آترواسکلروزیس چیست؟

  پنجشنبه، 24 تیر 1400   زمان مطالعه 7 دقیقه
آترواسکلروزیس چیست؟
تَصَلُّبِ شَرایین یا آترواسکلروزیس (atherosclerosis) یا سختی رگ‌ها، نام یک بیماری در رگ‌ها است و نوعی آرتریواسکلروزیس است که با رسوب لیپید و مواد دیگر بر روی دیواره داخلی برخی رگ‌ها مشخص می‌گردد. نتیجه این فرایند تشکیل پلاک‌های فیبری-چربی (آتروما) بوده که با افزایش سن رفته‌رفته ازدیاد می‌یابد و موجب تنگی رگ (استنوزیس) و یا دیگر عواقب می‌گردد.

آترواسکلروزیس علت اصلی بروز بیماری های ایسکمیک قلب و مغز (آنژین قلبی و سکته قلبی و مغزی) و یکی از دلایل عمده مرگ و میر بزرگسالان است. آترواسکلروزیس از زمان های بسیار قدیم شناخته شده بوده است و قدیمی ترین ضایعه آترواسکلروز که مشخصات آن از نظر آسیب شناسی شرح داده شده در اجساد مومیایی شده مصر باستان با قدمت بیش از سه هزار سال قبل از میلاد پیدا شده است.

این گرفتاری یک روند التهابی مزمن است که در طی آن فرآیندهای ایمنی با عوامل خطرساز متابولیک واکنش نموده و موجب شروع، گسترش و فعال شدن این ضایعه در رگ های بزرگ و متوسط می گردند. لخته ای که به دنبال شکاف خوردن ضایعه آترواسکلروتیک و یا به دنبال کنده شدن سلول های اندوتلیوم در محل ضایعه در رگ گرفتار پدید می آید می تواند موجب انفارکتوس بافتی (میوکارد و مغز) شود.آترواسکلروز در همه افراد از سنین جوانی شروع و در هر حال با زیاد شدن سن گریبان گیر همه می شود اما پیشرفت آن در همه ی افراد یکسان نیست. در برخی جزیی و آهسته و در برخی سریع و کشنده که وابسته به عوامل خطر است.

علل آترواسکلروز چه هستند؟

سازوکار به وجود آمدن آترواسکلروز شامل سلسله ای از اتفاقات است که به صورت مستمر و در طولانی مدت به وقوع می پیوندند. اولین مرحله، آسیب به دیواره رگ ها بوده که در این فرایند سنگ بنای اختلالات بعدی است. برای این که علت این بیماری را بشناسیم، باید کمی با ساختار دستگاه گردش خون، به خصوص ساختار دیواره رگ ها آشنا شویم. رگ های بدن از سه لایه اصلی تشکیل شده اند:

  • لایه داخلی که شامل یاخته های پوششی (اندوتلیوم) است و با خون در گردش در تماس است.
  • لایه میانی که ماهیچه ای است.
  • لایه خارجی که از بافت پیوندی تشکیل شده است.

برخی عوامل با آسیبی که به دیواره رگ ها وارد می کنند (مخصوصاً لایه داخلی) زمینه را برای اتفاقات بعدی ایجاد می کنند، برخی عوامل آسیب رسان به رگ ها عبارتند از:

  • فشار خون بالا
  • سموم سیگار
  • افزایش کلسترول خون
  • مشکلات همودینامیک (Hemodynamics) یا آشفتگی در جریان خون
  • افزایش هوموسیستئین (Homocysteine) خون
  • برخی ویروس ها
  • برخی بیماری ها

تصلب شرایین با آسیب به دیواره عروق شروع می شود و به دنبال آن با ورود LDLها به دیواره رگ، ملتهب شدن عروق و تجمع سلول های سیستم ایمنی ادامه می یابد. در ادامه ماکروفاژها با بلعیدن چربی ها به سلول های کف آلود تبدیل می شوند. سلول های ماهیچه ای دیواره عروق هم به محل مهاجرت می کنند و به ساخت کلاهک پلاک می پردازند. ماکروفاژها هنگامی که در خون جریان دارند مونوسیت نامیده می شوند.

عوارض آترواسکلروز

بسته به ناحیه ی ای که دچار آترواسکلروزیس شده، عوارض متفاوت است. بطور مثال:

  • تنگی عروق قلبی عامل ایجاد درد قلبی و پاره شدن ناگهانی پلاک اترواسکلروتیک (انسداد کامل) و در نهایت عامل سکته قلبی است.
  • تنگ شدن عروق مغزی باعث سکته ی مغزی می شود.
  • تنگی عروق کلیوی از عوامل مهم فشار خون است.
  • تنگ شدن عروق اندام ها باعث درد حرکتی پا ها و لنگش متناوب می شود.

