در دهان هر فرد بطور طبیعی انواع و اقسام میکروبها وجود دارد وقتی مدتی دندان تمیز نشود، میکروبها بر روی دندان لایه ای را تشکیل می دهند که پلاک میکروبی نام دارد. پلاک میکروبی لایه نرم و غلیظی است که از مقدار زیادی باکتریهای مختلف و سلولهای موجود در دهان تشکیل می شود و چنان بر سطح دندان می چسبد که به آسانی با آب شسته نمی شود. هر چه زمان بیشتر می گذرد، انواع مختلفی از میکروبها وارد پلاک میکروبی می شوند و بیماریزایی آن را بیشتر می کنند.
پوسیدگی همچنین وقتی اتفاق می افتد که غذاهای حاوی کربوهیدرات بین دندان ها گیر می کنند و با مسواک زدن و نخ کشیدن کاملاً از بین نمی روند. دلایل عمده پوسیدگی دندان، غذاهای شیرین، چسبناک و نوشیدنی است. هرچه شکر بیشتر مصرف شود، اسید بیشتری تولید می شود که منجر به پوسیدگی می شود.
چگونه پلاک باکتریایی باعث پوسیدگی دندان می شود؟
باکتری ها در یک محیط تاریک و مرطوب همراه با مقدار زیادی قند برای تغذیه رشد می کنند. به همین دلیل است که دهان شما معمولا مکان مناسبی برای آنها است. اما وقتی تعداد باکتری ها بیش از حد باشد تجمع چسبنده پلاک باکتریایی روی دندان های شما ایجاد می شود و مشکلات دندانی ایجاد می کند. چسبندگی پلاک باعث حفظ اسیدها در سطح دندان می شود که به آنها فرصتی برای تجزیه مینای دندان می دهد. اکثر این اسید بعد از خوردن غذا تولید می شود هر زمان که یک وعده غذایی یا میان وعده می خورید ، دندان های شما در عرض 20 دقیقه مناسب تجمع پلاک هستند.
همان اسیدهای باکتریایی که مینای دندان را از بین می برد ، می تواند باعث شروع عفونت در بافت لثه و استخوان اطراف دندان شود.
پلاک باکتریایی از چند طریق باعث بیماری لثه و پوسیدگی دندان می شود ، اما همه اینها قابل پیشگیری و درمان است.
ضعف مینای دندان در برابر اسیدهای باکتریایی موجود در دهان که منجر به پوسیدگی دندان می شوند مقاومت ندارند. برای تقویت و محافظت از مینای دندان خود از خمیر دندانهای حاوی فلوراید استفاده کنید و از دندانپزشک خود در مورد سایر منابع فلوراید برای خانواده خود مانند دهانشویه ، مکمل ها یا آب حاوی فلوراید استفاده کنید.
علل بروز حفره های دندانی
حفره ها در اثر پوسیدگی دندان ایجاد می شود و این فرایند با گذشت زمان رخ می دهد.شکل گیری پلاک. پلاک دندان یک غشای چسبنده و مشخص است که دندان های شما را می پوشاند. این پلاک ها به دلیل خوردن قند و نشاسته زیاد و تمیز نکردن صحیح دندان ها ایجاد می شوند. هنگامی که قندها و نشاسته ها از روی دندان های شما پاک نشوند، باکتری ها به سرعت شروع به تغذیه از آنها می کنند و پلاک تشکیل می شود.پلاک هایی که روی دندان های شما باقی می مانند می توانند در زیر یا بالای لثه باقی مانده و به حالت تارتار در بیایند. تارتار جدا شدن پلاک را دشوارتر کرده و محافظی را برای باکتری ها ایجاد می کند.
