هاکی از قدیمی ترین انواع بازی های توپ و چوب است که که در هر گوشه از دنیا در زمان های مختلف به شکلی انجام می شده است. هاکی روی زمین سده ها در انگلستان رایج بوده و از سال ۱۹۰۱ به بعد نیز در امریکا رواج یافته است. اصل هاکی روی یخ از کانادا است و به گمان بسیار دانشجویان دانشگاه میگل کانادا آن را به صورت امروز درآوردند. اولین اردوی تیم ملی ایران در شهریور سال ۱۳۲۰ تشکیل شد و در همان سال به عضویت فدراسیون جهانی درآمد و در سال ۱۳۵۰ در قالب تشکیل فدراسیون رسمیت یافت.
تاریخچه ی هاکی
بازی هاکی در هلند ابداع شد. شخصی به نام جمیز دوم ( پادشاه انگلستان ) در دوران تبعیدش به هلند به هاکی علاقه پیدا کرد و پس از اتمام دوران تبعیدش، وقتی به سرزمین خود بازگشت هاکی روی یخ را به مردم انگلستان معرفی کرد. مردم انگلستان به هاکی روی یخ علاقه پیدا کردند. در نیمه ی قرن نوزدهم کشور انگلستان هاکی نوینی را بوجود آورده و قوانین خاصی را وضع کرد. اولین مسابقه ی بین المللی در یازدهم بهمن سال 1278 بین کشور های ولز و ایرلند برگزار شد که ایرلند توانست با نتیجه ی 3 بر 0 پیروز شود. در سال 1302 کشور فرانسه تصمیم گرفت که فدراسیون بین المللی مردان را تاسیس کند. سه سال بعد در سال 1305 فدراسیون هاکی زنان در انگلستان تشکیل شد. این 2 فدراسیون 50 سال بطور جداگانه فعالیت کرده و پس از 50 سال ادغام شدند.
بازی هاکی در دنیا به چهار شکل انجام می گیرد:
-
هاکی چمنی
هاکی روی چمن یک ورزش گروهی است که بین دو تیم ۱۱ نفره بر روی یک زمین چمن با هدف وارد کردن یک توپ کوچک به وسیله چوب هاکی به دروازه حریف انجام می شود. نهاد اداره گر این رشته ورزشی فدراسیون بین المللی هاکی است و مهمترین مسابقات این رشته ورزشی المپیک و جام جهانی هاکی است که هر ۴ سال یک بار برگزار می شوند.
-
هاکی سالنی
-
هاکی روی یخ
هاکی روی یخ (در انگلیسی: Ice hockey) نام یکی از رشته های ورزشی پرطرفدار است که در آمریکای شمالی (ایالات متحده و کانادا) تنها به عنوان هاکی نامیده می شود. بازی هاکی، یک بازی تیمی است که بر روی یخ انجام می شود. ورزش هاکی در کشورهای سردسیری که فصل سرما و یخبندان در آنان طولانی است دارای محبوبیت بسیار زیادی است .
-
هاکی اسکیت
در ایران در دو بخش هاکی چمنی و سالنی فعالیت بیشتری انجام می گیرد.
وسایل مورد نیاز برای هاکی (NHL)
همانطور که میدانید هاکی یک ورزش بسیار خطرناک است. به همین دلیل این ورزش نیاز به وسایل و تجهیزاتی برای محافظت از بدن دارد. این موضوع باعث شده است که تجهیزات هاکی از اهمیت فراوانی برخوردار باشند.
کلاه(helmet)
شامل بند چرمی هستند. بعضی از آنها قفسه ای برای محافظت از سر دارند و لبه ای که قفسه بر روی آن قرار میگیرد. کلاه های هاکی برای محافظت از سر استفاده شده و در سایز ها و اندازه های مختلفی وجود دارند.
محافظ گردن(neck_guard)
محافظ گردن که از پلاستیک و صفحات محکم ساخته شده و درون آن بسیار نرم است. این وسیله برای جلوگیری از ضربات تیغه ی اسکیت و دیگر ضربات استفاده میشود.
محافظ شانه(shoulder pads)
محافظ شانه ترکیبی است از جلیقه ای با قطعاتی در پشت کمر و جلوی بازیکن که دارای تسمه های چرمی محکم کردن جلیقه است. این محافظ دارای سرپوشی است که بطور انتخابی از محافظ نرم یامحافظ سخت پوشیده شده می باشد. هر کدام مانع وارد شدن ضربه ی سنگین به سر شانه ها می شوند.
محافظ آرنج(Elbow_guard)
محافظ آرنج ساعد ها و بازو ها را میپوشاند. این محافظ از ضربات وارده توسط پوک، ضربات حاصل از تنه زدن بازیکنان به هم، کوبیده شدن بازیکنان به دیواره ی زمین و … محافظت میکند.
پیراهن زیر جلیقه
شانه و آرنج ها را میپوشاند. از پارچه ی کشبافت نازکی درست شده و پشت پیراهن ها شماره و اسم هر بازیکن با رنگ مشخصی چاپ شده است.
دستکش هاکی
از لایه ی خیلی نازک چرمی درست شده که کف دست و انگشتان را پوشانده و برای قسمت بیرونی دست ضخامت زیاد و قابل توجهی در نظر گرفته شده است. این قسمت محکم کمک می کند که انگشتان دست برنگشته و باعث جلو گیری از وارد شدن ضربه به پشت دست می شود.
شلوار هاکی
شلوار هاکی که اندازه ی آن ها تا زانوی بازیکنان است قسمت لگن را می پوشاند. شلوار های هاکی دارای صفحاتی هستند که مفصل را میپوشانند.
