دفروکسامین (Deferoxamine) یک عامل شلاته کننده فعال است که به عنوان داروی کمکی در درمان مسمومیت با آهن به کاربرده می شود. همچنین برای تسریع دفع آهن (به دنبال تزریق مکرر خون مثلاً در بیماران تالاسمی )مصرف می شود.
دفروکسامین از راه تزریق وریدی، عضلانی یا داخل صفاقی برای کنترل تجمع آلومینیوم در استخوان، در مبتلایان به نارسایی کلیه و در درمان مسمومیت های عصبی یا ناهنجاری های استخوانی در بیماران تحت دیالیز به کاربرده می شود.
نامهای تجاری: Desferal
عوارض جانبی دفروکسامین
آسم , اسهال , رتینوپاتی , سردرد , التهاب , آنافیلاکسی , تهوع , استفراغ , تشنج , تاری دید , آنژیوادم , سرگیجه , کهیر , کاهش فشارخون , تب1 , واکنش های محل تزریق , درد , نارسایی کبدی , اختلال دید , ترومبوسیتوپنی , تورم , تاکیکاردی , پاراستزی , درد شکمی , کاتاراکت , لکوپنی , وزوز گوش , آرترالژی , کاهش شنوایی , افزایش کراتینین سرم , راش , حساسیت مفرط , دیس پنه , ناراحتی شکمی , فلاشینگ , درد عضلانی , شوک , دیس اوری , فروپاتی , افزایش ترانس آمینازها , سیانوز , هایپوکلسمی , کاهش بینایی , تغییر رنگ ادرار , اسپاسم , توقف رشد در کودکان , هایپرپاراتیروئیدیسم , دیس پلازی , یرسینیا , موکورمایکوزیس , وزیکول , اختلال دید محیطی یا رنگ و دید در شب , نوریت اپتیک , تغییر رنگ عنبیه , نارسایی حاد کلیه , اختلال توبول کلیه
- اعصاب مرکزی: تب، سرگیجه، نوروپاتی، تشنج، سردرد، تشدید آنسفالوپاتی ناشی از آلومینیوم.
- قلبی ـ عروقی: فلاشینگ، افت فشارخون، تاکیکاردی، شوک، ادم.
- تنفسی: دیسترس حاد تنفسی بزرگسالان، آسم.
- پوست: ایجاد مناطق متورم روی پوست، بثورات جلدی، خارش.
- چشم، گوش: تاری دید، کاهش دقت بینایی، تغییر محدوده بینایی، شب کوری، نوروپاتی عصب بینایی، پیگمانتاسیون شبکیه، کاتاراکت، از دست دادن شنوایی از نظر شنوایی سنجی همراه با علائم بالینی یا بدون آن.
- دستگاه گوارش: اسهال، ناراحتی شکمی.
- عضلانی ـ اسکلتی: آرترالژی، کرامپهای پا، میالژی، پارستزی، دیس پلازی متافیز (وابسته به دوز).
- موضعی: درد، اریتم و تورم در محل تزریق.
- سایر عوارض: واکنش های آنافیلاکتیک، دیس اوری، نارسایی کلیوی، عفونت (یرسینا، موکورمایکوز).
توجه: در صورت بروز حساسیت مفرط به دارو، تغییرات بینایی یا شنوایی یا بروز اختلال شدید در عملکرد کلیه، باید مصرف دارو قطع شود.
هشدارها
سندرم دیسترس تنفسی حاد: در مواردی که دفروکسامین در دوز بالا برای درمان مسمومیت های شدید مصرف می شود ممکن است ایجاد شود.
اثرات شنوایی: وزوز گوش و کاهش شنوایی در فرکانس بالا گزارش شده است و در مدت مصرف طولانی, دوز بالا یا در افراد با سطح خونی پائین فریتین شایع تر است. این عارضه با تشخیص سریع و قطع درمان قابل برگشت است. افراد مسن در خطر بیشتری برای کاهش شنوایی هستند. به طور کلی در درمان های طولانی مدت نیاز به بررسی های دوره ای و دقیق شنوایی سنجی وجود دارد.
