ایندیناویر (به انگلیسی: Indinavir و نام تجاری: کریکسیوان) از داروهای ضد ویروس و ضد ایدز است که به گروه دارویی مهار کننده های پروتئاز تعلق داشته و به همراه سایر داروهای ایدز برای کنترل عفونت HIV تجویز می شود.
ایندیناویر با کاهش تکثیر ویروس HIV و سطح آن در بدن به بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک می کند.
موارد مصرف ایندیناویر
ایندیناویر برای بهبود علائم بیماری ایدز تجویز می شود اما آن را درمان نمی کند و مانع انتقال ویروس به دیگران نمی شود، بنابراین لازم است بیمار همواره به نکات ایمنی برای پیشگیری از سرایت ویروس HIV به دیگران توجه داشته باشد.
این دارو احتمال بروز عوارض جانبی ایدز مانند عفونت جدید یا سرطان را کاهش می دهد و کیفیت زندگی فرد را بهبود می بخشد.
اغلب برای افزایش سطح ایندیناویر در بدن این دارو به همراه مهار کننده پروتئاز دیگری به نام ریتوناویر تجویز می شود.
عوارض جانبی ایندیناویر
در صورت بروز علائم آلرژیک همچون کهیر، تنفس دشوار، ورم صورت، لب ها، زبان یا گلو با اورژانس تماس بگیرید.
در صورت بروز علائم زیر فورا با پزشک تماس بگیرید:
- ادرار دردناک یا دشوار
- اختلالات گلبول های خون با علائمی همچون پوست رنگ پریده یا زرد، تب، تیره شدن رنگ ادرار، گیجی یا ضعف
- قند خون بالا با علائم افزایش تشنگی، افزایش ادرار، گرسنگی، خشکی دهان، بوی دهان میوه ای، خواب آلودگی، خشکی پوست، تاری دید، کاهش وزن
- علائم سنگ کلیه مانند درد در ناحیه پهلو یا کمر، ادرار درناک یا مشکل در ادرار کردن، مشاهده خون در ادرار
- مشکلات کبدی با علائم حالت تهوع، درد معده، خارش، احساس خستگی، از دست دادن اشتها، ادرار تیره، مدفوع به رنگ خاک رس، زردی (زرد شدن پوست یا چشم)
- اگر یک داروی کلسترول استاتین مصرف می کنید و دچار علائم زیر شده اید: درد ناگهانی عضلانی یا ضعف به خصوص اگر تب دارید، خستگی غیر معمول و تیره شدن رنگ ادرار
ایندیناویر با تغییر عملکرد سیستم ایمنی بدن ممکن است خطر ابتلا به برخی عفونت ها یا اختلالات خود ایمنی را افزایش دهد که علائم آن گاهی هفته ها یا ماه ها بعد از شروع مصرف این دارو ظاهر می شود. در صورت مشاهده این علائم به پزشک خود اطلاع دهید:
- علائم عفونت جدید از جمله تب، تعریق شبانه، متورم شدن، زخم دهان، اسهال، درد معده، کاهش وزن
- درد قفسه سینه به خصوص هنگام نفس کشیدن، سرفه خشک، خس خس سینه، احساس تنگی نفس
- تبخال، زخم در ناحیه تناسلی یا مقعد
- ضربان قلب سریع، احساس اضطراب یا تحریک پذیری، ضعف یا احساس خستگی، مشکلات تعادل بدن یا حرکت چشم
- مشکل در صحبت کردن یا بلع، درد کمر شدید، از دست دادن کنترل مثانه یا روده
- ورم در گردن یا گلو (بزرگ شدن غده تیروئید)، تغییرات در قاعدگی، ناتوانی جنسی، از دست دادن علاقه به رابطه جنسی
برخی عوارض شایع ایندیناویر عبارتند از:
- درد معده، تهوع، استفراغ، اسهال
- سوء هاضمه، سوزش سر دل
- تغییر در اشتها
- سردرد، سرگیجه، احساس ضعف یا خستگی
- درد پشت
- راش های پوستی، خارش، پوست خشک
- تغییر در حس چشایی
- علائم سرماخوردگی مانند گرفتگی بینی، عطسه، گلو درد
- تغییرات در اندازه و یا محل چربی های بدن به خصوص بازوها، پاها، صورت، گردن، سینه و کمر
موارد ذکر شده لیست کامل عوارض جانبی ایندیناویر نمی باشد، توصیه می شود در صورت مشاهده هر گونه علائم مشکوک با پزشک مشورت کنید.
هشدارها
- توزیع مجدد چربی: ایندیناویر باعث تغییر در محل تجمع چربی ها و ایجاد حالت شبه کوشینگ , صورت بوفالویی و افزایش سایز دور شکم می شود.
- آنمی همولیتیک: ممکن است در مصرف با ایندیناویر ایجاد شود که گاهی کشنده است و در صورت بروز سریعا باید دارو قطع شود.
- افزایش بیلی روبین: معمولا مصرف داروی ایندیناویر باعث افزایش سطح بیلی روبین می شود و در مواردی نیز افزایش ترانس آمینازهای سرمی روی می دهد. این دارو نباید همزمان با آتازاناویر استفاده شود.
- سندروم بازسازی ایمنی: این سندروم یک پاسخ ایمنی به یک عفونت فرصت طلب در طی درمان اولیه HIV یا فعال شدن مجدد اختلالات خودایمنی ( گریوز, پلی میوزیت و سندروم گیلن باره) در ادامه درمان می باشد. ممکن است نیاز نیاز به بررسی علل آن و درمان نیز نیاز باشد.
- سنگ های کلیوی: این سنگ ها گهگاه به علت اختلالات کلیه , نارسایی حاد کلیوی یا پیلونفریت (با یا بدون باکترمی) ایجاد می شود. برای اجتناب از این حالت، هیدراسیون کافی توصیه می شود. ریسک بروز این سنگ ها در کودکان بیشتر است. بسته به شدت علائم, قطع موقت ایندیناویر (یک تا سه روز) یا قطع دائم آن توصیه می شود. (نکاتی درباره سنگ کلیه)
- نفریت بینابینی: در موارد نفریت بینابینی همراه با کلسیفیکاسیون مدولاری و آتروفی کورتیکال, مواردی از لکوسیتوری شدید دیده شده است. طی درمان بیمار باید به دقت تحت نظر باشد و در صورت بروز لکوسیتوری درمان قطع شود.
- دیابت : تغییر در تحمل گلوکز، افزایش قند خون، بدتر شدن دیابت و بروز دیابت در بیماران غیردیابتی مصرف کننده داروهای مهارکننده پروتئاز ممکن است ایجاد شود.
- هموفیلی : تجویز ایندیناویر در این افراد با احتیاط باشد چراکه احتمال خون ریزی در بیماران مصرف کننده مهارکننده های پروتئاز افزایش می یابد.
- اختلالات کبدی: ایندیناویر می تواند گهگاه هپاتیت حتی کشنده ایجاد کند بنابراین در بیماران دارای اختلالات کبدی با احتیاط مصرف شود و دوز دارو نیز کاهش یابد.
میزان، تاثیرات و مکانیزم اثر ایندیناویر
