ویژگی های حیات بخش تربچه

تربچه چیست؟

تربچه از سبزیجات خوش خوراک و پرخاصیت است که به نظر می رسد گونه های وحشی آن اولین بار در چین رشد کرده و امروزه در انواع و رنگ های مختلف ترب قرمز، سفید، سیاه و بنفش در سراسر جهان یافت می شود. ترب قرمز که از سبزیجات اصلی سبزی خوردن سر سفره خانواده های ایرانی محسوب می شود رایج ترین نوع ترب است که ریشه، برگ ها، دانه و آب آن قابل خوردن بوده و بخصوص از ریشه قرمز آن برای تزیین سالاد و درست کردن شور و از دانه های آن برای تهیه روغن استفاده می شود.

جالب است بدانید:

• شواهد نشان می دهد مصرف تربچه حتی قبل از ساخت اهرام در مصر باستان بسیار رایج بوده و در مستندات یافت شده از یونانیان و رومیان باستان به این سبزی اشاره شده است.
• رومیان باستان تربچه را داخل خمیر به دست آمده از عسل، سرکه و نمک نگهداری می کردند.در یونان تربچه آنقدر مورد توجه بود که مجسمه های طلایی از آن درست می کردند.
• تربچه بافت ترد و طعم اغلب تند ملایم دارد که سرشار از فیبر، ویتامین C و آنتی اکسیدان ها بوده و در مقایسه با سایر سبزیجات ریشه ای، کالری و کربوهیدرات کمتری دارد.
• تربچه با سبزیجات کلم، گل کلم، کلم بروکلی و سایر سبزیجات چلیپایی هم خانواده است و در اندازه، شکل و طعم های مختلف یافت می شود.
• ترب یکی از سریع ترین سبزیجاتی است که در باغچه جوانه می زند و نام آن نیز از کلمه یونانی “raphanus”گرفته شده که به معنای سریع رشد می باشد. به همین دلیل معمولا سبزیجاتی مانند هویج و چغندر را هم ردیف تربچه می کارند تا ردیف سبزیجان زود قابل شناسایی شود.

ارزش غذایی تربچه

مواد مغذی موجود در 1 فنجان تربچه خام خرد شده (116 گرم) عبارت است از:

کالری: 19
کربوهیدرات: 4 گرم
چربی: 0.1 گرم
پروتئین: 0.8 گرم
فیبر: 1.9 گرم

خواص تربچه

بر اساس طب سنتی، طبع تربچه گرم و خشک است و مصارف طبی فراوان دارد. بخش خوراکی تربچه ریشه آن است و علاوه بر آن، تخم تربچه و برگ های آن نیز خاصیت درمانی دارند. برخی از مهمترین کاربرد های درمانی این سبزی پرخاصیت عبارتند از:

درمان زردی و سم زدایی بدن

تربچه می تواند درمان طبیعی و کامل زردی باشد. زردی معمولا در نوزادان و گاهی در بزرگسالان رخ داده و از علائم آن می توان به زرد شدن رنگ پوست، غشاهای مخاطی و سفیدی چشم ها اشاره کرد، این بیماری به دلیل افزایش بیش از حد سطح بیلی روبین در خون ایجاد می شود. تربچه به دلیل خاصیت سم زدایی به پاک شدن سموم از خون و دفع ضایعات بدن کمک کرده و به کاهش بیلی روبین کمک می کند. استفاده از ترب سیاه و برگ های ترب نیز از بهترین راه های طبیعی سم زدایی بدن است، با این وجود برای درمان زردی نوزادان لازم است قبل از هرگونه درمان خانگی با پزشک مشورت شود.

ضد سرطان

مصرف سبزیجات چلیپایی همچون تربچه از سرطان پیشگیری می کند. طبق مطالعات موسسه Linus Pauling این سبزیجات حاوی ترکیباتی هستند که هنگام ترکیب با آب به ایزوتیوسیانات ها تبدیل شده و به پاک کردن بدن از سلول های سرطانی و جلوگیری از پیشرفت تومورها کمک می کند. مطالعه انجام شده در سال 2010 نشان داده عصاره ریشه تربچه حاوی چندین نوع ایزوتیوسیانات است که باعث مرگ سلول ها در برخی انواع سرطان می شود.

