به گزارش گروه اجتماعی پایگاه خبری ساعدنیوز، سید حسن اصلنژاد، مدیر کل سازمان تبلیغات اسلامی استان آذربایجان شرقی، در گفتوگوی اختصاصی با ساعدنیوز، به تبیین جایگاه واقعی مسجد در جامعه پرداخت و ضمن اشاره به دغدغههای رهبر معظم انقلاب در خصوص تبدیل مسجد به هسته مقاومت فرهنگی، طرح محلهمحور دولت چهاردهم را چراغ راهی برای بازگشت به سیره صدر اسلام و احیای کارکردهای اجتماعی خانه خدا توصیف کرد. وی همچنین در پاسخ به چرایی کمرونق بودن مساجد در نمازهای یومیه، تضعیف دین مردم را رد کرد و بر ضرورت مسلح شدن رسانهها به «آفند فرهنگی» تأکید نمود.
مشروح مصاحبه با سید حسن اصل نژادی، مدیرکل محترم سازمان تبلیغات اسلامی استان آذربایجان شرقی را در ادامه میخوانید:
طرح «محلهمحور» دولت، چراغ راهی برای احیای کارکردهای اجتماعی مسجد است.
ساعدنیوز: رهبر معظم انقلاب بارها درباره مساجد و جایگاه آنها سخنانی داشتهاند؛ از جمله اینکه فرمودند: «مسجد هسته مقاومت فرهنگی است که اگر این سنگر و این خاکریز از دست برود، همه چیز ما از بین میرود.» یا در جایی دیگر، مسجد را پایگاه انواع فعالیتهای اجتماعی دانستهاند و حتی فرمودهاند اقبال مردم به مسجد، یکی از علتهای پیروزی انقلاب اسلامی بود. از نظر حضرتعالی، آیا مساجد در حال حاضر واقعاً دربرگیرنده فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی هستند؟ آیا مردم به صورت کلی مساجد ما را بهعنوان مراکز فرهنگی و اجتماعی میشناسند؟ اگرچه ممکن است برخی مساجد دارای کانون فرهنگی و اجتماعی باشند، اما در مجموع، جایگاه اجتماعی مسجد چگونه است؟
سید حسن اصلنژاد: یکی از طرحهای بسیار شایسته رئیسجمهور محترم، تمرکززدایی و محلهمحور کردن کارها است. یقیناً این طرح نه تنها برگرفته از نیت پاک ایشان، بلکه نتیجه تحقیقات و رفتارهای میدانی است که به این نتیجه رسیدهاند که برای کسب موفقیتهای بیشتر، بهجای مدیریت جمعیتی عظیم، بهتر است ملاک رفتاری بر اساس گروههای کوچکتر باشد. مدیریت و اداره این گروههای کوچک، بهمراتب آسانتر از اداره جمعیتهای بزرگ است.
شما خود مستحضر هستید که اولین پایگاه اجتماعی در هستی، خانواده است؛ خانوادهای که در آن پدر، مادر و فرزندان وظایف خاص خود را دارند و عدم اجرای وظیفه توسط هر یک، منجر به مشکل در خانواده میشود.
بسیاری از مشکلات اجتماعی ریشه در دوری از مسجد دارند. مسجد باید تبدیل به هسته حل مشکلات مردم شود، نه صرفاً پایگاه عبادی.
اگر در شهرها و بخشهای مختلف، به این نتیجه برسیم که میتوانیم از مسجد بهعنوان پایگاه فرهنگی، اجتماعی، و بهعبارتی، هسته حل مشکلات مردم استفاده کنیم، باید هرچه سریعتر به آن رونق دهیم و از آن حمایت ویژه کنیم. بسیاری از مشکلات اجتماعی ریشه در دور افتادن ما از این پایگاه اصلی دارند. تأکید رئیسجمهور محترم بر حل مسائل به صورت محلهمحور در بستر مسجد، دقیقاً بر همین مبنا استوار است.
این پایگاه اجتماعی باید کجا باشد؟ آیا بقالی، قهوهخانه، یا کانونهای دیگر میتوانند این نقش را ایفا کنند؟ خیر. باید جایی باشد که همه مردم آن را بهعنوان پایگاه اجتماعی بشناسند. مساجد از صدر اسلام چنین خصوصیتی داشتهاند؛ تمامی مشکلات، مسائل قضاوتی، معیشتی، سیاسی و اجتماعی مردم و اتخاذ تصمیمات بزرگ در مسجد حل و فصل میشد. متأسفانه بهتدریج از این جایگاه فاصله گرفتیم.