عوامل خطر و پیشرفت آترواسکلروز

خانم ها در سنین باروری بسیار کمتر از مردان دچار این بیماری می شوند. بالا بودن فشار خون، چربی خون بالا ،مصرف سیگار و دیابت عوامل خطرساز این بیماری هستند که با کنترل آن ها می توان سیر این بیماری را کند کرد. چاقی عمومی (شاخص توده ی بدنی بالاتر از عدد ۳۰) و چاقی شکمی (دور شکم درمردان بالاتر از۱۰۱۱ و در زنان بالاتر از ۸۸ سانتی متر) نه تنها افراد را مستعد فشار خون، بالا رفتن چربی خون و دیابت می سازد بلکه به طور مستقل عامل خطر آترواسکلروز است.

علایم آترواسکلروز

در افراد دچار تنگی عروق قلبی (عروق کرونر)، در شرایطی که قلب نیازمند اکسیژن بیشتر است مثل زمان فعالیت، هیجان، قرار گرفتن در معرض سرما و یا زمان غذا خوردن، درد قفسه سینه شروع می شود که با استراحت یا مصرف داروی نیتروگلیسرین باعث بهبودی می شود.این درد معمولا ۵ تا ۱۵ دقیقه طول می کشد و به صورت فشار به قفسه سینه یا احساس خفگی است که به گردن، فک تحتانی،ناحیه سر دل و بالای ناف و یا دست چپ تیر می کشد.در مورد دردهایی که چند ثانیه طول می کشند و دردهایی که درحین فعالیت بهبود می یابند و موقع استراحت دوباره شروع می شوند احتمال وجود بیماری کرونر، کم است ولی باید حتما بررسی انجام شود.

بیمار دارای تنگی کرونر در حین درد تغییراتی در جریان الکتریکی و حرکات عضلات قلب رخ می دهد که با استفاده از نوار قلبی، اکوکاردیوگرافی و یا اسکن قلب ، می توان وجود بیماری کرونری را رد یا تایید کرد. اما در بین حملات درد، هیچ گونه علامتی ندارد به این ترتیب گاه برای تشخیص لازم است با ورزش یا برخی داروها قلب را تحت فشار قرار دهیم.

داروی نیتروگلیسرین که به شکل زیر زبانی و اسپری وجود دارد با گشاد کردن رگ های کرونری باعث بهبودی بیماران می شود و یکی از نشانه های بیماری کرونر بهبودی درد با استفاده از این دارو است. توجه به این نکته لازم است که داروی نیتروگلیسرین باعث افت فشار خون می شود و استفاده از آن بدون تجویز پزشک جایز نیست.

اصول پیشگیری از بیماری های قلب و عروق

  1. چربی (به ویژه کلسترول) خون خود را کاهش دهید. 2-فشار خون خود را کنترل کنید.
  2. وزن خود را به حد مناسب برسانید.
  3. سیگار نکشید.
  4. -قند خون خود را کنترل کنید.
  5. فعالیت ورزشی منظم داشته باشید.

تأثیر استرس شغلی بالا بر تصلب شرائین

بررسی ها نشان می دهد که استرس شغلی خطر ابتلا به بیماری های عروقی در 30 سالگی را افزایش می دهد. مطالعه روی 1000 مرد جوان نشان می دهد که افرادی که استرس شغلی بالایی داشتند تصلب شرائین در آن ها بیشتر دیده شده، البته این موضوع در مورد زنان به درستی شناخته شده نیست.در حقیقت بین استرس شغلی و تصلب شرایین رابطه مستقیم وجود دارد استرس سبب ایجاد پلاک در رگ ها و مسدود شدن رگ و در نهایت سکته قلبی می شود.اثرات استرس شغلی در زن ها در جوانی آشکار نمی شود زیرا تصلب شرایین به طور کلی در زنان دیرتر از مردها روی می دهد و همچنین زن ها کمتر از مردان درگیری شغلی دارند.

تشخیص آترواسکلروزیس

کسانی که در معرض خطر ابتلا به آترواسکلروزیس هستند باید آزمایش شوند، چرا که علائم تا زمانی که بیماری قلبی عروقی ایجاد نشود نشان داده نمی شوند. تشخیص بر اساس تاریخچه پزشکی، نتایج آزمایش و معاینه فیزیکی خواهد بود.