تاثیر تربچه بر آرتروز

تربچه حاوی مقادیر زیادی ویتامین C است، به طوری که مصرف 1 فنجان تربچه خام خرد شده حدود 29 درصد نیاز روزانه بدن به ویتامین C را برطرف می کند. ویتامین C برای ساخت کلاژن که از مواد تشکیل دهنده غضروف ها می باشد ضروری بوده، به کاهش آسیب غضروفی ناشی از رادیکال های آزاد کمک می کند و برای افرادی که از آرتریت و آرتروز رنج می برند مفید است.

لاغری و کاهش وزن

تربچه سبزی کوچک اما سرشار از فیبر است که باعث ایجاد احساس سیری در فرد شده و با چسبیدن به لیپوپروتئین های کم چگالی به درمان یبوست و کاهش کلسترول کمک می کند. همچنین از آن جا که فیبر ماده ای دیر هضم است از پرخوری جلوگیری کرده و به کاهش اشتها کمک می کند. از سوی دیگر تربچه کالری بسیار کم و مقادیر فراوانی آب دارد که هر دو برای افرادی که به دنبال کاهش وزن هستند مفید می باشد. تربچه همچنین دارای خاصیت دیورتیک است و به کاهش میزان مایعات بدن کمک می کند، از طرف دیگر به کنترل قند خون کمک کرده که روی کنترل اشتها اثر مثبت دارد.

برونشیت و آسم و اختلالات تنفسی

تربچه خاصیت ضدخلط دارد که باعث کاهش خلط سیستم تنفسی از جمله بینی، گلو، نای و شش ها حاصل از سرماخوردگی ، عفونت و آلرژی می شود. مصرف روزی 2 و یا 3 بار، یک قاشق مرباخوری آب تربچه همراه یک قاشق مرباخوری عسل، موجب رفع بیماری هایی مانند سرفه معمولی، سیاه سرفه ، گلودرد و ناراحتی ریوی می شود.

تاثیر تربچه در هضم و گوارش

همانطور که قبلا اشاره کردیم تربچه منبع خوب فیبر است که باعث افزایش حرکات روده شده و به درمان یبوست، کاهش وزن و کاهش کلسترول کمک می کند.

اختلالات ادراری

خاصیت ادرارآوری تربجه موجب افزایش میزان ادرار می شود. همچنین برای درمان التهاب و سوزش ادرار از آب تربچه استفاده می شود. افزایش ادرار موجب تمیز شدن کلیه ، از بین رفتن عفونت کلیه ها و سیستم ادرارمی شود ، به طور کلی به رفع اختلالات سیستم ادرار کمک می کند

سلامت قلب با تربچه

تربچه سرشار از نوعی فلاونوئید به نام آنتوسیانین است که براساس مطالعات اخیر دارای خاصیت ضد التهابی بوده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و عوارض آن از جمله بیماری عروق محیطی، نارسایی قلبی و حتی بیماری کلیوی را کاهش می دهد. آنتوسیانین ها به جریان یافتن متابولیت که محصول واکنش های شیمیایی کاتالیز شده توسط آنزیم های مختلف است و به طور طبیعی داخل سلول ها یافت می شود کمک می کنند. این فرایند از بدن در برابر مشکلات قلبی محافظت کرده و باعث کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب می گردد.

خواص ضد قارچی

تربچه یک ضد قارچ طبیعی است و مطالعات نشان داده پروتئین RsAFP2 موجود در آن به مرگ سلولی در قارچ کاندیدا آلبیکنس که معمولا در بدن انسان یافت می شود کمک می کند. لازم به ذکر است رشد بیش از حد این قارچ می تواند به عفونت های مخمری واژینال، عفونت مخمری دهان (برفک) و کاندیدیازیس تهاجمی منجر شود.از سوی دیگر نتایج مطالعات اخیر روی موش ها نیز نشان داده این پروتئین روی قارچ های دیگر گونه کاندیدا در درجه کمتر موثر بوده و روی کاندیدا گلابراتا تاثیری نداشته است.

