خار مریم یکی از گیاهان گلدار است که نام علمی آنSilybmommarianum است. رنگ گل های این داروی گیاهی قرمز مایل به بنفش است که این گلبرگ های بنفش دارای رگه های سفید هستند. خار مریم با نام های دیگری از جمله خار اسکاتلندی، خار شیری، مدیترانه، کنگر اسکاتلندی و غیره شناخته می شود. دانه های خار مریم دارای مواد فعال است که یکی از مهم ترینمواد فعال موجود در این داروی گیاهی سیلیمارین است که عصاره دانه های خار مریم را گرفته و از خواص خار مریم و عصاره آن برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می کنند. سیلیمارین خواص درمانی مختلفی از جمله خواص ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد ویروسی دارد. از جمله خواص خار مریم می توان به درمان سرطان، مراقبت از کبد، افزایش شیر مادر، درمان اختلالات کیسه صفرا و کاهش وزن سریع اشاره کرد.
خارمریم چیست؟
خارمریم که به عنوان Silybmommarianum شناخته می شود؛ گیاه گل دار سالیانه با گل های قرمز مایل به بنفش است. همچنین ممکن است خار مریم را با نام های دیگر بسته به جایی که در دنیا هستید، از جمله مدیترانه، کنگر اسکاتلندی و… بشناسید.این گیاه به طور گسترده شناخته شده و به خاطر اجزای مواد آلی موجود در دانه ها تعریف می شود. عصاره دانه های گرفته شده، شامل غلظت های بالا و ترکیبات فعال می باشد. این عصاره همچنین شامل اسیدهای چرب متعدد شامل لینولئیک اسید است. اگرچه این گیاه بومی جنوب اروپا و مناطق خاصی از آسیا بود، اکنون در بسیاری از مناطق جهان وجود دارد.
طرز استفاده از گیاه خار مریم
- امروزه از بذر و برگ های خار مریم برای تهیه قرص و کپسول های مکمل، پودر، تنتور، عرق و دمنوش استفاده می شود
- برگ های خار مریم را به عنوان جایگزین اسفناج و به صورت خام و پخته شده برای تهیه خورش و انواع سالاد سبزیجات به کار می برند
- ریشه گیاه خار مریم را به صورت خام و پخته شده استفاده می کنند
- دانه های خار مریم را به صورت خام برای تهیه انواع سالاد و ترشی به کار می برند
خواص گیاه خار مریم
خار مریم گیاهی با خواص درمانی است که با نام های دیگری مانند خار شیری یا خار اسکاتلندی هم شناخته می شود. خار مریم، گیاهی خاردار با گلبرگ های بنفشی است که رگه های سفید دارند. مواد فعال در خار مریم، گروهی از ترکیبات گیاهی موسوم به سیلیمارین هستند. از عصاره خار مریم برای درمان خانگی مشکلات مختلفی استفاده می شود. در این عصاره حدود ۶۵ تا ۸۰ درصد سیلیمارین وجود دارد. این ماده دارای خواص ضدالتهابی، ضدویروسی و آنتی اکسیدانی است. به طور سنتی هم از خواص خار مریم برای درمان اختلالات کیسه صفرا و کبد، افزایش شیر مادر، جلوگیری و درمان سرطان و مراقبت از کبد در مقابل زهر نیش مار، الکل و سموم محیطی دیگر استفاده می شده است.
۱. خواص خار مریم برای محافظت از کبد
یکی از دلایل شهرت گیاه خار مریم، محافظت آن از کبد است. از این گیاه به عنوان درمان مکمل بیماری هایی مانند کبد چرب الکلی، کبد چرب غیرالکلی، هپاتیت و حتی سرطان کبد استفاده می شود. خار مریم از کبد در برابر سمومی مانند آماتوکسین یعنی ماده ای که از قارچ سمی وارد بدن می شود هم حفاظت می کند. اگر سم این قارچ در معده هضم شود، خطر مرگ به وجود خواهد آمد. پژوهش ها نشان می دهد، مصرف مکمل های خار مریم برای بیمارانی که مشکلات و اختلالات کبدی داشته اند، موجب بهبود شده است. مصرف این گیاه از تخریب کبد و التهاب آن می کاهد.
