قولنج کودک چیست ؟
برای کسانی که نوزاد کوچک دارند و یا به تازگی صاحب فرزند شده اند، بارها اتفاق افتاده است که نوزادشان بیقراری کند. اگر نوزادتان دائما در حال گریه است، به احتمال زیاد به قولنج مبتلا شده است.
تشخیص قولنج کودک
متخصص اطفال معاینات بالینی را برای علل ممکن استرس از جمله فشار دادن روده (انسداد روده) انجام می دهد. اگر کودک شما از سایر جنبه ها سالم باشد، ممکن است کولیک در کودک شما تشخیص داده شود.
تست های آزمایشگاهی، اشعه ایکس و سایر تست های تشخیصی معمولاً مورد نیاز نیست اما در علل نامشخص، این تست ها به رد سایر علل کمک می کند.
علائم قولنج کودک
سر و صدا و گریه کردن برای نوزادان امری طبیعی است و کودک بهانه گیر الزاماً مبتلا به کولیک نیست. در سایر کودکان سالم و خوب تغذیه شده، نشانه های کولیک عبارتست از:
- دوره های قابل پیش بینی گریه. کودکی که کولیک دارد معمولاً در ساعات معینی در روز گریه می کنند که معمولاً در بعد از ظهر و غروب هاست. دوره های کولیک ممکن است از چند دقیقه تا حدود سه ساعت یا بیشتر به طول بیانجامد. کودک در دوره های درد کولیکی دچار حرکات روده ای و دفع گاز در اواخر دوره می شود.
- گریه شدید و تسکین ناپذیر. دردهای کولیکی شدید بوده و به نظر سخت می آید. ممکن است صورت کودک قرمز شود و آرام کردن وی اگر غیر ممکن نباشد، بسیار سخت است.
- گریه هایی که بدون هیچ دلیل واضحی رخ می دهند. گریه کردن برای کودکان نرمال است. اما گریه کردن معمولاً به این معنی است که کودک به چیزی مثل غذا و یا تعویض پوشک نیاز دارد. گریه های مرتبط با دردهای کولیکی بدون هیچ دلیل مشخصی رخ می دهند.
- تغییر وضعیت. گرد کردن پاها رو به بالا، گره کردن مشت ها و سفت کردن عضلات شکم در دوره های کولیک شایع است.
کولیک بسیار شایع است. معمولاً چند هفته پس از تولد آغاز شده و تا 3 ماهگی بهبود می یابد. در سن 4 تا 5 ماهگی، اکثر کودکان مبتلا به کولیک بهتر می شوند.
علت قولنج کودک
علت کولیک نامشخص است. محققین دریافته اند که برخی موارد از جمله آلرژی ها، عدم تحمل لاکتوز، تغییر باکتری های نرمال سیستم گوارشی، سیستم گوارشی نارس، والدین مضطرب و تفاوت در روند تغذیه یا آرام سازی کودک می تواند در ایجاد کولیک نقش داشته باشد. با این حال هنوز مشخص نیست که چرا برخی کودکان کولیک دارند و برخی ندارند.ولی برخی عوامل زیر دخیل هست
دلیل دیگری که باعث ایجاد ناراحتی در کودکان می شود، عدم تحمل آنان نسبت به شیر گاو یا سایر غذاهاست
کودکانی که مادر آنها در طول بارداری یا پس از زایمان سیگار می کشد، در معرض خطر بالاتری برای دردهای کولیکی هستند.
تئوری های بسیاری در خصوص آنچه کودک را مستعد کولیک می کند وجود دارد اما هیچ کدام به اثبات نرسیده اند، از جمله:
- کولیک در اغلب کودکان اول و یا کودکان تغذیه شده با فرمولا دیده نمی شود.
- رژیم مادر شیرده اثری بر تحریک کولیک ندارد.
- تعداد مشابهی از پسران و دختران، بدون توجه به مرتبه تولد یا نحوه تغذیه آنها به کولیک مبتلا می شوند.
روش های رفع قولنج کودکان
- به مادران عزیز توصیه می شود حتی المقدور از شیر خودشان جهت تغذیه نوزادشان استفاده کنند. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند (روش صحیح شیر دادن)، در مقایسه با نوزادانی که از شیشه شیر استفاده می کنند، کمتر به کولیک مبتلا می شوند. اگرچه درصدی از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، نیز مبتلا به کولیک هستند.