درمان سنگ صفرا با تربچه

مطالعات نشان داده مصرف تربچه از بروز سنگ های صفراوی کلسترولی که حدود 80 درصد انواع سنگ صفرا را تشکیل می دهند پیشگیری می کند. مطالعه انجام شده در سال 2014 نشان داده مصرف تربچه سیاه به دلیل آنتی اکسیدان گلوکوزینولات موجود در آن به کاهش کلسترول در کبد کمک کرده و از تشکیل سنگ های صفراوی کلسترولی جلوگیری می کند.

دیابت و قند خون

بررسی های انجام شده توسط مجله مواد مغذی در سال 2017 نشان داده تربچه دارای خاصیت ضد دیابتی است که جذب گلوکز را افزایش داده و به کاهش قند خون کمک می کند. با توجه به این مطالعه مصرف تربچه و آب تربچه باعث بهبود پاسخ انسولین و متابولیسم گلوکز در بدن شده و ترکیبات خاص موجود در آن روی تنظیم انسولین، آدیپونکتین و سایر هورمون های موثر روی هموستاز گلوکز اثر مثبت می گذارد. به عنوان مثال کاتچین موجود در تربچه باعث افزایش توانایی تولید انسولین توسط بدن می شود. به نظر می رسد دانه و برگ تربچه نیز روی دیابت اثر مثبت داشته باشد اما به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.

سلامت پوست

تربچه حاوی مواد مغذی بسیاری همچون ویتامین B ، C، فسفر و روی است که همگی برای سلامت پوست ضروری می باشند. 95 درصد تربچه را آب تشکیل داده که باعث بهبود هیدراتاسیون پوست می شود و ویتامین C فراوان موجود در آن به تولید کلاژن و خنثی شدن اثر استرس اکسیداتیو کمک کرده و از پوست در برابر رادیکال های آزاد و اشعه ماورا بنفش محفاظت می کند. تربچه دارای خواص ضد باکتری نیز می باشد و برای درمان خشکی پوست و ترک خوردگی مفید بوده و از عفونت پوست جلوگیری می کند.

درخشندگی پوست

ویتامین های B موجود در تربچه به جوانسازی و درخشندگی پوست کمک کرده و علائم پیری را کاهش می دهد. همچنین با افزایش تولید هورمون های مرتبط با احساسات مثبت باعث کاهش استرس شده از آکنه و پیری زودرس ناشی از استرس جلوگیری می کند.

سایر خواص تربچه

• تربچه به دلیل ویتامین C موجود در آن به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده و برای کاهش فشار خون بالا و نقرس مفید است.
• تربچه سبزی گرما بخشی است که به درمان سوزش ادراری، پاکسازی کلیه ها، سیستم ادراری و رفع التهاب کمک می کند.
• مصرف تربچه برای مهار سلول های سرطان پروستات، روده بزرگ، سینه، تخمدان و غیره مفید است.
• تربچه تب بر است و می تواند حرارت بدن را پایین آورده و التهاب تب را کاهش می دهد
• تربچه دارای خاصیت ضدخارش است که درمانی مفید برای تسکین خارش ناشی از نیش پشه و زنبور است.
• فیبر بالای تربچه به هضم غذا و جذب آسان آب و رفع یبوست کمک می کند
• جلوگیری از فعالیت نوعی آنزیم که سبب تشکیل جرم دندان می شود
• پیشگیری از پوسیدگی و افتادن دندان ها
• بوی تربچه برای سینوس ها مفید است
• پیشگیری از لخته شدن خون
• از بین بردن سلولهای سرطانی و تاثیر مثبت در روش شیمی درمانی

