در این مقاله قصد داریم به چند و چون رفع شکستگی فرش بپردازید و اینکه دلایلی که باعث شکستگی فرش شده و راه های مقابله با آن و در نهایت روش از بین بردن شکستگی را توضیح خواهیم داد برای همین منظور ابتدا باید تعریف درستی از شکستگی فرش داشته باشیم.
تعریف شکستگی فرش
شکستگی فرش که گاها آن را با الفاظی مانند تا خوردگی یا کیستی اشتباه میگیرند عبارت است از تا خوردن و از بین رفتن بافت فرش در قسمت تا خوردگی می شود که بعد از صاف شدن نیز به همان شکل باقی می ماند.این شکستگی عواملی دارد که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت.
علت شکستگی فرش
برای رفع شکستگی فرش ابتدا باید به دلایل آن بپردازیم. شکستگی فرش از جمله دغدغه¬ ها و معضلات در حوزه فرش می باشد که جالب است بدانیم فرق نمی کند فرش ماشینی باشد یا دستباف در همه نوع از فرش ها اتفاق می افتد و کاملا جلوه زشتی به فرش داده و به چشم می آید. دلایل شکستگی فرش چندین مورد است که به تشریح آن ها خواهیم پرداخت:
شانه و تراکم بالای فرش
اولین عامل در مورد شکستگی فرش های ماشینی شانه و تراکم بالای فرش است. به عبارتی وقتی شانه و تراکم فرشی بالاتر باشد یعنی آن فرش به اصطلاح سنگین باشد امکان شکستن آن بیشتر است. هر چند که این مسئله در مورد فرش های ماشینی با تراکم بالایی که در بافت آنها از کناف استفاده شده است کمتر اتفاق می افتد، زیرا این نوع فرش ها دارای مقاومت بیشتری هستند به خصوص اگر کناف های بکاررفته در آنها از نوع نرم باشند.
از طرف دیگر چون فرش های ماشینی با تراکم بالا گرانقیمت تر نیز هستند پس در صورت ایجاد شکستگی رفوگری آنها نیز هزینه بر است.
بافت سست فرش
این مشکل معمولا در ماشین های دست بافت اتفاق می افتد زیرا که فرش های ماشینی بافت محکم و ثابتی دارند. بعضی از قالی ها یا فرش ها به دلیل داشتن بافت سست در گذر رمان تا خورده و دچار شکستگی می شوند.
تا کردن غیراصولی
گاهی پیش می آید که فرشها به جای لول شدن تا می شوند.مثلا برای جابجا شدن فرش هنگام اسباب کشی فرش مانند پتو تا می شود که از اصلی ترین دلایل شکستگی فرش می باشد و به الیاف فرش آسیب خیلی شدید وارد می کند یا هنگامی که فرش بزرگتر از اندازه اتاق است قسمت از فرش را تا می کنند که به مرور زمان شکستگی های شدیدی در فرش اتفاق می افتد. بر طبق گفته های بزرگان صنعت فرش بالای ۹۰ درصد شکستگی ها به همین خاطر می باشد.
در حالت کلی شکستگی در فرش های ماشینی بیشتر اتفاق می افتد تا فرش های دستباف ولی در نوعی از فرش های ماشینی احتمال شکستگی به هیچ عنوان وجود ندارد و دلیل آن هم کلفت بودن کنف(kanaf) در این نوع از فرش ها می باشد. بنابراین هر چقدر کنف نازک تر احتمال شکستگی فرش بیشتر می شود.
اگر فرش دستباف یا ماشینی دارید که تراکم بالایی ندارد نیازی به دقت در حمل و نقل و جابجایی آن ندارید زیرا احتمال شکستگی خیلی پایین می باشد و همچنین در صورت شکستگی رفوی آن و رفع شکستگی فرش به آسانی صورت می پذیرد و هزینه پایینی دارد.