- اگر چه یافتن علت دقیق کولیک نوزادان سخت به نظر می رسد، اما عواملی وجود دارد که شانس ابتلا به کولیک را افزایش می دهد، مثلا اگر بی قراری ها و گریه های نوزاد حدودا ۴۵ دقیقه پس از شیرخوردن ایجاد شود، به احتمال زیاد، علت آن ناسازگاری شیر گاو با نوزاد می باشد. شیر گاوی که در رژیم غذایی مادر مصرف می شود و یا در تغذیه نوزاد وجود دارد، زیرا نفخ ناشی از شیر گاو به راحتی در این دسته از نوزادان بر طرف نمی شود و ایجاد ناراحتی و کولیک می کند.
- عادت کنید به نوزاد خود هر بار مقدار کمی شیر بدهید، اما دفعات شیردهی خود را افزایش دهید (یعنی حجم کمی از شیر در دفعات زیاد). برخی پزشکان معتقدند که حجم زیاد شیر و یا مایعات در معده نوزاد، سبب ایجاد ناراحتی و کولیک می شود. پس از هر بار شیر دادن به نوزاد خود، او را روی شانه خودتان قرار دهید و پشت نوزاد را به آرامی بمالید تا آروغ بزند و هر گونه هوای اضافی از معده او خارج شود.
- به مادرانی که نوزاد مبتلا به کولیک دارند، توصیه می شود تا موقع شیر دادن به نوزاد خود، همیشه او را در حالت نیمه خوابیده (حالتی بین نشسته و خوابیده) قرار دهند. این حالت ناراحتی او را پس از شیر خوردن کمتر می کند.
- به مادران عزیز توصیه می شود تا پس از شیر خوردن نوزاد، حتما باد گلوی نوزاد را بگیرند. گرفتن آروغ نوزاد، صرف نظر از مدت زمانی که او شیر خورده است، به کاهش ناراحتی ناشی از کولیک او کمک می کند. پس از هر بار شیر دادن به نوزاد خود، او را روی شانه خودتان قرار دهید و پشت نوزاد را به آرامی بمالید تا آروغ بزند و هر گونه هوای اضافی از معده او خارج شود.
- هنگامی که نشسته اید می توانید نوزادتان را روی زانوهای خود قرار دهید، طوری که شکم نوزاد روی پاهای شما قرار بگیرد. در این حالت پاهای خود را به آرامی بالا و پایین ببرید تا درد نوزاد کاهش یابد.
- می توانید با انجام حرکاتی روی پاهای نوزاد، دردهای او را کاهش دهید. به این صورت که نوزاد را به پشت بخوابانید و پاهای او را به آرامی بگیرید و به سمت شکم او خم کنید. این حرکات سبب می شود تا شکم نوزاد شل شود و دردهایش تسکین پیدا کند.
- استفاده از درمان های خانگی برای درمان کولیک نوزادان توصیه می شود؛ البته این نوع درمان ها باید تحت نظر پزشک باشد. از پزشک بخواهید تا به جای تجویز داروهای شیمیایی، داروهای گیاهی برای نوزادتان تجویز کند، مثلا استفاده از عرق نعنای پاستوریزه و یا دمنوش نعنا می تواند تسکین دهنده مناسبی برای کولیک نوزاد باشد. استفاده از عرق رازیانه پاستوریزه رقیق شده و یا دم کرده زنجبیل نیز توصیه می شود. چند قطره از این گیاهان دارویی را در شیشه شیر نوزاد بریزید و به او بدهید.
- خوشبختانه درد و ناراحتی نوزاد به علت کولیک، پس از چند ماه (حداکثر پنج ماه) از بین می رود و با بزرگ شدن نوزاد و تکامل دستگاه گوارشی او، این مشکل بهبود می یابد.
- گرم کردن موضعی مثل گذاشتن حوله یا پارچه گرم روی شکم نوزاد نیز روش موثری در کاهش نفخ و دل پیچه کودک است.
- موقع شیر دادن به نوزاد (اگر از شیر مادر تغذیه می کند) سعی کنید یک سینه به طور کامل تخلیه شود. از خارج کردن سینه از دهان نوزاد در حین شیر دادن به او اجتناب کنید، زیرا هوای اضافی وارد معده نوزاد می شود و سبب نفخ معده او می شود.