محافظ ساق پا(shin)
از پلاستیک سخت ساخته شده و زیر جوراب بسته میشود.
جوراب هاکی
جوراب هاکی با جوراب های معمولی متفاوت بوده و از پشم کشبافت درست شده است. روی جورابها نه تنها نشان تیم، بلکه پست هر بازیکن ( حمله_مدافع_دروازبان ) نیز هک شده است. جورابها از زیر شلوار هاکی یعنی روی زانو را میپوشانند.
اسکیت هاکی
اسکیت هاکی از یک محافظ سخت تشکیل شده که مناسب با اندازه ی پای بازیکنان ساخته میشود. اغلب با مش فلزی تقویت شده است. قسمت ضروری اسکیت، بوت داخلی آن است. تنها قسمت بیرونی که اهمیت دارد قسمت تیغه ی اسکیت است. به طور معمول اسکیت از ساق پا به پایین را میپوشاند.
چوب هاکی
چوب هاکی از مواد کامپوزیت است که برای سبک های مختلف و در ابعاد و اندازه های گوناگون ساخته شده است. برای جلوگیری از شکستن چوب های هاکی، کمی قابلیت انعطاف پذیری دارند. پیشرفته ترین چوبه های هاکی از گرافیت ساخته میشود که به بازیکن اجازه میدهد قدرت و دقت بالاتری داشته باشند. این چوبها بسیار خوب هستند اما هزینه ی خرید آنها بسیار بالاست. به همین دلیل زیاد از آنها استفاده نمیشود.
نحوه بازی و قوانین بازی هاکی روی یخ
بازی شامل سه تایم بیست دقیقه ای به همراه وقت اضافه و ضربات پنالتی (در صورت لزوم) است. هر تیم شامل ۶ بازیکن است که معمولاً سه فوروارد، دو مدافع و یک دروازه بان دارد. تعداد کل بازیکن ها با احتساب افرادی که بر روی نیمکت ذخیره نشستند ۲۰ نفر است. بازی دارای حداقل سه داور است. اگر بازیکنی مرتکب خطا شود، بر حسب شدت خطا به مدت ۲ دقیقه، ۵ دقیقه و بعضاً ۱۰ دقیقه از زمین بازی اخراج می شود و این یک موقعیت منفعت آمیز برای تیم دیگر است که به آن اصطلاحاً «پاور پلی» (Power Play) می گویند. در بازه های جریمه دو دقیقه ای، اگر تیمی که در موقعیت منفعت از این جریمه است، گلی به ثمر برساند، بازه جریمه زودتر به پایان می رسد؛ اما این قانون شامل جریمه های ۵ و ۱۰ دقیقه ای نمی شود. هر دو تیم رقابت می کنند تا بیشتر گل بزنند. تیمی که امتیازی بیشتری به دست آورد برنده بازی است. برای به ثمر رساندن یک گل، تیم مهاجم باید توپ را از خط دروازه حریف عبور دهد. در زمان آغاز هر تایم تیم ها جای خود را عوض می کنند. سطح بازی بین هر تایم مجدداً بازسازی شود. زمان استراحت ۱۵ دقیقه است. وقت اضافه بعد از ۶۰ دقیقه قانونی می تواند ۵، ۱۰ یا ۲۰ دقیقه باشد و قانون گل طلایی در آن حاکم است. یعنی تیمی که اولین گل را در این تایم به ثمر برساند برنده بازی است. در صورت تساوی بازی وارد ضربات پنالتی با تعداد مشخص شوت می شود. معمولاً تعداد این شوت ها ۳ عدد است. زمان از ۲۰، ۱۰ یا ۵ آغاز شده و به صفر می رسد و زمان نگه دار باید در زمان توقف بازی زمان را نگه دارد. هر تیم مجاز است که یک تایم اوت در کل زمان قانونی بازی درخواست دهد. در تعداد تعویض ها محدودیتی وجود ندارد و هر بازیکن می تواند مکرراً وارد زمین بازی و از آن خارج شود. فدراسیون جهانی هاکی روی یخ (آیس هاکی ) IIHF نامیده می شود که مخفف عبارت International Ice Hockey Federation است و هر دوره نشریه شامل قوانین آن را منتشر می کند. آخرین نسخه قوانین بازی هاکی روی یخ در سال ۲۰۱۸ منتشر شده و تا سال ۲۰۲۲ اعتبار دارد.
اصطلاحات انگلیسی خاص بازی هاکی
- 'Chirpin (جیرجیر زدن) : به فحاشی بازیکنان به یکدیگر.
- Mucking it up (کثافت کاری) : به درگیرشدن فیزیکی در هنگامی که پاک هاکی در کرنرها قرار دارد.
- Up on the roof (رو-طاقی) : شوتی که به بالای طاق دروازه بنشیند.
- Cement Head (کله خر) : بازیکن متهاجم که به دنبال دعوا و فیزیکی شدن باشد.
- Gong Show (نمایش ضرب چینی) : به بازیکن و یا تیمی که بازی هاکی را بد بازی کند.
- Top Shelf (سجاف) : به گلی که پاک هاکی از کُرنر هر یک از دو طاق دروازه به ثمر نشسته باشد.
- Duster (گردگیر) : به بازیکنی که همیشه روی نیمکت ذخیره به دستور مربی مینشیند و بازی داده نمی شود.
- -Grinder (جان کن) : به بازیکنی که هم خشن است و هم زحمت کش.