راهکار عملی جلوگیری از شکستگی فرش
راهکار عملی برای جلوگیری از ایجاد شکستگی در فرش ها به هنگام جابه جایی جمع کردن اصولی آنها است. برای این منظور می توانید فرش را به صورت استاندارد یعنی به صورت لول، جمع کرده و جابجا کنید. همچنین به رعایت تناسب در اندازه فرش و اندازه اتاق و محیطی که آن را پهن خواهید کرد دقت داشته باشید.این نکته را همیشه در نظر داشته باشید هیچگاه فرش ماشینی را ( به خصوص آن دسته ای که تراکم و شانه بالایی دارند) به روش تا کردن جمع نکنید. (دقیقا مثل زمانی که میخواهید یک زیر انداز یا روفرشی را تا کنید) این کار به شدت میتواند به الیاف فرش شما آسیب جدی وارد کند که یک نمونه آن ایجاد شکستگی در فرش است. اما راه حل چیست؟ راه حل بسیار ساده است اینکه فرش را همیشه به حالت استاندارد آن ، لول کنید. مطمئن باشید با رعایت همین نکته ساده که به شما گفتم تا درصد بسیار بالایی میتوانید از این معضل جلوگیری کنید.این راهم بارها گفته ایم که فرش های ماشینی از این دسته بسیار حساس اند و باید با حساسیت بیشتری از آنها مراقبت کنید به دلیل اینکه این فرش ها چون بسیار الیاف پری(por) دارند و اگر مشکلی برای آنها پیش بیاید رفوی آنها بسیار کار دشوار و به همان نسبت هزینه برداری است. اما اگر فرش ماشینی دارید که تراکم و شانه آن پایین است به هیچ عنوان در جمع کردن این فرش ها زیاد لازم نیست حساسیت به خرج دهید چون این نوع فرش ها چون سبک هستند چه فرش را جمع کنید و چه آنرا لول کنید ( البته حالت استاندارد بهتر است که لول کنید) هیچ مشکلی برای آن پیش نخواهد آمد. و رفوی این نوع فرش ها چندین برابر راحت تر و کم هزینه تر از فرش های دسته ی قبل است.
استثناء!
دسته ای از فرش های ماشینی در بازار به فروش میروند در حینی که تراکم و شانه بالایی داند فرش هایی بسیار مقاومی هستند به طوری که هیچ گاه دچار معضل شکستگی نخواهند شد آن هم تنها به یک علت است: در فرش ، اصطلاحی داریم به نام کنف( kanaf) که در بافت فرش به کار میرود اگر این کنف ها نازک باشند فرش نرم و احتمال اینکه بشکند بسیار کم است. اما اگر این کنف ها درشت باشد احتمال شکستگی در هنگام تا کردن فرش وجود دارد.
آیا فرش دستبافت هم دچار شکستگی میشود یا خیر؟
نظرات متفاوتی وجود دارد اما فرش دستبافت هم ممکن است مثل فرش ماشینی دچار شکستگی شود. اما باید بگوییم حساسیت فرش های دستبافت نسبت به فرشهای ماشینی در این مورد کمتر است .
و یکی از علل شکستگی فرش دستبافت میتواند به نوع بافت آن بستگی داشته باشد. مثلا بعضی از قالی ها و قالیچه ها از بافت بسیار سستی برخورداند که با تا خوردن فرش در مدت زمان طولانی قابل شکننده اند. که البته علت بافت سست به نحوه بافت بافنده بازمیگردد.
روش رفع شکستگی فرش
اگر به دنبال راه حلی هستید که در منزل خودتان رفوی فرش را انجام دهید باید بگوییم این کار مانند این است که بگویید می خواهید خودتان فرش خانه تان را ببافید. قطعا برای کسانی که بافتن فرش بلد هستند کار امکان پذیری می باشد ولی برای افراد عادی این کار قابل انجام نیست.
برای ترمیم و تعمیر فرش روش ساده وجود ندارد که بتوانید به کمک آن خودتان سراغ رفع شکستگی فرش را بروید بنابراین بهتر است به سراغ یک فرد توانا در این حرفه و یا کارگاه های رفوی فرش بروید و کار را به آنها بسپارید تا با استفاده از ابزارهای مخصوص رفو و تکنیک های موثر اقدام به رفع شکستگی فرش کنند.
البته برای تاخوردگی و یا افتاد جای پای میز و صندلی روی فرش روشهای متفاوت وجود دارد که همانطور که در اول مقاله گفتیم نباید این موضوع ها را با شکستگی و روش رفع شکستگی فرش یکی دانست.
رفوگری فرش چیست؟ چطور انجام می گیرد؟
