به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، سندروم تخمدان پلی کیستیک وضعیتی است که باعث جوش های صورت، نامنظمی قاعدگی، رشد موهای زائد صورت و بدن و گاهی ریزش موهای سر می شود. سندروم تخمدان پلی کیستیک به دلیل وجود تخمدان های بزرگ که حاوی تعداد زیادی کیست کوچک است به نام سندروم تخمدان پلی کیستیک نام گرفته است.
علل تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان
علت دقیق تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان هنوز ناشناخته است ولی می دانیم که در این بیماری عملکرد تخمدان ها نرمال نیست و هورمون تستوسترون به مقدار زیاد تولید می شود گرچه تولید هورمون تستوسترون (هورمون مردانه) به مقدار کم همیشه از تخمدان ها تولید می شود ولی در تنبلی تخمدان تولید این هورمون افزایش می یابد.
همچنین سطح هورمون های زنانه مثل استروژن و پروژسترون نیز به هم می خورد. در هر ماه تخمدان زنان فولیکول هایی می سازد که یکی از این فولیکول ها رسیده می شود و تخمک گذاری انجام می شود ولی در افراد با تنبلی تخمدان به جای تولید یک تخمک رسیده تعداد زیادی فولیکول ریز ساخته می شود و تعادل ترشح هورمون به هم می خورد و تخمک گذاری به طور روتین و ماهانه اتفاق نمی افتد، و همین سبب نامنظمی در سیکل های پریودی افرادی که دچار تنبلی تخمدان هستند، میشود.
نشانه های سندروم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان
۱- قاعدگی نامنظم است و تعداد دفعات قاعدگی در سال معمولا کمتر از ۸ بار است.
۲- موهای زائد ضخیم و تیره در لبه فوقانی چانه صورت قفسه سینه رشد می کند.
۳- وجود جوش های صورت یا آکنه
۴- افزایش وزن و چاقی
۵- ریزش موی سر
۶- ممکن است باردار شدن فرد با مشکل مواجه شود که گاه نیاز به استفاده از داروهای کمک باروری است.
احتمال ابتلا به بیماری های زیر در بیمار با تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان وجود دارد:
۱- افزایش ابتلا به دیابت نوع دو
۲- افزایش سطح چربی و کلسترول
۳- افزایش ابتلا به افسردگی و اضطراب
۴- آپنه خواب یا قطع تنفس در خواب
۵ – افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی
۶- افزایش خطر سرطان آندومتر(رحم)
بارداری و سندروم تخمدان پلی کیستیک، درمان ناباروری
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS وجود ندارد و درمان های موجود بیشتر علامتی هستند. درمان نوعی از نازایی که متعاقب سندروم تخمدان پلی کیستیک به وجود آمده است، شامل بهبود تخمک گذاری و برطرف کردن مشکل متابولیک زمینه ای از قبیل مقاومت به انسولین است.
داروهای پیشگیری از بارداری انتخاب مناسبی برای زنانی هستند که تمایلی به بارداری ندارند؛ اما از سویی می توانند به بهبود روند تخمک گذاری کمک کنند. علاوه بر این کمک می کنند که پریودها منظم شده و از بروز اندومتریوز در زنان مبتلا به PCOS پیشگیری می کنند.
با این حال پزشک ابتدا با یکسری توصیه های سلامتی روند درمان شما را آغاز می کند؛ داشتن وزن ایده آل به منظم شدن پریود و نیز رسیدن سطح گلوکوز خون به میزان پایه کمک می کند. بنابراین رژیم غذایی سالم و انجام ورزش های منظم می تواند کمک کننده باشد.
علاوه بر این لازم است تاریخ دقیق پریودهایتان را بدانید؛ بدین منظور تقویم ها و اپلیکیشن های متنوعی وجود دارند که می توانند به شما در این زمینه کمک کنند.
کلومیفن سیترات (کلومید)
این دارویی است که می تواند از طریق مسدود کردن مسیر بازخورد استروژن در مغز، تخمک گذاری را تحریک کند. این داروی خوراکی روزانه یک عدد در 5 روز ابتدایی سیکل ماهانه تجویز می شود؛ درمان با دوز کم آغاز شده و سپس پزشک ممکن است دوز آن را بالا ببرد.
کلومیفن سیترات در اغلب زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک باعث تحریک تخمک گذاری می شود؛ با این حال حدود 15 درصد از زنان مبتلا به حداکثر دوز دارو هم پاسخ نمی دهند.
لتروزول
لتروزول یا فمارا یک داروی مهارکننده ی آروماتاز است. این دارو در درمان سرطان سینه و تحریک تخمک گذاری در زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک یا همان PCOS تجویز می شود.
این دارو تولید استروژن را مسدود می کند و باعث ترشح هورمون تحریک کننده فولیکولی یا همان FSH می شود تا تخمک گذاری تحریک شود.