ساعدنیوز: شما به درستی اشاره کردید، اما اکنون مساجد بیشتر بهعنوان مکانی برای اقامه نماز یا حداکثر برگزاری یک هیئت مذهبی شناخته میشوند. احساس عمومی جامعه این است که مسجد صرفاً پایگاه عبادی است.
سید حسن اصلنژاد: این فرمایش شما باید جنبه عملیاتی پیدا کند. مردم باید بدانند که با مراجعه به مسجد، میتوانند مشکلات خود را راحتتر به سرانجام برسانند. اگر مسجدی بهعنوان پایگاه اجتماعی و حل مشکلات شناخته شود، اولاً خود مسجد از نظر معنوی رونق مییابد؛ و ثانیاً، مسئولان و خادمین مسجد به دلیل شناخت بهتر از محله، مردم و مشکلاتشان، میتوانند بسیار مؤثرتر از یک مسئول در یک اداره، عمل کنند.
اگر اقبال مردم کمتر شده، به دلیل فاصله گرفتن مسجد از آن پایگاه اصلی است. مسجد میتواند محور فعالیتهای زیادی باشد که متأسفانه عملیاتی نشده است. لذا، به نظر بنده طرح ریاست محترم جمهوری، یک ایده بسیار عالی و کار مناسب است که میتواند محلهها را فعالتر کند، اقبال مردم را به مسجد افزایش دهد و خود مسجد را نیز از نظر عبادی رونق بخشد.
افزایش مراکز اقامه نماز و تغییر سبک زندگی عامل خلوتی مساجد در نمازهای یومیه است
ساعدنیوز: یکی از مسائلی که ضدانقلاب روی آن مانور میدهد، ادعای تضعیف دینداری مردم پس از انقلاب است. در حالی که ما شاهد حضور میلیونی مردم در مناسبتهای مذهبی و سیاسی - مذهبی (مانند شبهای قدر، محرم، یا تشییع سردار سلیمانی) هستیم. این یک دوگانگی را نشان میدهد. از سویی، مراسم مذهبی پرشور است، اما از سوی دیگر، مساجد در وقت نمازهای یومیه، خلوتترند. این دوگانگی را چگونه تفسیر میکنید؟ آیا واقعاً دین مردم ضعیف شده یا این مسئله به تغییر سبک زندگی و عدم فرصت حضور مردم در مسجد در زمان نماز، مرتبط است؟
سید حسن اصلنژاد: نکات بسیار خوبی را اشاره کردید. بحثی که وجود دارد این است که مقتضیات زمان عوض شده است و ما باید این مطلب را درک کنیم. در گذشته، مردم فراغت بال بیشتری داشتند. بسیاری از ابزارهای کنونی (مانند خودرو، موبایل، یا رسانههای متنوع) وجود نداشت. بهترین محلی که میتوانستند اوقات خود را پر کنند، چه از نظر معنوی و چه از نظر گفتوگو و مباحث، مسجد بود و به همین دلیل حضور در مساجد بیشتر بود.
امروز، فردی که تا ظهر کار میکند و بعدازظهر نیز مشغول کار دوم است، چگونه میتواند در مسجد حضور فعال داشته باشد؟ علاوه بر این، محلهای اقامه نماز افزایش یافته است؛ در ادارات، بیمارستانها، مدارس و دانشگاهها، محل اقامه نماز وجود دارد. فرد فقط به دنبال انجام تکلیف دینی خود است و بسیاری این کار را انجام میدهند، هرچند در مسجد حاضر نمیشوند.
اگر طرح محلهمحور ریاست جمهوری اجرا شود، بهجای اینکه فرد برای مراجعه به شهرداری یا سایر نهادها مسیر طولانی طی کند، به مسجد محله خود مراجعه میکند. مسجد میتواند بهعنوان یک کمککار شهرداری یا سایر نهادها عمل کند. با تفویض اختیارات در این وادی، حضور مردم در مسجد بیشتر میشود و فراغت بال بیشتری نیز پیدا میکنند.
من به این مطلب که دین مردم کم شده است، هیچ اعتقادی ندارم. با اقشار مختلفی صحبت کردهام و گاهی احساس میکنم آنها در معنویت حتی از خود ما جلوترند. اینها بیشتر کار و حرف منافقانی است که میخواهند ناامیدی تزریق کنند. طبق تحقیقات میدانی، ایمان و اعتقاداتی که در نسل امروزی ما هست، به جرئت میتوان گفت در نسلهای گذشته نبوده است و سواد دینی بچههای امروزی بسیار بیشتر از گذشتگان است.
