پونه گیاهی از خانواده نعناع است که دارای اسانس روغنی فرار یا روغن منتول، حاوی مقدار زیادی ویتامین A، B، C، کلسیم، مقداری تانن و مواد رزینی می باشد. این گیاه در فصل گرما و در خاک های مرطوب و غنی از مواد آلی مانند کود برگ به خوبی رشد می کند. پونه کوهی نوع دیگری از این گیاه است. مرغوب ترین نوع پونه وحشی در کنار چشمه ها و آب ذوب شده برف ها می روید. بهترین زمان برای چیدن این نوع پونه، اوایل فروردین تا اواسط اردیبهشت است.
طعم پونه در ابتدا گرم، گس و تلخ است، اما پس از مدتی در دهان حس خنکی ایجاد می کند، همچنین دارای بوی مطبوع و قابل تشخیصی است که فضای خانه را مطبوع و حشرات موذی را دور می کند. این گیاه را می توان در گلدان کاشته و در بالکن قرار داد. پونه را می توان از طریق ریشه تکثیر کرد.
پونه به طور سنتی برای مقابله با سرماخوردگی، مشکلات تنفسی، مثانه و بیماری کبد، نفخ شکم و درد معده مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین از آن برای سقط جنین یا شروع دوره قاعدگی استفاده شده است. در این بخش، برخی از مزایای سلامتی در استفاده از پونه به تفصیل ارائه شده است.
خواص پونه کوهی
- کمک به درمان بیماری های گوارشی: مصرف خوراکی پونه به درمان بیماری های گوارشی کمک می کند. همچنین پونه با دفع گازهای انباشته شده در روده به بهبود نفخ شکم کمک می کند.
- بهبود گوارش و افزایش تولید صفرا: چای پونه به گوارش کمک می کند و به لطف خاصیت ضدانقباضی اش، یکی از درمان های عالی برای تسکین و کاهش دردهای معده به شمار می رود. یکی دیگر از خواص پونه خاصیت صفراآوری آن است و با تحریک کبد، تولید صفرا را افزایش می دهد. بنابراین مصرف معتدل پونه برای کسانی که می خواهند تعادل اسید و باز را حفظ کنند و از بروز این بیماری ها جلوگیری کنند، مفید است.
- خلط آوری و کمک به درمان سرماخوردگی و برونشیت: پونه به خاطر داشتن مقدار زیادی منتول خاصیت خلط آوری دارد و برای کسانی که از مشکلات تنفسی رنج می برند، مفید است. پونه به تخلیه ی ترشحات انباشته شده در ریه ها کمک می کند. بنابراین برای درمان برونشیت و نیز درمان سرماخوردگی گزینه ای مناسب به شمار می رود.
- تب بُر : پونه تب بُر است و به درمان آنفولانزا و سرماخوردگی کمک می کند. همچنین پونه تعریق را افزایش می دهد و به کاهش تب کمک می کند.
- آرام بخش و مُسکن طبیعی: پونه آرام بخش و مُسکن خوبی است. چای پونه به ایجاد آرامش، کاهش عصبانیت و بهبود مشکلات خواب کمک می کند. در موارد شدیدتر که فرد دچار تشنج و هیستری می شود، روغن ضروری پونه به آرامش اعصاب و مغز و در نتیجه درمان تشنج و توقف حملات کمک می کند.
- کاهش دردهای عضلانی: پونه به بی حسی اعصاب کمک می کند. بنابراین به بهبود دردهای عضلانی و نیز بهبود روماتیسم و ورم مفاصل کمک می کند. پونه برای کسانی که میزان اسید اوریک بالایی دارند، نیز گزینه ای مناسب است. پونه با کاهش اسید اوریک به جلوگیری از بیماری هایی که ذکر کردیم، کمک می کند.
- مبارزه با عفونت ها: یکی دیگر از خواص پونه مبارزه با عفونت هاست. بنابراین مصرف آن برای بهبود عفونت های مجرای ادراری، کلیه و رحم توصیه می شود. مصرف مقادیر اندک روغن پونه به نابودی میکروب ها و باکتری ها کمک می کند.استعمال خارجی پونه با خاصیت التیام بخشی و ضدعفونی کنندگی اش به تمیز کردن زخم ها، پیشگیری از عفونت ها و بهبود سریع تر زخم ها کمک می کند.
- تنظیم چرخه های قاعدگی: پونه با تنظیم چرخه های قاعدگی کمک می کند تا این چرخه ها به موقع ایجاد شوند. این ویژگی پونه به لطف تحریک هورمون های استروژن و پروژسترون اتفاق می افتد.