هنوز باید تحقیقات بیشتری درباره شیوه اثرگذاری مثبت خار مریم بر کبد انجام شود اما به نظر می رسد که این گیاه باعث کاهش تخریب کبد می شود. زمانی که کبد به سوخت وساز مواد سمی می پردازد، رادیکال های آزادی در بدن تولید می شوند که کبد را تخریب می کنند. نتیجه پژوهشی هم حاکی از آن است که خواص خار مریم به افزایش امید به زندگی در افرادی می انجامد که بر اثر ابتلا به کبد چرب الکلی به سیروز کبدی دچار شده اند.
البته به تحقیقات بیشتری درباره خواص خار مریم نیاز است. چون فعلا نتایج پژوهش ها درباره میزان اثرگذاری بر کبد متفاوت است و هنوز نمی توان به آنها اعتماد کامل داشت. در واقع با تحقیقات بیشتر باید از میزان و مدت مناسب مصرف خار مریم مطلع شد. با وجود مصرف گسترده خار مریم به عنوان درمانی تکمیلی در رفع مشکلات کبدی، همچنان نمی توان آن را به طور قطع در کاهش علائم و بیماری های کبد مؤثر دانست. این اثرگذاری زمانی که فرد سبک زندگی سالمی نداشته باشد هم کمتر خود را نشان خواهد داد.
۲. جلوگیری از مشکلات مغزی وابسته به کهولت سن
بالغ بر دوهزار سال است که از خواص خار مریم برای درمان بیماری های مرتبط با مغز مانند آلزایمر و پارکینسون استفاده می شود. وجود آنتی اکسیدان و مواد ضدالتهاب موجود در خار مریم به عنوان یک محافظ عصبی می تواند از اُفت عملکرد مغزی با افزایش سن، جلوگیری کند. در تحقیقاتی که در آزمایشگاه ها و روی حیوانات انجام می شود، سیلیمارین موجود در خار مریم توانسته از تخریب سلول های مغزی به خاطر استرس اکسیداتیو کم کند. ممانعت از تخریب سلول ها باعث مبارزه با کاهش توانمندی مغزی می شود.
پژوهش های دیگر هم نشان داده اند که خواص خار مریم در کاهش شمار پلاک های آمیلوئیدی در مغز حیوانات مبتلا به آلزایمر مفید بوده است. پلاک های آمیلوئیدی، شاخه های چسبناکی از پروتئین آمیلو ئید است که با افزایش سن می توانند میان سلول های عصبی قرار بگیرند. تعداد پلاک های آمیلوئیدی در مغز افراد مبتلا به آلزایمر بسیار زیاد می شود. ظاهرا خار مریم می تواند روی کاهش این پلاک ها اثرگذار باشد.البته ناگفته نماند که درباره اثرات خار مریم، روی انسان های مبتلا به پارکینسون، زوال عقل و آلزایمر هیچ پژوهش علمی صورت نگرفته است. مشخص نیست که خار شتر برای رفع موانع مغزی به درستی و کاملا در بدن جذب می شود یا خیر. ضمن اینکه هنوز کسی نمی داند، میزان دوز مناسب مصرف این ماده برای اثرگذاری مثبت چقدر است.
۳. خواص خار مریم برای حفاظت از استخوان ها
پوکی استخوان نوعی بیماری است که در آن استخوان ها رو به زوال می روند. این مشکل معمولا در طول زمان و به تدریج ایجاد و باعث می شود تا استخوان ها، شکننده و ضعیف شده و حتی با کوچک ترین ضربات و فشارها به سادگی بشکنند. در تحقیقات آزمایشگاهی و پژوهش هایی که روی حیوانات صورت گرفته، مشخص شده که مصرف خار مریم به تحریک تولید مواد معدنی در استخوان ها کمک می کند و از استخوان های بدن در برابر ضعیف شدن و زوال، محافظت می کند. محققان معتقدند که احتمالا می توان از خواص خار مریم برای جلوگیری یا درمان پوکی استخوان در زنان یائسه بهره برد. البته این موضوع هم روی انسان ها آزمایش نشده و نیازمند بررسی و مطالعه بیشتری است.