اگر بانوی ایرانی بداند روسریاش بهاندازه «موشک» در چشم دشمن است، آن را حفظ میکند
ساعدنیوز: یکی از اصلیترین دغدغههای فرهنگی روز جامعه ما، مسئله حجاب است. برای بسیاری از مردم و گروههای سیاسی، این یک دغدغه است. برخی معتقدند برخورد قهری نباید باشد و باید کار فرهنگی کرد. سؤال اینجاست: کار فرهنگی دقیقاً چیست؟ سازمان تبلیغات و بهویژه روحانیت مسجد، مشخصاً برای مقوله حجاب چه کاری میتوانند انجام دهند؟
سید حسن اصلنژاد: ابتدا باید بپذیریم که در ارتباط با ارتقاء سطح دینی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بانوان، پس از انقلاب، ما تا حدودی کمکاری کردهایم. این موضوع هم مورد تاکید مقام معظم رهبری است و هم مورد تأکید بنیانگذار کبیر انقلاب که فرمودند: «زنان، رهبران نهضت ما هستند.» در جایی که برای زنان چنین قدرت راهبری وجود دارد، چرا نباید نقش خودشان را به آنها بدهیم؟
من باورم این است که هیچ فرد بیدین و بیایمانی در اینجا وجود ندارد. خیلی از این دختران نمیدانند چه کاری انجام میدهند و نمیدانند دشمن چه چیزی را از آنها میخواهد. دشمن دست گذاشته روی روسری دختران ما. چرا در غرب برای موفقیت، زن باید بعد جنسی خود را بیشتر نمایان کند؟ آیا توانمندیهای یک زن پایین است که باید از این حربه استفاده کند؟ اسلام این را نمیگوید؛ اسلام میگوید تفاوتی بین زن و مرد نیست و نباید نگاه جنسیتی باشد. قدرت راهبری زن شاید در بسیاری از مردان وجود ندارد.
باور من این است که این مباحث، بیشتر سیاسی است تا مبنای اعتقادی. من در کشوری زندگی کردهام که حجاب در آنجا، محکمتر از بسیاری از حجابهای ایران بود، اما کسی به آنجا ایراد نمیگرفت؛ چون با اسرائیل رفیق بود! ابرقدرتی که میخواهد یک نظام سیاسی متشکل و قدرتمند مانند ایران اسلامی را از بین ببرد، روی بعضی نکات دست میگذارد و آن را حساس میکند.
این دختر من، بانوی من، هموطن ما، اگر متوجه شود که این روسری که بر سر دارد، بهاندازه یک موشک در چشم دشمن است، هیچوقت آن را از سرش خارج نمیکند. ما در حال پیشرفت و فتح قلهایم و آنها سنگاندازی میکنند. باید خیلی مراقب باشیم.
اما در مورد نقش مسجد در موضوع حجاب؛ وقتی مسجد محل رفع مشکلات دنیوی مردم باشد، ناخودآگاه هر فردی که میخواهد به مسجد مراجعه کند، معمولاً حجاب خود را رعایت میکند و این کمکم برایش به یک روش تبدیل میشود. درواقع، حضور فعال در مسجد که تأمینکننده نیازهای اخروی و دنیوی است، فرد را به رعایت بیشتر قوانین دینی و اجتماعی کشور ترغیب میکند.
در مواجهه با امور تاریخی، باید به مستندات رجوع کرد نه قضاوتهای عقلی ناقص
ساعدنیوز: اخیرا بحث مناظره پیرامون شهادت حضرت زهرا (س) و تبعات آن در تریبونهای مذهبی سروصدای زیادی به پا کرد. چگونه یک روحانی شیعه که در حوزه علمیه تحصیل کرده، به انکار یک واقعه تاریخی با اسناد زیاد میرسد و چرا برخی افراد بهراحتی حرف او را باور میکنند؟ آیا این ناشی از دوری مردم از پایگاههای دینی مثل مسجد است؟
سید حسن اصلنژاد: اولاً، فضای مجازی قابل اتکا و اعتماد نیست. در ثانی، تخصص من فلسفه است و بیشتر مطالعات من عقلانی بوده است. اما باید بدانیم که عقل بماهو عقل، در محدوده زمان، ناقص است. عقل رشد میکند. چیزی که 100 سال پیش به عقل مردم میرسید، با امروز متفاوت است.
در مواجهه با امور تاریخی، باید به مستندات تاریخی رجوع کرد نه قضاوتهای عقلی. عقل خیلی از کلیات را درک میکند (مانند اینکه خوبی، خوب است و دروغ، زشت است) اما در جزئیات تاریخی، نمیتواند محاسبهگر خوبی باشد. بنابراین، فردی که میخواهد وقایع تاریخی گذشته را طبق عقل خود استنباط کند، کاملاً در جهت اشتباه است.
