به گزارش سرویس طب سنتی و گیاهان دارویی پایگاه خبری ساعدنیوز؛ گیاه درمنه با نام علمی Artemisia، یکی از معروفترین و قدیمیترین گیاهان دارویی در تاریخ بشر است که در طب سنتی ملل مختلف، از جمله ایران، جایگاه ویژهای داشته است. این گیاه که به دلیل طعم تلخ خود شهرت دارد، گنجینهای از ترکیبات فعال زیستی است که هم میتوانند شفابخش باشند و هم در صورت استفاده نادرست، خطراتی به همراه داشته باشند. در این مقاله، به صورت جامع و بر اساس شواهد علمی، به بررسی خواص گیاه درمنه و مضرات آن میپردازیم تا تصویری روشن از این گیاه پرکاربرد ارائه دهیم.
تحقیقات مدرن بسیاری از کاربردهای سنتی درمنه را تایید کرده و حتی ابعاد جدیدی از پتانسیل درمانی آن را آشکار ساخته است. مهمترین خواص این گیاه عبارتند از:
یکی از برجستهترین ترکیبات موجود در گونهای از درمنه به نام Artemisia annua، مادهای به نام آرتمیسینین (Artemisinin) است. کشف این ماده و اثربخشی شگفتانگیز آن در درمان مالاریا، جایزه نوبل پزشکی سال 2015 را برای کاشف آن به ارمغان آورد. امروزه، ترکیبات مبتنی بر آرتمیسینین خط اول درمان مالاریا در سراسر جهان محسوب میشوند.
درمنه از دیرباز به عنوان یک داروی ضد انگل قوی، به ویژه برای از بین بردن کرمهای رودهای مانند کرمهای گرد و کرمهای نواری، استفاده میشده است. مادهای به نام توژون (Thujone) در این گیاه، دارای اثرات فلجکننده بر سیستم عصبی انگلهاست و به دفع آنها از بدن کمک میکند.
درمنه یک تونیک تلخ (Bitter Tonic) کلاسیک است. ترکیبات تلخ آن با تحریک ترشح آنزیمهای گوارشی و صفرا، به هضم بهتر غذا، کاهش نفخ و سوءهاضمه کمک میکنند. برخی مطالعات نشان دادهاند که مصرف درمنه میتواند برای افراد مبتلا به بیماریهای التهابی روده مانند بیماری کرون مفید باشد و به کاهش علائم آنها کمک کند.
این گیاه سرشار از آنتیاکسیدانهایی مانند کامازولن است که با رادیکالهای آزاد مبارزه کرده و استرس اکسیداتیو را در بدن کاهش میدهند. این خاصیت ضد التهابی میتواند به تسکین دردهای مفصلی و کاهش التهاب در نقاط مختلف بدن کمک کند.
علیرغم خواص متعدد، مصرف خودسرانه و نادرست درمنه میتواند بسیار خطرناک باشد. آگاهی از مضرات آن برای استفاده ایمن ضروری است.
ماده اصلی فعال در بسیاری از گونههای درمنه، توژون است. این ترکیب در دوزهای بالا یا در صورت مصرف طولانیمدت، یک نوروتوکسین (سم عصبی) محسوب میشود و میتواند عوارض جدی زیر را به دنبال داشته باشد:
تشنج و اسپاسم عضلانی
آسیب به کلیهها و نارسایی کلیوی
سرگیجه، توهم و مشکلات روانی
تهوع و استفراغ شدید
به همین دلیل، فروش عصارههای حاوی درصد بالای توژون در بسیاری از کشورها ممنوع است.
استفاده از گیاه درمنه برای گروههای زیر ممنوع است:
زنان باردار و شیرده: توژون میتواند باعث سقط جنین یا آسیب به نوزاد شود.
بیماران مبتلا به صرع و اختلالات تشنجی: این گیاه میتواند آستانه تشنج را کاهش دهد.
افراد دارای مشکلات کلیوی: خطر آسیب به کلیهها را افزایش میدهد.
افراد مبتلا به آلرژی نسبت به گیاهان خانواده کاسنی (Asteraceae).
همچنین، درمنه ممکن است با داروهای ضد تشنج تداخل داشته باشد.
گیاه درمنه بدون شک یکی از گیاهان دارویی قدرتمند طبیعت است که پتانسیل درمانی بالایی، به ویژه در درمان مالاریا و عفونتهای انگلی، دارد. با این حال، حضور ترکیبات سمی مانند توژون، آن را به شمشیر دولبهای تبدیل کرده است که نیازمند دانش و احتیاط فراوان در مصرف است.
هرگز نباید این گیاه را به صورت خودسرانه و برای مدت طولانی مصرف کرد. استفاده از فرآوردههای استاندارد شده و مشورت با پزشک یا متخصص طب سنتی قبل از شروع درمان با درمنه، بهترین راه برای بهرهمندی از خواص آن و در امان ماندن از مضرات جدیاش است.
برای دیدن مطالب مربوط به طب سنتی و گیاهان دارویی کلیک کنید
