بله می تواند. شیر مادر نیز مانند شیرخشک حاوی قند است. به همین دلیل است که هر دو نوزادی که با شیر مادر یا شیر خشک تغذیه می شوند، باید از همان ابتدا مراقبت های دهان و دندان در مورد آنها رعایت شود. چند روز پس از تولد، لثه های نوزاد باید با یک دستمال یا گاز استریل تمیز شوند. پس از رشد اولین دندان، روزی دو بار باید دندان های نوزاد مسواک شود. پس از سه سالگی، دندان های کودک باید با مقداری خمیر دندان فاقد فلوراید به اندازه یک دانه برنج تمیز شود.
مادران شیرده باید مراقب سلامت دندان های خود باشند:
چیزی که در بین بسیاری از مادران دیده می شود آن است که آنها به اندازه نوزاد مراقب خود نیستند. مادر دیگر به اندازه قبل از دهان و دندان خود مراقبت نمی کنند و به اندازه قبل مسواک نمی زنند.عدم توجه به بهداشت دهان و دندان موجب می شود که مادر در معرض پوسیدگی دندان و بیماری لثه قرار گیرد. پیشگیری از پوسیدگی دندان برای مادران ضروری است چرا که سلامت آنها به سلامت نوزاد گره خورده است. انتشار عفونت در بدن مادر در اثر عدم درمان آبسه دندان می تواند جان نوزاد را نیز تهدید کند.علاوه بر رعایت بهداشت دهان و دندان، لازم است مادر در طول دوره بارداری و شیردهی از مکمل های ضروری برای سلامت استخوان و دندان ها استفاده کند.مادر شیرده باید در طول روز آب کافی مصرف کند تا از خشک شدن دهان خود جلوگیری کند. خشکی دهان برای مادر شیرده خطرناک است چراکه او را در معرض بیماری های دهان و دندان، بیماری های لثه و پوسیدگی دندان قرار می دهد.
اشتباه مادران
در سنین بالاتر که کودک از شیر گرفته می شود و غذا می خورد نیز اشتباه دیگری که مادران می کنند این است که به کودکان خود در وعده های متعددی مواد قندی می دهند، درحالیکه اگر تعداد دفعات خوراکی های حاوی قند را به یک تا دو وعده در روز کاهش و بعد از آن به کودک خود آب دهند تا دندان هایشان شسته شود به جلوگیری از پوسیدگی دندانی کمک می کند.
وقتی که کودک خوراکی می خورد، محیط دهان او اسیدی می شود و اگر این خوردن خوراکی مرتب و به فواصل کم صورت گیرد، محیط دهان او در طول روز با حمله اسیدی مواجه است و فرصتی برای پاکسازی پیدا نمی کند، بنابراین دندان هایی که در این محیط اسیدی هستند به شدت در معرض تخریب قرار می گیرند.
برخی مادران تصور می کنند که خوردن توت خشک، انجیر و کشمش بهتر از شکلات است و کمتر به سلامت دندان ها آسیب می رساند، اما واقعیت این است که این مواد به علت خاصیت چسبندگی زیاد می توانند مدت زیادی روی دندان ها باقی می مانند و به دندان ها آسیب برسانند.