فردی هم که شهادت را اثبات کرد، بیشتر بر دلایل و اسناد تاریخی صحبت میکرد که حرفش دقیق بود. حاشیهها و واکنشهای بعد از آن قضیه، تنشهایی را ایجاد میکند. وقتی یک فرد بهصورت آشکار چنین مطلبی را مطرح میکند و به اعتقاد رسمی دهها میلیون نفر هجوم میآورد، قطعاً تنشهایی ایجاد میشود.
نصیحتی که دارم، این است: امام صادق (ع) فرمودند اگر کسی به شما حرف بدی زد، اگر جوابش را نمیدادی، سنگینتر بودی. هیچوقت یک فرد متدین و روشنفکر با فحاشی حرفش را نمیزند. ما باید از طریق علمی و با استناد به منابع صحیح و نظر بزرگان، پاسخ دهیم. مباحثات علمی با فحاشی درست نمیشود.
سخنان سخیف برخی سخنرانان ناشی از بیسوادی است؛ گاهی یک حدیث، کار خود دشمن است
ساعدنیوز: برخی افراد از تریبونهای مذهبی سخنانی مطرح میکنند که انتظار میرود سازمان تبلیغات اسلامی آنها را رصد کرده و با آن برخورد کند. مثلاً سخنان سخیفی که برخی سخنرانان درباره شوخیهای منسوب به امیرالمؤمنین (ع) مطرح کردهاند، که حتی برخی روحانیون نیز به بیسندی آن اعتراض کردند. آیا سازمان تبلیغات در رابطه با این مسائل وظیفهای دارد؟
سید حسن اصلنژاد: آن فردی که چنین مطلبی را گفته، معلوم است که فرد بیسوادی بوده است. خود امیرالمؤمنین (ع) فرمودند که عدهای این مطالب را مطرح کردند تا حکومت و خلافت را سلب کنند. گاهی اوقات، برخی مطالب سخیف از گوشهای برداشته میشود و نقل آن واقعاً بیانصافی است. فرد بیسواد است. برای نقل یک حدیث، انسان باید در مورد تاریخچه، راویان و مفهوم آن پرسوجو کند. گاهی یک حدیث، کار خود دشمن است که در یک کتاب نوشته میشود.
وظیفه اصلی سازمان تبلیغات، تبیین و جهاد تبیین اسلام ناب محمدی (ص) است و همچنین تربیت کنشگرانی که بتوانند این تبیین را انجام دهند. سازمان لزوماً بهصورت مستقیم ورود پیدا نمیکند، اما کانونهای فرهنگی و ارگانهای زیرمجموعه آن، در صورت لزوم پاسخ میدهند.
سازمان تبلیغات مسئول آموزش، تعالی و توانمندسازی اقشار مختلف است. روش جدید ما این است که در این وادی ورود پیدا کنیم تا هم اقشار مختلف جامعه را از نظر اعتقادی توانمند کنیم، هم پدافند عالی در مسائل فرهنگی داشته باشیم و هم آفند بسیار خوبی در مسائل فرهنگی اجرا کنیم.
باید از «پدافند فرهنگی» دست کشید و خود را برای «آفند فرهنگی» مسلح کنیم
ساعدنیوز: و سخن آخر؟
سخن آخر سید حسن اصلنژاد: سخن آخرم خطاب به شما بهعنوان اصحاب رسانه است. ما باید خودمان را آماده جنگ رسانهای با آفند فرهنگی کنیم. ما از اول انقلاب متأسفانه همیشه سراغ پدافند رفتهایم و همیشه منتظریم کسی حرفی بزند و ما در مقابل آن دفاع کنیم.
آفند فرهنگی این است که بهجای دفاع از خود، نقطه ضعف طرف مقابل را هدف قرار دهیم. در رابطه با حجاب و بسیاری از مسائل دیگر، هرچقدر پدافند کنیم، نتیجه عکس میگیریم. موشکهای هایپرسونیک فرهنگی ما کو؟ که با یک ضربه از همه لایههای فکری دشمن عبور کند و به هدف بخورد و آنها دست تسلیم بالا ببرند؟
در امور نظامی دیدیم که آفند نظامی چگونه آنها را سر جایشان نشاند. در امور فرهنگی هم باید مسلح شویم. خواهش من از شما بزرگواران رسانه این است که بروید و آفندهای رسانهای را پیدا کنید. چرا خودمان را کم میبینیم؟ ما پشتوانه فرهنگ چند هزار ساله را داریم. قدیمیترین کشور دنیا، ایران است. قدیمیترین فرهنگ مال ماست. وقتی در ژنمان این همه قدرت داریم، چرا به خودباوری نرسیم؟
