هپاتیت چیست؟
هپاتیت بیماری التهاب کبد است. این عارضه می تواند دارای خودمحدودکنندگی باشد (یعنی به طور خود به خودی یا بدون درمان خاصی برطرف شود) یا اینکه ممکن است به سمت فیبروز، سیروز یا سرطان کبد پیش برود. ویروس های هپایت رایج ترین علت هپاتیت در دنیا هستند؛ ولی عفونت های دیگر، مواد سمی (مثل الکل و برخی از داروها) و بیماری های خودایمنی نیز می توانند موجب بروز هپاتیت شوند. پنج ویروس اصلی هپاتیت وجود دارد که با حروف A، B، C، D و E نشان داده می شوند. این ویروس ها به علت بیماری و مرگ و میری که سبب می شوند و نیز پتانسیل شیوع و همه گیری که دارند، بسیار نگران کننده هستند، به خصوص انواع B و C که موجب بروز بیماری مزمن در صدها میلیون فرد شده و اصلی ترین علت سیروز و سرطان کبد هستند.
هپاتیت A
هپاتیت A یک عفونت کبدی به شدت مسری است که توسط ویروس هپاتیت A ایجاد می شود. ویروس هپاتیت A یکی از چندین نوع ویروس هپاتیت است که سبب التهابی می گردد که بر توانایی عملکرد کبد اثر می گذارد.
به احتمال بیشتر تماس با ویروس هپاتیت A از طریق غذا یا آب آلوده و یا از طریق تماس نزدیک با فرد مبتلا ایجاد می شود. انواع خفیف هپاتیت A نیازمند درمان نیست و بیشتر افراد مبتلا بدون هیچ گونه آسیب دائمی وارد بر کبد بطور کامل بهبود می یابند.
رعایت بهداشت شامل شستن مرتب دستها، یکی از بهترین راه های پیشگیری از هپاتیت A است. واکسیناسیون مؤثر برای افراد در معرض خطر در دسترس است.
علل بیماری هپاتیت A
هپاتیت A از طریق عفونت ویروس هپاتیت A ایجاد می شود. زمانی که فرد مقدار اندکی از ماده آلوده به مدفوع را بخورد به ویروس هپاتیت A مبتلا می شود. ویروس هپاتیت A سلول های کبد را آلوده کرده و سبب التهاب می شود. التهاب می تواند عملکرد کبد را مختل کرده و سبب سایر نشانه ها و علائم هپاتیت A شود.
ویروس هپاتیت A می تواند از چند طریق انتقال یابد، این راه ها عبارتند از:
- زمانی که فرد حامل ویروس، غذا را آماده کرده و شما بدون توجه به اینکه آیا وی پس از رفتن به دستشویی دست های خود را شسته یا نه، غذا را میل می کنید.
- مصرف آب آلوده
- خوردن صدف های خام پرورش یافته در آب آلوده به فاضلاب
- تماس نزدیک با فرد آلوده – حتی فردی که علائم هپاتیت را ندارد.
- تماس جنسی با فرد حامل ویروس
علائم هپاتیت A
علائم هپاتیت A معمولاً تا چند هفته پس از ابتلاء به ویروس ظاهر نمی شود. علائم هپاتیت A عبارت است از:
- خستگی
- تهوع و استفراغ
- درد و ناراحتی های شکمی، به ویژه در ناحیه کبد در سمت راست، زیر دنده های آخر
- کاهش اشتها
- تب خفیف
- ادرار تیره
- درد عضلانی
- زردی پوست و چشم ها (یرقان)
علائم هپاتیت A معمولاً کمتر از دو ماه طول می کشد، اما گاهی ممکن است تا 6 ماه باقی بماند. تمام افراد مبتلا به هپاتیت A این علائم و نشانه ها را نشان نمی دهند.
عوارض هپاتیت A
علائم و نشانه های عفونت در تعداد اندکی از افراد مبتلا به هپاتیت A به مدت چند هفته بیشتر از حد معمول ادامه می یابد. در این افراد ممکن است علائم هپاتیت A از بین رفته و پس از چند هفته مجدداً ظاهر گردد. اگرچه در برخی از انواع عفونت هپاتیت A علائم و نشانه ها در بلند مدت رخ می دهد اما این نوع نسبت به عفونتی که سبب علائم و نشانه های معمول می شود خطرناک تر نیست.
تشخیص هپاتیت A
آزمایشات خون برای تشخیص ابتلای فرد به هپاتیت A بکار می رود. نمونه خون معمولاً از ورید دست گرفته شده و برای انجام آزمایش به آزمایشگاه برده می شود. همچنین ممکن است پزشک از علائم و نشانه هایی که ذکر می کنید برای تشخیص بیماری استفاده نماید.
درمان هپاتیت A
داروی مشخصی برای درمان هپاتیت آ وجود ندارد. استراحت کافی، رژیم غذایی متعادل و پرهیز از مصرف الکل و داروهایی مثل استامینوفن. برای مصرف هر داروی غیر نسخه ای دیگری در این شرایط، با پزشک یا داروساز مشورت کنید. چنانچه آب بدن بیمار از دست رفته است، درد شدید دارد و یا مشکلات خونی پیدا کرده است، شاید لازم به بستری شدن کوتاه مدت باشد.
پیشگیری از هپاتیت A
- تزریق واکسن که برای افراد بالای 2 سال ایمن میباشد و تا 20 سال، ایجاد مصونیت میکند.
- شستشوی دستها با صابون و آب گرم قبل و بعد از آشپزی، بعد از توالت و تعویض کهنۀ بچه
- شستشوی صحیح میوه و سبزیجات قبل از مصرف و نیز پختن کامل گوشت و ماهی
- در صورت تماس با افراد مبتلا به هپاتیت آ، چنانچه قبلاً واکسن دریافت ننموده اید ویا قبلاً مبتلا نشده اید، بیدرنگ به پزشک مراجعه کنید.
واکسن هپاتیت A را فراموش نکنید
واکسن هپاتیت A می تواند از ابتلاء به عفونت ویروسی هپاتیت A پیشگیری کند. واکسن هپاتیت A معمولاً در دو دوز واکسیناسیون اولیه و یک تزریق در 6 ماه بعد انجام می شود. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها توصیه می کند این افراد واکسن هپاتیت A را دریافت نمایند:
- تمام کودکان در سنین یک سالگی و بزرگتر که در سال اول واکسن نزده اند.
- کارکنان آزمایشگاه که ممکن است با ویروس هپاتیت A مواجهه داشته باشند.
اگر در خصوص خطر ابتلاء به هپاتیت A نگران هستید، از پزشک خود درباره مناسب بودن واکسن سؤال کنید.
سخن پایانی
بلافاصله بعد از آلوده شدن به ویروس و قبل از ظهور علائم، بیماری قابل سرایت است. جوانانی که از جهات دیگر سالم هستند، بیش از 2 هفته از شروع بیماری، آنرا سرایت نمیدهند، ولی کودکان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند ممکن است تا 6 ماه نیز بیماری را سرایت دهند.بنابراین دست های خود را برای پیشگیری از ابتلاء به عفونت به طور مرتب بشویید. دست های خود را پس از دستشویی، پیش از تهیه و یا خوردن غذا، و پس از تعویض پوشک کودک به طور کامل بشویید. همچنین از حوله، ظروف و مسواک شخصی خودتان استفاده نمایید.
