به گزارش سرویس اطلاعات دارویی پایگاه خبری ساعدنیوز، قرص اسپیرونولاکتون (Spironolactone) که با نام تجاری آلداکتون (Aldactone) نیز شناخته میشود، دارویی کاربردی با چندین مورد مصرف است که از درمان فشار خون بالا و نارسایی قلبی گرفته تا کنترل آکنه هورمونی و ریزش مو در زنان مورد استفاده قرار میگیرد. با توجه به اهمیت روزافزون آگاهی از نحوه صحیح مصرف داروها، این مقاله به شکلی جامع و بر اساس منابع معتبر پزشکی، به بررسی دقیق میزان و طریقه مصرف قرص اسپیرونولاکتون، موارد کاربرد، عوارض جانبی احتمالی و نکات مهمی که باید قبل از شروع درمان بدانید، میپردازد. هدف ما ارائه اطلاعاتی دقیق و کاربردی برای بیمارانی است که این دارو برایشان تجویز شده تا با آگاهی کامل، دوره درمانی خود را طی کنند و بهترین نتیجه را کسب نمایند.
اسپیرونولاکتون در دستهای از داروها به نام دیورتیکهای نگهدارنده پتاسیم قرار میگیرد. عملکرد اصلی این دارو افزایش دفع آب و سدیم از بدن از طریق ادرار است، در حالی که از دفع پتاسیم جلوگیری میکند. این ویژگی آن را به گزینهای مؤثر برای درمان بیماریهایی تبدیل کرده است که با احتباس مایعات در بدن همراه هستند. علاوه بر این، اسپیرونولاکتون دارای خواص آنتیآندروژنیک است، به این معنی که میتواند اثرات هورمونهای مردانه (آندروژنها) را در بدن مهار کند. این ویژگی دوم، دلیل اصلی کاربرد آن در درمان مشکلات پوستی و مو در زنان است.
موارد مصرف اصلی و تأیید شده این دارو شامل درمان فشار خون بالا، نارسایی احتقانی قلب، و شرایطی مانند سیروز کبدی و سندرم نفروتیک است که منجر به ادم (ورم) میشوند. همچنین برای تشخیص و درمان هیپرآلدوسترونیسم (تولید بیش از حد هورمون آلدوسترون توسط غدد فوق کلیوی) به کار میرود. با این حال، پزشکان به طور فزایندهای از این دارو به صورت "خارج از برچسب" (Off-label) برای درمان آکنه هورمونی، هیرسوتیسم (رشد موهای زائد) و ریزش مو با الگوی زنانه که ناشی از فعالیت بیش از حد آندروژنها هستند، استفاده میکنند.
میزان مصرف اسپیرونولاکتون بسته به شرایط پزشکی تحت درمان، سن بیمار و پاسخ بدن به دارو، توسط پزشک تعیین میشود. هرگز نباید این دارو را به صورت خودسرانه یا با دوزی متفاوت از آنچه پزشک تجویز کرده است، مصرف نمود. به طور کلی، بهتر است قرص اسپیرونولاکتون همراه با غذا یا پس از آن مصرف شود تا جذب بهتری داشته باشد و احتمال ناراحتی معده کاهش یابد. اگر دارو یک بار در روز تجویز شده، بهترین زمان مصرف آن صبحها است تا از افزایش ادرار در طول شب و اختلال در خواب جلوگیری شود. در صورت تجویز دو نوبت در روز، معمولاً یک نوبت صبح و نوبت دیگر بعد از ظهر مصرف میشود.
دوز تجویزی برای شرایط مختلف به شرح زیر است:
برای فشار خون بالا: دوز اولیه معمولاً بین 25 تا 100 میلیگرم در روز است که میتواند به صورت یکجا یا در دو دوز منقسم مصرف شود.
برای نارسایی قلبی و ادم: دوز معمولاً از 25 میلیگرم در روز شروع شده و بسته به نیاز بیمار تا 100 یا 200 میلیگرم قابل افزایش است.
برای آکنه هورمونی و ریزش مو در زنان: درمان معمولاً با دوز پایینتر، مانند 25 تا 50 میلیگرم در روز، آغاز میشود و پزشک ممکن است به تدریج دوز را تا 100 یا 200 میلیگرم در روز افزایش دهد تا به پاسخ درمانی مطلوب دست یابد. مشاهده نتایج در این موارد ممکن است چندین ماه به طول انجامد.
