علل تاخیر رشد در کودکان (بلوغ دیر رس) و درمان آن

تاخیر رشد در کودک چیست؟

شایع ترین علت کوتاهی قد و بلوغ دیررس، تاخیر در رشد کودکان است. اختلال تاخیر در رشد اغلب کودک را در سه سال اول تحت تاثیر قرار می دهد. در اثر این عارضه رشد کودک در حدود 3 تا شش ماهگی شروع به کند شدن می کند به طوری که سرعت وزن گیری و رشد قد کاهش پیدا می کند. اگر کودکتان طبق روند طبیعی رشد نکنند، احتمال اختلال تاخیر رشد وجود دارد. والدین یا متخصص می توانند تاخیر رشدی را تشخیص دهند. درمان های اولیه می توانند برای رسیدن به حد طبیعی رشد و یا نزدیک به آن کمک کنند. اگر نشانه های تاخیر رشد کودک از سمت والدین دیر تشخیص داده شود صدمات جبران ناپذیری به کودک وارد خواهد شد.

علائم تأخیر رشد در کودک

• مهارت های حرکتی عمده مثل نشستن
• مهارت های حرکتی ظریف مثل گرفتن و دستکاری اشیا
• مهارت های ارتباطی و زبانی یعنی فهم زبان و صحبت کردن
• مهارت های خودیاری مثل یادگیری استفاده از توالت و لباس پوشیدن
• مهارت های اجتماعی مثل برقراری تماس چشمی و بازی کردن با دیگران

علل تاخیر رشد در کودک

عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی هر دو در به وجود آمدن اختلال رشد در کودک اثر می گذارد. در ادامه چگونگی اثرگذاری هر کدام از عوامل را بررسی کرده ایم.

عوامل ژنتیکی

ناهنجاری های کروموزومی یا ژنتیکی می تواند مسبب اختلال در تاخیر رشد شوند. امروزه با انجام آزمایشاتی قبل از بارداری می تواند ژن های معیوب را شناسایی کرده و از به دنیا آمدن کودکانی با مشکلات ژنتیکی جلوگیری کرد.

عوامل محیطی

• مسمومیت کودک قبل یا بعد از تولد با عوامل مضر مانند سرب
• ابتلای مادر به بیماری های عفونی
• تب شدیدی که به تشنج ختم شود
• نوزاد نارس به دنیا آید و یا دچار کمبود اکسیژن شود
• وارد شدن ضربه به سر کودک ضمن به دنیا آمدن یا بعد از آن

تشخیص تاخیر رشد در کودک

یک پزشک اطفال باید در طول چک آپ های سلامت کودک، وجود هر گونه تأخیر بالقوه ای در رشد کودک را به شکل غیررسمی بررسی کند و در چک آپ های سلامت ۹ ماهگی، ۱۸ ماهگی و ۳۰ ماهگی، یک غربالگری تکاملی رسمی، برنامه ریزی شده و دقیق از آنها انجام شود. اگر چک آپ سلامت ۳۰ ماهگی را برنامه ریزی نکرده اید، چک آپ ۲۴ ماهگی می تواند جایگزین آن شود.

پزشک همچنین باید از شما در مورد نگرانی های احتمالی تان سؤال کند. او با استفاده از تست های استاندارد غربالگری تکاملی، مهارت های حرکتی خاص، مهارت های زبانی و ارتباطی و توانایی شناختی کودک را بررسی خواهد کرد. اگر او هر گونه علامت نگران کننده ای ببیند ممکن است آزمایش دقیق تری انجام دهد یا شما را به یک متخصص مشکلات تکاملی ارجاع دهد. سپس از کودکتان یک ارزیابی تکاملی صورت می گیرد که ارزیابی دقیق تری از مهارت های اوست یا اگر به نظر برسد که کودکتان تأخیری در رشد زبانی یا ارتباطی دارد، پزشک ممکن است او را برای ارزیابی به یک متخصص مشکلات گفتاری ارجاع دهد.

ردیابی مشکلات بینایی یا شنوایی که می تواند در رشد کودک در دیگر زمینه ها تأثیر بگذارد ممکن است مشکل باشد، مگر اینکه شما یک متخصص باشید. چک آپ چشم و گوش نیز باید بخشی از همهٔ چک آپ های سلامت کودک باشد و از اولین ویزیت پزشک از نوزاد شروع شود. اگر پزشک کودکتان مشکوک به هر نوع مشکلی باشد ممکن است تست های شنوایی و بینایی کامل تری را توصیه کند.

درمان اختلالات رشدی کودک

هرچه تاخیر رشدی کودک از طرف والدین زودتر تشخیص داده شود درمان کودک آسان تر و سریع تر اتفاق خواهد افتاد. در نتیجه احتمال رشد کامل و مطلوب بیشتر می شود. والدین می توانند بعد از مشاهده نشانه های مطرح شده سریعا درمان فرزند خود را تحت نظارت یک متخصص آغاز کنند. درمان ها شامل؛ دارو درمانی، گفتار درمانی، کاردرمانی، بازی درمانی و ... است.

پیشگیری از اختلال تاخیر در رشد کودک

برای پیشگیری از اختلال تاخیر رشد در کودک باید افراد ناقل، به عنوان مثال مادران دچار بیماری عفونی را شناسایی و به وضعیت آنان رسیدگی کرد. آگاه کردن زوج هایی که قصد بچه دار شدن دارند مفید است. مشاوران و متخصصان با آموزش عوامل خطر و راه های جلوگیری از این اختلال، مانع از شیوع تاخیر در رشد می شوند. بعد از تولد نوزاد والدین می توانند فرزندشان را به طور منظم برای معاینات نزد پزشک یا مراکز بهداشت ببرند و با فراهم کردن محیط زندگی باثبات، آینده فرزندان خود را تضمین کنند. مشاوره کودک نیز به خانواده ها برای پیشگیری و مقابله با تاخیر رشد کودکان خدمات درمانی و آموزشی ارائه می دهند.

سخن پایانی

اگر نگران تأخیر زبانی در کودکتان هستید از یک متخصص مشکلات گفتاری مشاوره بگیرید. به علاوه، در بیشتر کشورها، غربالگری های تکاملی رایگان برای کودکان واجد شرایط انجام می شود. هر تصمیمی که می گیرید، بهتر است که پزشک اطفال اصلی کودکتان را از ویزیت های دیگر پزشکان و نتیجه گیری های آنها نیز مطلع کنید.