کندی رشد: دوز بالای دفروکسامین و سطح پایین فریتین همزمان, باعث ایجاد اختلالات رشد می شود و حتی ممکن است با قطع دارو نیز رشد طبیعی انجام نشود.
عفونت: بیماران با سطح خونی بالای آهن مستعد عفونت با یرسینیا هستند و درمان با دفروکسامین این خطر را افزایش می دهد. در صورت بروز عفونت, باید به محض تشخیص دارو قطع شده و تا درمان کامل بیمار مصرف دفروکسامین شروع نشود.
واکنش های محل تزریق: قرمزی پوست, کاهش فشارخون, کهیر و شوک در موارد انفوزیون سریع دارو مشاهده شده است بنابراین تزریقوریدی دارو باید به آهستگی انجام شود یا تزریق عضلانی و زیرجلدی استفاده شود.
موکورمایکوزیس: مواردی از عفونت موکورمایکوزیس و حتی مرگ در اثر آن گزارش شده است بنابراین به محض تشخیص, باید درمان شروع شود.
اثرات چشمی: اختلالات دید مانند تاری دید, کاهش بینایی, کاتاراکت, اختلال دید محیطی, رنگ و یا دید در شب, نوریت اپتیک, تغییر رنگ عنبیه, رتینوپاتی و وجود نقطه سیاه در میدان بینایی گزارش شده است. در مصرف طولانی مدت, دوز بالای دارو و سطح خونی پایین فریتیناین عوارض بیشتر دیده شده است و باید به محض ایجاد دارو قطع شود تا اثرات برگشت پذیر باشد. بیماران مسن, در ریسک بالاتری هستند و بررسی های دقیق بینایی در موارد مصارف طولانی مدت دارو باید انجام شود.
اثرات کلیوی: افزایش سطح کراتینین سرم, نارسایی حاد و اختلال توبول های کلیه گزارش شده است. بیمار باید از نظر تغییرات کلیه تحت نظر باشد. دفروکسامین با دیالیز قابلبرداشت از خون می باشد.
تغییر رنگ ادرار: ممکن است رنگ ادرار به صورتی, قرمز یا نارنجی تغییر کند.
سمیت آلومینیوم: در درمان مسمومیت با آلومینیوم ممکن است مصرف دفروکسامین باعث هایپوکلسمی و بدتر شدن پاراتیروئیدیسم شود. این دارو می تواند باعث ایجاد تشنج در بیماران مبتلا به آنسفالوپاتی وابسته به آلومینیوم شود.
هموکروماتوزیس: دفروکسامین کاربردی در درمان هموکروماتوزیس اولیه ندارد.
مسمومیت با دفروکسامین و درمان آن
- تظاهرات بالینی: گسترش و تشدید عوارض جانبی.
- درمان: شامل درمان علامتی است. با همودیالیز می توان فریوکسامین را از بدن خارج کرد.
نکات قابل توصیه به بیماردر طول مصرف دفروکسامین
1- انجام معاینات چشمی و گوشی در فواصل 6-3 ماهه طی درمان مداوم ضروری است. هرگونه تغییرات بینایی یا شنوایی را فوراً به پزشک اطلاع دهید.
2- مصرف این دارو ممکن است ادرار را قرمز کند.
3- مصرف در سالمندان: مصرف این دارو در بیماران سالخورده باید با احتیاط همراه باشد، زیرا در این بیماران احتمال بروز نارسایی شنوایی یا بینایی یا اختلال عملکرد کبد بیشتر است.
4- مصرف در کودکان: مصرف دفروکسامین در کودکان بزرگتر از سه سال بی ضرور و مؤثر است.
عوارض و موارد مصرف دکس مدتومیدین