مانند هر داروی دیگری، اسپیرونولاکتون نیز میتواند با عوارض جانبی همراه باشد. اکثر این عوارض به دوز مصرفی بستگی داشته و با دوزهای پایینتر کمتر مشاهده میشوند. عوارض خفیف و شایعتر شامل سرگیجه، سردرد، اسهال، حالت تهوع، افزایش حجم ادرار، گرفتگی عضلات و خوابآلودگی است. این علائم معمولاً در ابتدای درمان بروز کرده و با تطبیق بدن با دارو، کاهش مییابند. در زنان، به دلیل اثرات هورمونی دارو، ممکن است حساسیت و درد در سینهها، لکهبینی یا بینظمی در قاعدگی رخ دهد. در مردان نیز، بزرگ شدن سینهها (ژنیکوماستی) و کاهش میل جنسی از عوارض احتمالی است.
مهمترین عارضه جانبی جدی اسپیرونولاکتون، افزایش سطح پتاسیم خون (هیپرکالمی) است. علائم هیپرکالمی میتواند شامل ضعف عضلانی، خستگی، ضربان قلب نامنظم و حتی در موارد شدید، ایست قلبی باشد. به همین دلیل، انجام آزمایش خون منظم برای بررسی سطح پتاسیم و عملکرد کلیه در طول درمان با این دارو ضروری است. سایر عوارض جدی اما نادر شامل واکنشهای شدید پوستی، مشکلات کلیوی و عدم تعادل الکترولیتها (مانند کاهش سدیم) است. در صورت مشاهده هرگونه علائم شدید یا نگرانکننده، از جمله درد قفسه سینه، مشکل در تنفس یا تورم صورت و گلو، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.
قبل از شروع مصرف اسپیرونولاکتون، لیستی کامل از تمام داروهای مصرفی خود (شامل داروهای شیمیایی، گیاهی و مکملها) را در اختیار پزشک قرار دهید. این دارو میتواند با برخی داروها تداخل داشته باشد و خطر عوارض جانبی را افزایش دهد. مهمترین تداخلات دارویی با داروهایی است که سطح پتاسیم خون را بالا میبرند، مانند سایر دیورتیکهای نگهدارنده پتاسیم، مهارکنندههای ACE (مانند کاپتوپریل و انالاپریل)، مسدودکنندههای گیرنده آنژیوتانسین (مانند لوزارتان)، و برخی داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و دیکلوفناک. مصرف همزمان این داروها با اسپیرونولاکتون باید با احتیاط و تحت نظارت دقیق پزشک صورت گیرد.
همچنین، مصرف مکملهای پتاسیم یا جایگزینهای نمک حاوی پتاسیم در طول درمان با این دارو ممنوع است، مگر با دستور مستقیم پزشک. از مصرف الکل نیز باید خودداری کرد، زیرا میتواند سرگیجه و افت فشار خون ناشی از دارو را تشدید کند. این دارو در دوران بارداری اکیداً منع مصرف دارد، زیرا میتواند بر رشد جنین پسر تأثیر منفی بگذارد. زنانی که در سنین باروری هستند و این دارو را مصرف میکنند، باید از یک روش مطمئن برای پیشگیری از بارداری استفاده نمایند. همچنین، این دارو به شیر مادر منتقل میشود، بنابراین در دوران شیردهی نیز باید با مشورت پزشک مصرف شود.
قرص اسپیرونولاکتون ابزاری درمانی مؤثر برای طیف وسیعی از بیماریها از جمله فشار خون، نارسایی قلبی و مشکلات هورمونی در زنان است. کلید بهرهمندی از فواید این دارو و به حداقل رساندن خطرات آن، مصرف دقیق طبق دستور پزشک، آگاهی از عوارض جانبی احتمالی و رعایت نکات ایمنی است. بیماران باید به طور منظم تحت نظر پزشک باشند و آزمایشهای دورهای لازم را انجام دهند. هرگز نباید دارو را به صورت ناگهانی و بدون مشورت قطع کرد، زیرا ممکن است منجر به بازگشت علائم بیماری شود. ارتباط شفاف با پزشک معالج و گزارش هرگونه علامت غیرعادی، بهترین راه برای تضمین یک دوره درمانی ایمن و موفق است.
برای مشاهده مطالب مرتبط با اطلاعات دارویی اینجا کلیک کنید
