دلیریوم یا روان آشفتگی چیست ؟
دلیریوم عبارت است از یک وضعیت ناگهانی از گیجی (پریشانی) شدید و تغییرات سریع در مغز که بعضی اوقات با توهم و فعالیت بدنی بیش از حد همراه است و بیمار حالت طبیعی و عادی ندارد. این بیماری "سندرم حاد مغزی" یا "وضعیت حاد گیجی" نیز نامیده می شود.
از دیدگاه روانشناسی، دلیریوم نوعی اختلال روانی است که ممکن است چندین ساعت در طول روز در فرد مبتلا روی دهد و باعث اختلال در تمرکز فرد و گیجی شود.
این اختلال بیشتر در سالمندی مشاهده می شود.
علل و عوامل اصلی دلیریوم
- علل جسمی، مانند عفونت ها
- سوء مصرف مواد، مانند ترکیبات افیونیو کوکائین
- صدمات مغزی
- علل متفرقه، مانند محرومیت از خواب به مدت طولانی، بیماری های سیستم عصبی مرکزی مانند صرع، بیماری های قلبی عروقیمانند نارسایی قلب.
- همچنین اغلب داروهاخصوصا زمانی که بیش از حد مصرف شوند، می توانند موجب بروز این اختلال شوند.
علائم و نشانه های دلیریوم
دلیریوم بر ذهن، احساسات، کنترل عضلات و الگوهای خواب تاثیر می گذارد. برای بیمار ممکن است تمرکز و یا درک احساسات دشوار شده و محلی که در آن قرار گرفته است را فراموش کند. بعضی از بیماران آرام تر یا سریعتر از حد معمول حرکت می کنند و تجربه تغییرات خلقی شدید را دارند. سایر علائم مرتبط با این بیماری عبارتند از:
- عدم وضوح در صحبت کردن و فکر کردن
- بی خوابی و احساس خواب آلودگی
- کاهش قدرت حافظه کوتاه مدت
- از دست دادن کنترل عضلات (به عنوان مثال، بی اختیاری در حرکات بدن)
تشخیص دلیریوم
موارد زیر در تشخیص علت دلیریوم کمک می کنند:
- کاهش ضربان قلب در پرکاری تیروییدو افزایش فشار داخل جمجمه
- افزایش ضربان قلب در پرکاری تیرویید، عفونت ها، نارسایی قلب
- افزایش درجه حرارت بدن در عفونت و واسکولیت
- افزایش فشار خون در تومورهای داخل جمجمه
- کاهش فشار خون در پرکاری تیرویید و خون ریزی حاد
- افزایش تنفس در دیابت، ذات الریه و نارسایی قلب و تب بالا
- در نوار مغزی امواج آهسته منتشر به چشم می خورد.
درمان دلیرم
بسته به علت دلیریوم، درمان ممکن است شامل مصرف یا قطع داروهای خاص باشد. مشاوره نیز ممکن است در برخی موارد مفید باشد. در افراد مسن، تشخیص دقیق برای درمان بسیار مهم است، زیرا علائم گیجی شدید شبیه زوال عقل است، اما درمان بسیار متفاوتی دارد.
داروها
برای درمان علت زمینه ای توهم و هذیان ابتدا داروی مناسب تجویز می شود. برای مثال، اگر دلیریوم شما به علت حمله شدید آسم ایجاد شده باشد، ممکن است برای بازسازی تنفسی، یک دستگاه استنشاقی یا دستگاه تنفسی نیاز داشته باشید. اگر عفونت باکتریایی باعث علائم گیجی شده باشد، ممکن است آنتی بیوتیک تجویز شود.
در برخی موارد، پزشک توصیه می کند که نوشیدن الکل را متوقف کنید یا داروهای خاصی مانند کدئین یا سایر داروهایی که سیستم های بدن شما را مختل می کند را مصرف نکنید. در صورت آشفتگی یا افسردگی به سراغتان آمده است، با توصیه پزشک می توانید مقدار کمی از یکی از داروهای زیر را مصرف کنید:
- داروهای ضد افسردگی برای تسکین افسردگی
- رژیم های غذایی برای کاهش تدریجی مصرف الکل
- مسدود کننده های دوپامین برای کمک به مسمومیت با مواد مخدر
- تیامین برای جلوگیری از سردرگمی
مشاوره
اگر احساس گیجی شدید می کنید، مشاوره ممکن است به جمع شدن افکار شما کمک کند. مشاوره همچنین به عنوان درمان برای افرادی که شرایط آنها را درگیر رفتارهای پر خطری مانند خودکشی می کند، نیز استفاده می شود. در همه موارد، مشاوره می تواند محیطی را برای بیمار فراهم کند که در آن بیمار بتواند به راحتی و در یک محل امن در مورد افکار و احساسات خود با پزشک مجرب صحبت کند.
پیشگیری از دلیریوم
موفق ترین روش های پیشگیری از دلیریوم، عوامل خطری را هدف قرار می دهند که منجر به عود این بیماری می شوند. محیط های بیمارستانی این بیماری را تا حدودی تشدید می کنند؛ تغییر مکرر اتاق، شیوه های تهاجمی جراحی، صداهای بلند، روشنایی ضعیف و کمبود نور طبیعی و نیز مشکلات خواب این بیماری را فقط بدتر می کند.
شواهد نشان می دهد که راهبردهای خاصی می تواند سبب جلوگیری یا کاهش شدت علائم دلیریوم شود، راهبردهایی مانند عادت به خواب خوب، نگه داشتن فرد در آرامش و دادن حس خوب به او و نیز کمک به پیشگیری از بروز مشکلات یا سایر عوارض پزشکی.
سخن پایانی
در اغلب موارد این بیماری کمتر از یک هفته به طول می انجامد، هر چند شروع خیلی سریعی دارد. پس از تشخیص علت بروز دلیریوم، در مدت سه تا هفت روز علایم بیماری کاهش و بیمار بهبود می یابد. هر چه سن بیمار و طول مدت بیماری بیشتر باشد، طول درمان و سیر بهبود نیز طولانی تر خواهد بود.