کاربردهای سنتی و فواید پونه
- پونه قرن هاست که به عنوان داروی گیاهی استفاده می شود.
- پونه ترشح شیره گوارشی را افزایش داده و نفخ و قولنج را تسکین می دهد.
- همچنین قدرت عضلات رحم را تحریک کرده و قاعدگی را ترغیب می کند. بنابراین نباید برای زنان باردار توصیه شود، زیرا می تواند سقط جنین را به همراه داشته باشد.
- این گیاه ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، کارمیناتیو، دیافورتیک، امگنوگ، آرام بخش و محرک است.
- تهیه چای با برگ های پونه به طور سنتی در معالجه تب، سردرد، عفونت های تنفسی جزئی، اختلالات گوارشی، اختلالات قاعدگی و انواع بیماری های جزئی مورد استفاده قرار می گرفته است.
- گاهی اوقات به عنوان درمانی برای کرم های روده استفاده می شود.
- از محلول آب پونه برای درمان خارش، تشکیل غدد و اختلالات ملتهب پوستی مانند اگزما و شرایط روماتیسمی مانند نقرس استفاده می شود.
- در فصل تابستان گیاه به گل رسیده و با برداشت برگ ها، برای استفاده بعدی خشک می شوند.
- همچنین در موارد اسپاسم، صرع، نفخ و درمان مشکلات معده مفید است.
- از چای پونه برای تسکین سرماخوردگی، سرفه، سوء هاضمه، مشکلات کبدی و کلیوی استفاده شده است.
- همچنین از برگ های تازه یا خشک پونه هنگام درمان آنفولانزا، گرفتگی شکم، برای تحریک تعریق و همچنین در درمان بیماری هایی مانند آبله و سل استفاده می شود.
خواص روغن پونه کوهی
- برای تهیه روغن پونه، ابتدا پونه تازه را در روغن خیس کنید و با قرار دادن پونه در آفتاب و یا روی حرارت آب آن را تبخیر کنید. برای تهیه روغن پونه از ظروف در بسته استفاده نکنید زیرا اسانس آن را تغییر می دهد. بعد از آماده شدن آن را از صافی رد کنید.
- روغن پونه کوهی تمام خواص پونه کوهی را دارد. خواص ضد سرطانی، کاهش علائم پیری، درمان تبخال و تسکین سرفه از جمله خواص روغن پونه کوهی است. یکی از خواص روغن پونه تاثیر آن در درمان عفونت ریشه مو است، برای این کار روغن پونه کوهی را با روغن بادام شیرین ترکیب کنید و آن را میل کنید. درمان برونشیت، درمان آنفولانزا، درمان برفک دهان و درمان ورم مفاصل از مجموع خواص بی نظیر روغن بادام برای سلامت بدن است.
- ضد آلرژی، ضد باکتری، ضد میکروب و ضد قارچ بودن از خواص روغن پونه است که به کمک این خواص به درمان بسیاری از بیماری های عفونی کمک شایانی می کند.
- به عنوان چند مورد دیگر از خواص روغن پونه کوهی می توان به مواردی مانند رهایی از شر خلط، درمان درد قفسه سینه، درمان سلولیت، تنظیم قاعدگی، درمان آکنه، کنترل دیابت و کنترل حملات عصبی اشاره کرد.
مصرف روغن پونه کوهی به صورت موضعی و گیاهی برای سلامت بدن و کمک به بهبود مشکلات آن بسیار مفید است.
روش تهیه دمنوش پونه
برای تهیه ی یک فنجان دمنوش پونه، از یک قاشق غذاخوری سرخالی از برگ یا گل پونه ی تازه و یا یک قاشق چای خوری برگ پونه خشک شده در یک لیوان آب جوش استفاده کنید. 10 دقیقه زمان، نیاز است تا چای دم بکشد. سپس دمنوش را از صافی رد کرده و میل کنید. در صورت تمایل می توانید دمنوش خود را کمی شیرین کنید. این دمنوش را می توان به طور معمول 2 تا 3 فنجان در روز استفاده کرد و محدودیتی در طول درمان وجود ندارد.
برگ، گل و ساقه های پونه جایگزین مناسبی برای بسیاری از آنتی بیوتیک ها هستند. این گیاه دارای خواص بادشکن، معرق، مدر و محرک نیز می باشد. دمنوش پونه را می توان برای درمان زکام، سرماخوردگی، مشکلات گوارشی، کم کردن تب خفیف، سردرد ها، تسکین گلودرد، دردهای قاعدگی، برای بهبود نفخ شکم، حالت تهوع و بی خوابی استفاده کرد.