سایر آزمونها عبارتند از :

آزمایش خون

شامل اندازه گیری چربی، قند و پروتئین خون است. اگر میزان بالای چربی و قند وجود داشته باشد، این امر می تواند خطر ابتلا به آترواسکلروزیس را افزایش دهد.

معاینه فیزیکی

دکتر با استفاده از استتوسکوپ به شریان ها گوش می دهد تا صدای غیر معمولی در نتیجه جریان خون نامنظم را شناسایی کند. اگر این صدا شنیده شود، می تواند به این معنی باشد که پلاک مانع جریان خون شده است.ممکن است یک برآمدگی ضربان دار در پشت زانو یا شکم وجود داشته باشد که نشان دهنده آنوریسم است.جایی که جریان خون محدود است، زخم نیز ممکن است به درستی درمان نشود. پزشک ممکن است این نوع زخم را بررسی کند.

سونوگرافی : اسکن اولتراسوند می تواند فشار خون را در قسمت های متفاوتی از بدن بررسی کند. تغییرات فشار، نشان دهنده جریان خون نامنظم در شریان است.

سی تی اسکن : می تواند برای پیدا کردن شریان های سخت و تنگ مورد استفاده قرار گیرد.

درمان آترواسکلروزیس

طیف وسیعی از درمان های آترواسکلروزیس شامل موارد زیر است :

تغییر سبک زندگی : تمرکز بر مدیریت وزن، فعالیت بدنی و رژیم غذایی سالم است. پزشک ممکن است توصیه کند که خوردن غذاهای حاوی فیبر و مصرف چربی های اشباع، سدیم و الکل را محدود کنید.

داروها : داروهای ضدالتهاب می توانند از ایجاد پلاک یا از لخته شدن خون جلوگیری کنند. دیگر داروها مانند استاتین ها، ممکن است برای کاهش کلسترول تجویز شوند و مهار کننده های آنزیم تبدیل آنژیوتانسین (ACEIs) می توانند به کاهش فشار خون کمک کنند.

جراحی : موارد شدید آترواسکلروزیس ممکن است با روش های جراحی مانند آنژیوپلاستی یا پیوند عروق کرونر (CABG) درمان شود.آنژیوپلاستی شامل باز شدن انسداد است تا خون دوباره از طریق آن به درستی جریان یابد. CABG عمل جراحی است که در آن از پیوند شریان های دیگر قسمت های بدن به جای قسمتی که پلاک در آن تجمع یافته استفاده می شود.