روش مصرف تربچه

هنگام خرید تربچه سعی کنید آن هایی را که اندازه متوسط داشته و برگ دار هستند انتخاب کنید. تربچه را می توان به صورت خام به سالاد یا سبزی خوردن اضافه کرده یا برش های آن را داخل ساندویچ استفاده کرد. همچنین می توان از تربچه برای تهیه شور تربچه استفاده کرد. هنگام استفاده از تربچه برگ آن را جدا نکنید زیرا برگ های تربچه نیز خوشمزه و مفید بوده و می توان از آن داخل سالاد استفاده کرد. از برگ های تربچه می توان به همراه اسفناج در پخت و پز نیز استفاده کرد، قبل از مصرف آن ها را خوب شسته و برگ های زرد و پژمرده را جدا کنید. برای نگهداری تربچه در یخچال ابتدا آن را شسته و برگ هایش را جدا کنید، سپس داخل کیسه های پلاستیکی قرار داده و در قفسه های پایین تر یخچال نگهداری کنید. با این روش معمولا تا یک هفته می توانید از تربچه استفاده کنید.

خواص آب تربچه

• آب تربچه اگر به طور عادی مصرف شود، خاصیت پاک کنندگی و نرم سازی بدن بخصوص در مخاط های بینی، سلول ها، مجاری معده، کیسه صفرا، کبد، روده ها، کلیه و ریه ها را دارد و برای معالجه روماتیسم موثر است.
• آب تربچه را باید با سایر آب میوه جات و سبزی ها توام کرد، چون خالص آن طعم تندی دارد. جهت مصرف و آبگیری تربچه های قرمز تازه و جوانه های سبز همراه با برگ انتخاب شود.
• آب تربچه رنگ چهره را باز و روشن می کند، نیروبخش است، گرفتگی کبد را رفع می سازد سنگ صفرا را از میان می برد، آلرژی ها و خارش ها، کهیر، یرقان و سرفه های خشک مرتفع می گردند. آب تربچه جهت رفع سنگ کلیه بسیار کارساز است.
• آب تربچه خاصیت نرم سازی بدن بخصوص در مخاط های بینی، سلول ها و ریه ها را دارد و برای معالجه روماتیسم موثر است.

خواص تخم تربچه

در گذشته هنگام مسمومیت غذایی مقداری تخم ترب را همراه با سکنجبین به بیمار می دادند که موجب پاکی معده و درمان مسمومیت می شد. خوردن تخم تربچه، ترشح شیر مادر را زیاد می کند. تخم ترب همچنین اشتهاآور و ضد یبوست است.

عوارض جانبی و مضرات تربچه

• مصرف تربچه معمولا بی خطر است اما در برخی افراد ممکن است باعث بروز واکنش های آلرژیک یا جوش های پوستی شود، در این صورت باید از مصرف آن اجتناب شود.
• خوردن بیش از حد تربچه ممکن است باعث تحریک دستگاه گوارشی شود.
• تاکنون گزارشی مبنی بر مضر بودن تربچه برای زنان باردار و مادران شیرده ثبت نشده اما اگر احساس می کنید نیاز است در مصرف آن احتیاط کنید.
• همانطور که قبلا اشاره شد تربچه برای پیشگیری از سنگ صفرا کلسترولی مفید است اما از آن جا که باعث افزایش تولید صفرا می شود ممکن است برای افرادی که به سنگ صفرا مبتلا هستند مضر باشد، بنابراین لازم است قبل از مصرف آن حتما با پزشک مشورت شود.
• مصرف بیش از حد تربچه ممکن است باعث ایجاد اختلال در تولید هورمون تیروئید شود، بنابراین افرادی که مشکل تیروئید دارند از مصرف آن خودداری کنند.

جمع بندی

تربچه، به عنوان بخشی از سالاد می تواند موجب افزایش خواص آن شود؛ بنابراین سعی کنید در سالاد خود همیشه تکه هایی از تربچه، را خرد کنید. دقت داشته باشید که در شستن تربچه باید نهایت تلاش خودتان را به خرج دهید چرا که برای کشت این محصولات از کودهای فراوانی استفاده می شود. همچنین از آنجایی که ریشه گیاه جذب کننده بسیاری از املاح است در خریدن تربچه، از بازار نیز دقت داشته باشید و از محلی که مطمئن هستید سبزی ها آن با آب و خاک مناسب کشت می شود، اقدام به خرید کنید. سالم و تندرست باشید .

خواص و مضرات قارچ دم بوقلمون