متفورمین
این دارو برای درمان دیابت نوع 2 تجویز می شود و به بدن کمک می کند تا به درستی از انسولین استفاده کند. این دارو خط اول درمان PCO نیست، اما ممکن است برای منظم شدن پریودهای ماهانه و کمک به تخمک گذاری تجویز شود.
این دارو عموما برای درمان نازایی و کمک به بارداری در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک تجویز نمی شود؛ زیرا به اندازه لتروزول و کلومیفن سیترات در این زمینه موثر نیست؛ اما می تواند باعث تحریک تخمک گذاری شود.
بنابراین زنانی که از متفورمین استفاده می کنند و قصد بارداری ندارند، لازم است از داروهای پیشگیری از بارداری استفاده کنند تا دچار بارداری ناخواسته نشوند.
گنادوتروپین ها
گنادوتروپین ها هورمون های تزریقی هستند که برای تحریک تخمک گذاری تجویز می شوند؛ مصرف این داروها نیاز به ملاقات مکرر پزشک دارد تا سطح پاسخدهی بدن به هورمون ها ارزیابی شود.
جراحی
اگر بدن شما پاسخ مناسبی به درمان های دارویی نامبرده نشان ندهد، ممکن است لازم باشد نوعی جراحی به نام «دیریلینگ لاپاروسکوپیک تخمدان» انجام دهید. با این حال به ندرت این جراحی انجام می شود.
سندروم تخمدان پلی کیستیک باعث افزایش ضخامت تخمدان و درنتیجه مهار تخمک گذاری می شود؛ طی این جراحی، پزشک برش های ظریف متعددی ایجاد می کند. و پس از آن لاپاروسکوپ به جراح اجازه می دهد تا درون محوط شکم را بررسی کند.
در ادامه جراح چند سوراخ بر روی بخش خارجی تخمدان ایجاد می کند؛ این جراحی می تواند طی 6 تا 8 ماه تخک گذاری را بازیابی کند.
این جراحی عموما تحت بیهوشی عمومی صورت می گیرد و نتایج حاصل دائمی نیستند.
درمان های جایگزین
رژیم غذایی و ورزش
رژیم غذایی سالم در همه افراد ضروری است؛ اما ثابت شده است که رژیم کم چربی و کم کربوهیدارت می تواند به طور موثری حساسیت به انسولین را تحریک کند و باعث بهبود مشکل باروری در افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک شود.
انجام حداقل 30 دقیقه ورزش به مدت 3 بار در هفته می تواند نتایج خوبی به همراه داشته باشد. اگر BMI شما بالاست، کاهش وزن می تواند به بهبود علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک در شما کمک کند. علاوه بر این مشورت با یک متخصص تغذیه برای دریافت رژیم غذایی مناسب می تواند کمک کننده باشد.
طب سوزنی
مطالعه ای که در سال 2010 صورت گرفت، نشان داد که طب سوزنی می تواند از راه های مختلفی به بهبود علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک و بارداری کمک کند؛ از جمله:
• افزایش خونرسانی به تخمدان ها
• کاهش حجم تخمدان ها و کیست های تخمدان
• بهبود افزایش قند خون یا هایپرگلیسمی
• کاهش سطح کورتیزول خون
• رسیدن به وزن ایده آل
فراموش نکنید علاوه بر این که ضررهای این شیوه هنوز به طور دقیق مشخص نیست، فواید آن هم به طور کامل ثابت نشده است. طب سوزنی برای درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک به طور کامل مطالعه نشده است و هنوز نیاز به بررسی های بیشتری دارد.
روغن اسانسی
روغن های اسانسی عصاره های گیاهی هستند که عطرهای متنوعی دارند و مصارف گوناگونی دارند؛ بسیاری از افراد استنشاق عطر این روغن ها را آرامش بخش می دانند و برخی دیگر از این روغن ها برای درمان انواع مختلفی از بیماری ها استفاده می کنند.
با این حال مطالعات بر روی تاثیر روغن های اسانسی هنوز کامل نشده است.
مطالعه ای که در سال 2017 بر روی موش های آزمایشگاهی انجام شد ارتباط بین روغن های اسانسی و درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک را بررسی کرد؛ محققین نتیجه گرفتند که نعنا هورمون تستستورون را مهار کرده و باعث تحریک رشد فولیکولی می شود و از این رو می تواند در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک موثر باشد. این که این مسئله در انسان ها هم صادق است یا خیر، هنوز نیاز به بررسی دارد.
مطالعات برای اثبات این ادعا هنوز کامل نشده است؛ با این که آروماتراپی یا رایحه درمانی بی خطر بنظر می رسد، اما ممکن است عارضه هم داشته باشد.
اگر احساس می کنید این روش موثر است، از آن استفاده کنید؛ اما دقت کنید که حتما به شیوه درستی از آن استفاده می کنید. از آن جایی که برخی روغن های اسانسی با مصرف برخی داروها تداخل دارند، قبل از مصرف هر یک از آن ها با پزشک خود مشورت کنید.