- مادر باید رژیم غذایی خاصی را در پیش بگیرد. از مصرف برخی مواد غذایی مانند شیر گاو، غذاهای ادویه دار و مواد کافئین دار باید اجتناب کنید. موقع بیقراری کودک، او را در آغوش بگیرید و یا تاب دهید. تاب دادن کودک در گهواره و یا بر روی دست نیز می تواند کمک کننده باشد.
درمان دارویی قولنج کودک
- داروهای ضدنفخ: داروهای ضد نفخ، بدون نیاز به نسخه از جمله سیمتیکون احتمالاً اثر تسکینی زیادی بر علائم کودکان ندارد. این داروها بجز برای کودکانی که داروهای تیروئیدی مصرف می کنند، عموماً ایمن هستند
- پروبیوتیک ها: پروبیوتیک ها موادی هستند که به حفظ تعادل طبیعی باکتری های مفید در دستگاه گوارش کمک می کنند. از آنجایی که کودکان دارای کولیک ممکن است عدم تعادل در باکتری های مفید داشته باشند، محققین سعی در جایگزینی برخی از این پروبیوتیک ها در مطالعات دارند. یکی از باکتری ها بنام لاکتوباسیلوس روتری به طور چشمگیری علائم کولیک را بهبود می بخشد اما نتایج مطالعات ضد و نقیض است. برخی مطالعات فواید و اثرات مثبتی نشان داده اند در حالیکه سایر مطالعات نتیجه ای نداشتند. بطور کلی شواهد کافی برای توصیه استفاده از پروبیوتیک ها برای درمان کولیک توسط متخصصین وجود ندارد.
توجه: پیش از خوراندن هر گونه دارو برای درمان کولیک با متخصص اطفال صحبت کنید.
پیشگیری از قولنج کودک
مراقبت از کودک مبتلا به کولیک حتی برای والدین با تجربه، می تواند خسته کننده و استرس زا باشد. بیاد داشته باشید باید از خودتان نیز مراقبت کنید. این پیشنهادات می تواند کمک کننده باشد:
- استراحت کنید. زمانی که هر آنچه می توانید انجام دادید، از همسر یا شخص دیگری بخواهید تا از کودک مراقبت کند. از افرادی مثل دوستان یا همسایه ها که داوطلب نگهداری از کودک هستند، کمک بگیرید. حتی اختصاص یک ساعت زمان برای خودتان هم می تواند به شما نیروی تازه ببخشد.
- احساسات خود را بیان کنید. احساس ناتوانی، ناامیدی، گناه یا عصبانیت در این زمان برای والدین طبیعی است. با همسر یا یک شنونده خوب دیگر صحبت کنید.
- مثبت بیاندیشید. موفقیت خود را به عنوان والد با میزان گریه کودک نسنجید. کولیک نتیجه عملکرد ضعیف والدین نیست.
- از خودتان نیز مراقبت کنید. غذاهای سالم بخورید. زمانی را برای ورزش کردن مثل پیاده روی اختصاص دهید. اگر می توانید زمانی را که کودک خواب است، بخوابید. از مصرف دارو و الکل پرهیز نمایید.
- بیاد داشته باشید این امر موقتی است. دوره های کولیک معمولاً در سه ماهگی بهبود می یابد. بهتر است محدودیت های خود را بشناسید. اگر گریه کودک سبب می شود کنترل خود را از دست بدهید، وی را در مکانی امن مانند گهواره اش قرار داده و به اتاق دیگری بروید. اگر ضروری است با پزشک، سرویس مداخلات ضروری محلی یا سرویس سلامت روان، تماس گرفته تا برای حمایت های بیشتر به شما کمک کنند.
سخن پایانی
اگر نوزاد با رعایت همه توصیه های گفته شده در بالا همچنان گریه می کرد، از داروهایی که در درمان کولیک نوزادان توصیه می شود، استفاده شود، این داروها با اسامی تجاری متفاوت در بازار دارویی ایران موجود هستند و اغلب حاوی ترکیباتی نظیر رازیانه، شوید و «سایمتیکون» هستند که می توان از آن ها ۴ بار در روز، هر بار ۱۰ قطره و بعد از شیر استفاده کرد.
