پوسیدگی دندان (به انگلیسی: Tooth decay) از سوی «مرکز کنترل و پیشگیری بیماری» در آمریکا به عنوان شایع ترین بیماری مزمن دوران کودکی شناخته شده است؛ این بیماری حتی از آسم نیز شیوع بیشتری دارد.برخلاف تصور عموم مصرف شیرینی و شکلات تنها عامل پوسیدگی دندان نیست بلکه پوسیدگی در عوامل مختلفی ریشه دارد که از مهمترین آن ها می توان به تکثیر بیش از حد باکتری ها در دهان اشاره کرد.
دندان پزشک رفتن، این روزها خیلی گران است. اما با ساده ترین اقدامات، می توان از پوسیده شدن دندان، جلوگیری کرد. آهسته مسواک زدن، مسواک زدن مکرر و مرتب، استفاده از نخ دندان، استفاده دوره ای از دهان شویه ها، ضد عفونی کردن دهان، جلوگیری از تنش های افقی و عمودی به دندان، مسواک پس از مصرف شیرینی جات و کاهش مصرف آن، حداقل اقداماتی است که می توان برای بهداشت دهان و دندان در دستور کار قرار داد.خوشبختانه پوسیدگی دندان بیماری ای قابل پیشگیری است. حتی می توان روند پوسیدگی را در مراحل اولیه متوقف کرده و به عقب بازگرداند.
باکتری " استرپتوکوکوس موتانس "عامل پوسیدگی
همان طور که گفتیم باکتری استرپتوکوکوس موتانس عامل ایجاد پوسیدگی است که به گروه باکتری لاکتیک اسید مربوط می شود و در محیط هایی با سطح PH پایین رشد می کنند. این باکتری ها از یک شخص به شخص دیگر منتقل می شود و روی دندان و لثه های آن ها می چسبد و پلاک ها را تشکیل می دهد. زمانی که پوسیدگی بسیار عمیق و شدید باشد، ممکن است باکتری های دیگری مثل اس سالیواریوس، اس. پاراسانگوئینیس و اس. کونستلاتوس هم دخیل باشند که فرد می تواند با رعایت اصول بهداشت دهانی از انتشار آن ها پیشگیری کند.
در بعضی از موارد ابتلا به پوسیدگی دندانی، باکتری اس. موتانس اصلاً حضور ندارد اما در این قسمت ها باکتری هایی مثل اس. سوبرینوس، اورالیس و اس. سالیواریوس یافت می شوند. زمانی که پوسیدگی اتفاق بیفتد، حضور چند نوع باکتری لاکتوباسیلیوس رایج است.
نکات مهم در مورد دندان های حساس
سایر باکتری های مرتبط با پوسیدگی دندان
باکتری های دیگری هم عامل ایجاد پوسیدگی هستند مثل استینومیسز ها که مشخصاً در بسیاری از پوسیدگی های ریشه ای حضور دارند. اگرچه نقش آن ها در پیشرفت این وضعیت هنوز مشخص نیست اما همانطور که بخش سلامت اشاره کرده است این باکتریوم یکی از اولین باکتری های تشکیل شده در دهان کودکان است.
باکتری بیفیدوباکتریوم نیز یک باکتری بی هوازی است که به صورت گروهی در قسمت هایی از روده یافت می شوند. باکتری های پی دنتیکولن، اس. اینوپیناتا و پی. دنتیوم نیز معمولاً بعد از پیشرفته شدن پوسیدگی یافت می شوند.
پرووتلا یکی دیگر از باکتری های بی هوازی و از رایج ترین عوامل پوسیدگی دهانی محسوب می شود و ممکن است به دلیل عفونت های دهان و دندان یا دیگر بیماری های داخل دهان ایجاد شده باشند اما نقش آن ها در پوسیدگی دندان هنوز واضح و مشخص نیست. از طرف دیگر ویلونلا در دهان های سالم به وفور یافت می شود. بهداشت مناسب دندان از همه این مشکلات جلوگیری می کند و همچنین باکتری های پاتوژنیک را از بین می برد.
انواع پوسیدگی
پوسیدگی سطح صاف دندان بیشترین قابلیت جلوگیری را داشته و آهسته تر از بقیه انواع پیشروی می کند. در این نوع پوسیدگی، حفره به شکل نقطه ای سفید تشکیل شده و در این نقطه باکتری کلسیمِ مینای دندان را از بین می برد. پوسیدگی سطح صاف بین دندانهای دائمی معمولاً بین 20 تا 30 سالگی ایجاد می شود.
پوسیدگی پیت و فیشور که معمولاً ابتدا در سنین نوجوانی در دندانهای دائمی ایجاد می شود، در شیارهای باریک سطح جونده دندان و دندانهای عقبی در قسمت گونه به وجود می آید. پوسیدگی در این قسمتها به سرعت پیشروی می کنند. بسیاری از افراد نمی توانند این قسمتها را به اندازه کافی تمیز کنند زیرا این شیارها از پرزهای مسواک باریک تر هستند.
پوسیدگی ریشه دندان ابتدا در پوشش سطح ریشه دندان (سمنتوم) ایجاد می شود (این قسمت در اثر تحلیل لثه در افرادی که میان سالی را پشت سر گذاشته اند در معرض پوسیدگی قرار دارد). این نوع پوسیدگی معمولاً در اثر دشواری تمیز کردن قسمتهای ریشه، نبود مقدار کافی بزاق، مصرف مواد غذایی با قند زیاد و یا ترکیبی از این عوامل ایجاد می شود. جلوگیری و درمان پوسیدگی ریشه از دیگر انواع پوسیدگی دشوارتر می باشد.