داروهای گیاهی و مکمل ها
فراموش نکنید حتی داروهای گیاهی هم می توانند عارضه داشته باشند و با داروهای مصرفی تان تداخل داشته باشند. اگر دارویی برای درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک مصرف می کنید، پیش از مصرف هرگونه مکمل یا داروی گیاهی با پزشک خود مشورت کنید.
مطالعه ای که در سال 2017 انجام شد، نشان داد که شواهد اندکی وجود دارد که مکمل های امگا-3 و اینوزیتول ممکن است در درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک در زنان مبتلا موثر باشد. شواهد زیادی وجود ندارد که تاثیر مکمل ها و داروهای گیاهی را بر روی درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک ثابت کرده باشد.
در مورد رژیم غذایی خود و مکمل هایی که لازم است مصرف کنید با پزشکتان مشورت کنید.
لقاح آزمایشگاهی یا IVF
در مواردی، داروها، جراحی و درمان های همراه موثر واقع نمی شوند؛ در این موارد انجام IVF می تواند کمک کننده باشد.
در این صورت تزریق های مکرر برای تحریک تخمک گذاری خواهید داشت؛ و ممکن است به یک باره تخمک زیادی آزاد کنید. پس از آزاد شدن، این تخمک ها با اسپرم لقاح پیدا می کنند.
برخی از تخمک های لقاح یافته ممکن است برای آینده فریز شوند؛ دیگر سلول های تخم برای لانه گزینی و بارداری به رحم منتقل می شوند. IVF شانس چندقلوزایی را بالا می برد.
سندروم تخمدان پلی کیستیک و اندومتریوز
چنانچه مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستید و در بارداری دچار مشکل شده اید و به درمان ها هم پاسخ مناسبی نداده اید، پزشک ممکن است دنبال دلیل دیگری بگردد.
اندومتریوز نوعی ناهنجاری است که در آن بافت مشابه بافت پوشاننده ی دیواره داخلی رحم در سایر نواحی بدن از جمله لگن رشد می کند؛ این مسئله می تواند باعث انسداد لوله فالوپ(لوله ارتباط دهنده تخمدان و رحم) شده و باعث آسیب به تخمک یا اسپرم شود.
براساس داده های انجمن زنان و زایمان آمریکا، حدود 40 درصد از زنان مبتلا به نازایی، به اندومتریوز مبتلا هستند.
علائم اندومتریوز شامل موارد زیر است:
• پریودهای سنگین
• درد لگن در زمان پریود یا مقاربت
• درد حین دفع مدفوع یا ادرار
با این حال همه افراد مبتلا به اندومتریوز علائم نامبرده را تجربه نمی کنند.
مطالعه ای که در سال 2019 صورت گرفت، همراهی سندروم تخمدان پلی کیستیک و اندومتریوز را بررسی کرد. در این مطالعه زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک که به کلومیفن سیترات پاسخ ندادند، مورد بررسی قرار گرفتند؛ مشخص شد حدود 7.7 درصد از این زنان مبتلا به اندومتریوز بودند.
نکته ای درباره سلامت روانی
تجربه مشکل در بارداری می تواند ناامید کننده باشد و از نظر احساسی شما را درگیر کند. با این که این ها مشکلات جسمی هستند اما می توانند سلامت روانی شما را تحت تاثیر قرار دهند.
افسردگی و اضطراب در بین زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک شایع است؛ با این که هنوز دلیل این موضوع مشخص نشده است. اگر دچار افسردگی و اضراب هستید، فراموش نکنید که تنها نیستید. بهتر است علائمتان را با پزشک درمیان بگذارید و او درصورت نیاز شما به یک روانپزشک ارجاع می دهد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
درصورتی که مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک هستید، لازم است برای دریافت درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید. چنانچه قصد بارداری دارید، هرچه زودتر برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک اقدام کنید، پزشک شما را راهنمایی می کند و درصورت نیاز به یک فوق تخصص نازایی ارجاعتان می دهد.
جمع بندی
سندرم تخمدان پلی کیستیک نوعی بیماری است که باعث به هم خوردن تعادل هورمونی در بدن شده و می تواند باعث اختلال در فرآیند تخمک گذاری شود. برخی افراد مبتلا به PCOS در بارداری دچار مشکل می شوند؛ با این حال درمان های دردسترس مناسبی برای این مشکل وجود دارد.
با انجام مداخله های پزشکی مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک مشکلشان در زمینه بارداری برطرف می شود. علاوه بر این لازم است بدانید که ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک به این معنی نیست که هرگز نمی توانید باردار شوید. علاوه بر این اگر قصد بارداری ندارید، همیشه لازم است از راه های پیشگیری از بارداری استفاده کنید؛ حتی در صورتی که مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک هستید.