۴. ایجاد بهبود در روند درمان سرطان
گفته می شود که سیلیمارین موجود در خار مریم دارای خواص آنتی اکسیدانی است و به همین خاطر در درمان بیماران مبتلا به سرطان مفید واقع می شود. تحقیقاتی که روی حیوانات انجام شده، نشان می دهد که مصرف این گیاه می تواند از اثرات جانبی درمان های سرطان بکاهد. در بعضی موارد، مصرف خار مریم اثرات جانبی شیمی درمانی را در درمان بعضی از انواع سرطان کاهش می دهد و حتی باعث تخریب سلول های سرطان زا هم می شود.البته مطالعات درباره اثرات مصرف خار مریم روی انسان ها محدود است و هنوز به بررسی های بیشتری درباره تأثیرات بالینی این ماده روی افراد مختلف نیاز است. شاید علت کمبود مشاهدات در این زمینه ناتوانی انسان ها در جذب کافی این ماده برای مشاهده اثرات پزشکی است. در هر حال، پژوهش های بیشتری در این زمینه لازم است.
۵. افزایش تولید شیر مادر
یکی دیگر از خواص خار مریم در افزایش میزان شیر مادران شیرده است. به نظر می رسد که این گیاه می تواند موجب افزایش هورمون تولید شیر یعنی پرولاکتین شود. داده های چندانی در این باره در دست نیست، اما پژوهشی نه چندان وسیع و تصادفی نشان داده که در دو گروه از مادران شیردهی که مورد مطالعه قرار گرفته بودند، میزان شیر مادرانی که روزانه ۴۲۰ میلی گرم سیلیمارین مصرف کرده بودند، نسبت به مادرانی که دارونما استفاده کرده بودند، حدود ۶۴ درصد افزایش داشته است. البته تنها پژوهش علمی درباره اثرات مثبت خار مریم در زمینه تولید شیر بیشتر همین مورد بوده و به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.
۶. کمک به رفع آکنه پوستی
آکنه همان جوش های ناخوشایندی است که به خاطر نوعی التهاب پوستی مزمن ایجاد می شود. آکنه می تواند روی زیبایی ظاهری اثرات منفی بگذارد و درد و نگرانی برای فرد ایجاد کند. گفته می شود که تخریب اکسیداتیو، عامل ایجاد آکنه در بدن است و خار مریم با وجود داشتن خواص ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی خود می تواند مکملی مناسب برای مبتلایان به آکنه باشد. پژوهشی در این باره نشان می دهد، مصرف روزانه ۲۱۰ میلی گرم سیملارین به مدت هشت هفته، ۵۳ درصد از زخم های ناشی از آکنه را کاهش می دهد. برای تأیید این خاصیت خار مریم هم نیاز به پژوهش های بیشتری وجود دارد. به طور کلی، ویژگی ضدالتهابی خار مریم در مشکلات التهابی، مفید واقع می شود. مثلا درمان آسم با این گیاه هم به نظر منطقی می رسد.
۷. کاهش سطح قند مبتلایان به دیابت
مصرف مکمل های خار مریم به عنوان درمان جانبی و تکمیلی در کنار روش های درمانی دیابت نوع دوم هم مفید است. به نظر می رسد، یکی از ترکیبات موجود در خار مریم مشابه داروهایی عمل می کند که برای درمان دیابت نوع دوم به کار می روند. این ماده موجب بهبود حساسیت انسولینی می شود و کلسترول و قند خون را پایین می آورد. پژوهشی که اخیرا در این زمینه انجام شده، نشان می دهد، افرادی که به طور منظم سیلیمارین مصرف می کنند، شاهد کاهش HbA1c و سطح قند خون ناشتای خود هستند. HbA1c هم معیاری برای کنترل قند خون است. علاوه بر اینها، خواص ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی خار مریم باعث کاهش خطرات و عوارض جانبی دیابت مانند ابتلا به بیماری های کلیوی می شود. البته باز هم لازم به ذکر است که تحقیقات انجام شده کیفیت مطلوبی ندارند و نیاز به بررسی های بیشتر در زمینه تعیین اثرات مفید خواص خار مریم وجود دارد.
۸. کمک به کاهش وزن
در سال ۲۰۱۶، تحقیقی روی موش ها انجام شد. در این پژوهش مشخص شد، مصرف سیلیمارین برای موش هایی که تحت رژیم چاق کننده قرار داشتند باعث کاهش وزن بوده است. به همین خاطر به نظر می رسد که مصرف خار مریم می تواند موجب کاهش وزن شود. البته این ادعا نیاز به تحقیق و بررسی های بیشتری دارد.
آشنایی با خواص گندم سیاه برای سلامتی