حمله پلاک ها. اسیدهای موجود در پلاک ها مواد معدنی موجود در مینای سخت و قسمت بیرونی دندان شما را از بین می برند. این فرسایش باعث ایجاد روزنه های کوچک یا سوراخ هایی در مینای دندان می شوند کهاولین مرحله تشکیل حفره به حساب می آید.هنگامی که برخی از قسمت های مینای دندان از بین رفت، باکتری ها و اسید می توانند به لایه بعدی دندان های شما که عاج نام دارد برسند. این لایه از مینا نرم تر بوده و در برابر اسید مقاومت کمتری دارد. عاج دارای مجاری ریزی است که به طور مستقیم با عصب دندان مرتبط هستند و لذا حمله باکتری ها باعث ایجاد حساسیت می شود.تخریب ادامه دارد. با پوسیدگی دندان، باکتری ها و اسید ها حرکت خود را به سمت سایر دندان های شما ادامه می دهند و علاوه بر این، مواد داخلی دندان (پالپ) که حاوی اعصاب و رگ های خونی هستند را هم تخریب می کنند.بنابراین پالپ هایی که باکتری ها به آنها حمله کرده اند متورم و حساس می شوند. از آنجا که جایی برای گسترش تورم در داخل دندان وجود ندارد، عصب فشرده شده و باعث درد می شود. ناراحتی حتی می تواند در خارج از ریشه دندان تا استخوان نیز گسترش یابد.
برنامه غذایی نادرست و تاثیر آن بر دهان و دندان
هر کسی که دندان دارد در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار دارد؛ اما عوامل زیر می توانند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهند:محل قرارگیری دندان. پوسیدگی بیشتر در دندان های پشتی شما (دندان های اسیای بزرگ و دندان های آسیای کوچک) رخ می دهد. این دندان ها دارای شیارها، چاله ها و ریشه های متعددی هستند که می توانند ذرات غذا را در خود حفظ نمایند. در نتیجه، تمیز نگه داشتن آنها نسبت به دندان های جلویی صاف بسیار دشوارتر است.غذاها و نوشیدنی های خاص. غذاهایی که به مدت طولانی به دندان شما می چسبند -مانند شیر، بستنی، عسل، شکر، سودا، میوه خشک، کیک، کلوچه، آب نبات نعناعی سخت، غلات خشک و چیپس- از سایر غذاهایی که به راحتی در بزاق حل می شوند بیشتر باعث بروز پوسیدگی می شوند.
میان وعده های مکرر یا ناخونک زدن. هنگامی که به طور مداوم نوشیدنی های قنددار می خورید و یا می نوشید، به باکتری های دهان سوخت بیشتری می دهید تا اسیدهایی تولید کنند که به دندان های شما حمله کرده و آنها را بپوشانند. نوشیدن نوشابه یا سایر نوشیدنی های اسیدی در طول روز به ایجاد یک حمام اسیدی مداوم بر روی دندان های شما کمک می کند.
تغذیه کودک در زمان خواب. وقتی به نوزادان بطری های پر از شیر، آب میوه یا سایر مایعات حاوی قند داده می شود، این نوشیدنی ها ساعت ها در حالی که می خوابند روی دندان های آنها باقی می مانند و از این طریق ایجاد باکتری ها باعث پوسیدگی دندان ها می شود. این آسیب اغلب به پوسیدگی دندان شیشه شیر مشهور است. آسیب های مشابه می توانند هنگامی رخ دهند که کودکان نوپا مدام نوشیدنی های شیرین بنوشند. اگر به سرعت بعد از خوردن و آشامیدن دندان خود را تمیز نکنید، پلاک ها شکل می گیرند و اولین مراحل پوسیدگی دندان می تواند آغاز شود.
چگونه با باکتری عامل پوسیدگی دندان مبارزه کنیم؟
عوامل زیادی هستند که رشد باکتری را افزایش می دهند. نخستین عامل، مصرف زیاد مواد غذایی حاوی کربوهیدرات، مثل نوشیدنی های شیرین، شیرینی و کلوچه است که هر چقدر بیشتر از این مواد غذایی مصرف کنید، احتمال ابتلا به پوسیدگی دندانی افزایش پیدا می کند.
مواد غذایی دیگر که حاوی نشاسته هستند، مانند سیب زمینی یا نان می توانند خطر ابتلا به پوسیدگی دندان را افزایش دهند.
روش خوردن شما نیز بر روی پوسیدگی دندان اثرگذار است. بهتر است که مواد عذایی ذکر شده را فقط یک بار در روز استفاده کنید و مدام در طول روز از آنها استفاده نکنید؛ حتی اگر مقدار بسیار کمی باشد.
بهداشت مناسب دهان نیز یک راهکار عملی و موثر است. پیشنهاد می کنیم که یک ساعت بعد از هر وعده غذایی دندان های خود را مسواک بزنید و همچنین از نخ دندان و شوینده حاوی فلوراید استفاده کنید و سالی یکبار به دندانپزشک مراجعه نمایید.
