شیرین بیان بهدلیل ویژگیهای ضدباکتریایی خود در کمک به مقابله با بوی بدن مؤثر است و از آن بهعنوان عامل روانکننده در تنقیه یا اماله (enema، فروکردن آب یا هر مایع دیگری به داخل رودهی بزرگ برای پاککردن آن) نیز استفاده میشود. شیرین بیان در کاهش لکههای پیری و درمان آلرژیها، «تاندونیت» (tendonitis، التهاب تاندون همراهبا پارگیهای میکروسکوپی)، «بورسیت» (bursitis، التهاب بورس؛ بورسها کیسههای حاوی مایع سینوویال در اطراف مفاصل هستند که باعث کاهش اصطکاک میان ساختارهای مجاور خود میشوند) و سمّیت ناشی از موادغذایی یا موادشیمیایی مؤثر است. شیرین بیان (درصورت استفاده در حد اعتدال) موجب تقویت اثرات سایر گیاهان دارویی میشود و به القا حس آرامش و سلامتی کمک میکند.
فواید شیرین بیان
بهطور خلاصه فواید سلامتی شیرین بیان شامل تسکین آفت دهان، اختلالات معده، بیماریهای تنفسی، سندروم پیش از قاعدگی، زخم معده و مشکلات یائسگی است. شیرین بیان در مبارزه با انواع مختلف عفونت مانند تبخال، HIV، هپاتیت و زونا نیز مفید است. بهعلاوه شیرین بیان در درمان رماتیسم مفاصل، دیابت، سرطان، سندروم خستگی مزمن، بیماری سل، اختلالات عصبی، مشکلات باروری زنان و چاقی مؤثر است و به پایین نگهداشتن سطح کلسترول خون نیز کمک میکند. عصارهی شیرین بیان حاوی فیتواستروژنهاست که در سمزدایی، سلامت پوست و مو، سلامت دندان ها و سیستم ایمنی بدن مؤثر هستند. بهعلاوه شیرین بیان به درمان افسردگی نیز کمک میکند.
استفاده از شیرین بیان در آشپزی و صنعت
شیرین بیان از زمانهای باستان بهعنوان مادهای طعمدهنده در محصولات شیرینیپزی مانند شیرینیها و آبنباتها مورد استفاده قرار گرفته است. از شیرین بیان در صنعت دخانیات و تولید سیگار و ترکیبات دخانیاتی نیز بهطور گستردهای استفاده میشود. در محصولات دخانیاتی از شیرین بیان بهعنوان بهبوددهندهی بو و کنترلکنندهی رطوبت استفاده میشود. بهدلیل خاصیت کفکنندگی شیرین بیان در نوشیدنیها نیز بهطور گستردهای از آن استفاده میشود.
موارد احتیاطی، مضرات و عوارض جانبی استفاده از شیرین بیان
شیرین بیان حاوی «اسید گلیسیریزیک» است که در برخی موارد میتواند منجربه بروز عوارض جانبی شود. این عوارض شامل خستگی جسمی، بینظمیهای قاعدگی، تورم و اختلالات کلیوی است. البته شیرین بیانِ فاقد «اسید گلیسیریزیک» (که به آن شیرین بیان گلیسیریزین زداییشده نیز گفته میشود) عوارض جانبی کمتری دارد.
تجمع مایعات (fluid retention) و اختلالات متابولیسمی: در برخی مطالعات افرادی که مقدار زیادی ریشهی شیرین بیان را در دورهای دوهفتهای مصرف کردند، دچار تجمع مایعات و اختلالات متابولیسمی شدند.
فشارخون بالا و اختلالات قلبی: شیرین بیان میتواند در بعضی افراد منجربه فشار خون بالا و عوارض قلبی مانند آریتمی قلبی و نارسایی احتقانی قلب شود. افرادی که دچار فشار خون بالا یا اختلالات قلبی هستند، باید درمورد مصرف شیرین بیان بااحتیاط عمل کنند. کودکان زیر ۱۰ سال پس از مصرف بیشازحد شیرین بیان به دلیل فشارخون بالا بستری شدهاند.
مشکلات هورمونی: شیرین بیان اثری استروژنی در بدن دارد و میتواند مشکلات و بیماریهای حساس به هورمون مانند سرطان پستان، فیبروئیدهای رحمی (تودههای غیرسرطانی و خوشخیمی که در ناحیهی رحم رشد میکنند) و سرطان تخمدان را بدتر کند.
بارداری و شیردهی: مصرف بیشازحد شیرین بیان در طول دوران بارداری توصیه نمیشود، زیرا ممکن است منجربه عوارض مرگباری مانند زایمان زودرس یا سقط جنین شود. سازمان غذا و داروی آمریکا به زنان باردار و شیرده توصیه کرده است که از مصرف تمام اشکال شیرین بیان پرهیز کنند.
عوارض جنسی: شیرین بیان میتواند بر سطح هورمون تستوسترون در مردان اثر بگذارد و میل جنسی آنها را کاهش دهد.
تداخلات دارویی: ممکن است که شیرین بیان با داروهای «دیورتیک» (ادرارآور) تداخل پیدا کند.
هیپوکالمی (Hypokalemia): مصرف بیشازحد عصارهی ریشهی شیرین بیان یا تداخل آن با داروهایی که میزان پتاسیم در بدن را کاهش میدهند، موجب پایینآمدن سطح پتاسیم بدن به میزانی خطرناک و ضعف عضلانی میشود. این وضعیت «هیپوکالمی» (hypokalemia) نام دارد. سطح بسیار پایین پتاسیم موجب بروز مشکلاتی در اعصاب میشود که میتواند منجربه عوارض عضلانی مانند «هیپرتونی» (hypertonia) شود.
کورتیکواستروئیدها (یا کورتون، Corticosteroids): گاهی شیرین بیان با «کورتیکواستروئید»هایی مانند «پردنیزون» (prednisone) تداخل پیدا میکند و بر سطح هورمون کورتیزول (که مسئول کنترل استرس در بدن است) اثر میگذارد.
منبع: سایت چطور