  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
خلاقیت بی نظیر راننده شمالی برای همسر باردارش حماسه آفرید+فیلم/ هنر نزد ایرانیان است و بس... (56 نظر) نگاهی به تاج‌ گل‌های اعیانی و گرانقیمت افتتاحیه رستوران محمدرضا گلزار در تهران؛ تبریک و شادباش دوستان و هنرمندان به سوپراستار سینما و برادرش+عکس (46 نظر) خلاقیت خنده دار قصاب شیرازی برای کشاندن مشتری به مغازه حماسه آفرید!/ هنر نزد ایرانیان است و بس +عکس😆 (41 نظر) رونمایی از همزاد و بدل ترکیه‌ای ساره بیات+عکس/ یکی از یکی معروف تر و هنرمند تر (41 نظر) علی دایی: دکترها گفته بودند شاید زیر عمل زنده نمانم+عکس/ همه درآمدم را در ایران سرمایه‌گذاری کردم و یک وجب از خاک وطنم را با هیچ چیز عوض نمی کنم (38 نظر) چیدمان دکور عزای قاجاری ستاره اسکندری برای پدرش در منزل شخصیشان+عکس/تزئینی زیبا با شمعدونی های شاه عباسی و رومیزی ترمه و قاب عکس (35 نظر) نگاهی به امضای زیبا و هنرمندانه ی آیتک سلامت ستاره چشم رنگی تیم ملی + عکس / شیک بودن در آیتک خلاصه می شود (35 نظر) روزی که آیت الله خامنه ای پای حرف های شهربانو منصوریان نشست +عکس/ خواهران منصوریان مهمان ویژه بیت رهبری (32 نظر) عاشقانه های زیبا و دلنشین الهام چرخنده و همسر روحانی‌اش در شهر و حرم امام رضا(ع)/ ایشالا خوشبخت باشین+عکس (33 نظر) چهره غمزده و کمر خمیده آریا عظیمی نژاد، داور پرانرژی برنامه عصرجدید در مراسم تشییع مادرش/ روحش شاد و یادش گرامی+عکس (28 نظر) خلاقیت تحسین برانگیز برق کار آبادانی، برای نجات مردم از گرما حماسه آفرید/ لقب فرشته زمینی برازنده شماست! (28 نظر) نگاهی به خونه زندگی اعیانی متین ستوده خانم بازیگر خرم آبادی برنامه جوکر/ ماشالا سلیقش حرف نداره+عکس (28 نظر) موتور سواری حسن یزدانی در سطح شهر / وسیله نقلیه باور نکردنی پر افتخار ترین کشتی گیر تاریخ ایران + عکس (26 نظر) اولین غذای "جان" پسر بهرام رادان که مامان مینا براش درست کرده+عکس/ نوش جونش (25 نظر) نگاهی به پذیرایی دلباز و شاهانه عمارت لاکچری علی دایی +عکس/ از فرش های ابریشمی تبریزبافت تا پیانوی کنسرتو مارک پتروف (24 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
روستای تاریخی حیرت انگیز در یزد ؛ مقصدی زیبا برای رقم زدن روزی خاطره انگیز در کنار عزیزانتان
فال روزانه امروز دوشنبه 29 مرداد 1403
فال شمع روزانه امروز دوشنبه 29 مرداد 1403
فال قهوه با نشان روز دوشنبه 29 مرداد ماه 1403
فال ابجد روزانه دوشنبه 29 مرداد 1403
فال حافظ با تفسیر امروز دوشنبه 29 مرداد 1403+فیلم
فال انبیاء روزانه دوشنبه 29 مرداد 1403
هدیه خاص رهبر معظم انقلاب به الهام چرخنده/ رهبری فرموردند این خانم کیست؟ گفتم من سرباز شما هستم
برگزاری جلسه رفع موانع تولید باحضور رییس مرکز حل اختلاف کشور در گلوگاه مازندران
برگزاری آئین تکریم آزادگان رسانه ملی
گله و انتقاد یاسین سبزی پور سلامات، ریاست کمیته قهرمانان تمامی ورزش‌ها در اتحادیه و انجمن صنفی باشگاه‌داران خوزستان
تصادف زنجیره ای اتوبوس با بیش از ده خودرو در آزادراه کرج _ تهران 10 مصدوم برجای گذاشت+ویدئو
رونمایی از تندیس بی‌نظیر و متفاوت بیتا فرهی/چگونه قد، وزن و جزئیات ویژگی‌های در این مجسمه محاسبه شد؟+عکس
شرایط مربوط به طرح جذب و کسر خدمت سربازی فارغ التحصیلان دانشگاهی ‌
محمدمنان رئیسی: مدافعان وزیر راه سال دیگر او را استیضاح می‌کنند
منتخب روز   
شعر خوانی شاعر یزدی در محضر آیت الله خامنه ای و خنده های از ته دل رهبر انقلاب / شاعر : همه را شکل یار می بینم ، پیرزن را نگار می بینم همسر شهید مجبور به فروش روکش دندان شد+ عکس در 27 مرداد سالروز تولد آیت الله آل هاشم؛ یادی کنیم از بوسه پدر امام جمعه شهید بر مزار پسرش+ عکس/ روحش شاد و یادش تا ابد گرامی خاطره خنده دار شهاب حسینی : میگه وقتی رِنوی طوسی اردکان 11 رو کنار ماشین لاکچری رضا گلزار پارک کردم برای خودش کُمدی کلاسیکی بود +ویدئو تئاتر دیدن آقای روحانی با تی شرت آبی و بدون عبا و عمامه به همراه دختر و نوه‌اش+عکس واکنش معنادار و عجیب پسر مسعود پزشکیان به استعفای ظریف + عکس یکی از غمگین ترین سکانس های شهرزاد/ مرگ جمشید خان پلاکاردی از محمدرضا شاه در دستان مردم به شکل دراکولا با شاخ های شیطانی+عکس/ نوشتن لقب هایی در شان چهره منفور پهلوی نگاهی به قاب دو نفره چهره‌های سیاسی با مادرشان؛ از حسن روحانی و خاتمی تا هاشمی رفسنجانی و جهانگیری+عکس/ جای خالی تصویر رئیس جمهور شهید با مادرشان با این قاب پر شد! شباهت معنادار و پُرمفهوم درب ورودی خانه رهبر معظم انقلاب و امام خمینی(ره)+عکس/ دری آهنی و کوچک با ساده ترین و بدون تجملات ترین حالت ممکن چهره غمزده و عرض تسلیت صمیمی جمشید هاشم پور به شهاب حسینی در مراسم تشییع پدر جوانش/ روحش شاد و یادش گرامی+عکس (فیلم) فیلمبرداری بی‌شرمانه رضا پهلوی از معاشقه دخترش لب دریا! 😳😳😳 / حاشا به غیرتت!