غربی ها به شکل تاکتیکی بحث کاربرد پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین را برجسته ساخته اند.
ساعدنیوز: طرح اتهامات صادرات پهپاد به روسیه از سوی آمریکا و متحدانش و تلاش دولت اوکراین برای پررنگ کردن این موضوع اساساً با چه اهدافی انجام می شود؟
دکتر عفیفه عابدی: باید به خاطر بیاوریم که از ابتدای جنگ اوکراین ، آمریکایی ها به طور صریح بیان کردند که جنگ اوکراین را به جنگی طولانی و باتلاق برای روسیه تبدیل می کنند. تسلط روس ها بر شرق اوکراین همزمان با پاییز و زمستان، همزمان با درگیر بودن آمریکا در انتخابات کنگره و منازعه انتخاباتی و نفسگیر جمهوری خواهان و دموکرات ها، آمریکا و اروپا را نیازمند این موضوع ساخته است که از شدت جنگ در اوکراین بکاهند.
تشدید جنگ در اوکراین می تواند منجر به تکانه دوباره بر بهای انرژی هم باشد، که اروپایی ها را درگیر مسایل داخلی بیشتری می کند. در حالی که از ابتدای جنگ نیز شاهد این بودیم که آمریکایی ها و اروپایی ها از امکان زیادی برای حمایت از اوکراین در جنگ با روسیه برخوردار نیستند. حمایت مالی و لجستیکی غرب از اوکراین در برابر هزینه تاریخی که این کشور به عنوان جبهه مقدم جنگ با روسیه می پردازد، در واقع هیچ ارزشی ندارد. بر این اساس شاهد آن هستیم که غربی ها به شکل تاکتیکی بحث کاربرد پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین را برجسته ساخته اند.
این اقدام در واقع نمایش یک تلاش سیاسی برای کاهش شدت جنگ در اوکراین است. در موضوع جنجالی پهپادهای ایرانی و روسیه، از نقش اسراییل و مجاهدین خلق نباید غفلت کرد. از زمان حمله روسیه به اوکراین، روابط کی یف با تلاویو و حتما مجاهدین بسیار گسترده تر شده است. در همین حال، برای روس ها هم جنجالی شدن بحث پهپادهای ایرانی فرصت محسوب می شود که از تمایل طرف ایرانی و غربی برای مذاکره کاسته و تهران را متقاعد به همکاری بیشتر با روسیه کند. به عبارت دیگر، شاهد هم افزایی همه طرف ها در برجسته شدن موضوع کاربرد پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین هستیم.
ایران با دیپلماسی باید از هزینه های سیاسی آن بکاهد، در عین حال تبلیغ گسترده ای که برای توانمندی فنی ایران برای تولید تسلیحات کاربردی می شود، نیز فرصتی برای ایران محسوب می شود.
ساعدنیوز: آیا اساساً پهپادهای جمهوری اسلامی ایران به لحاظ راهبردی و با نظر به دکترین و توانمندی نظامی روسیه نقشی می توانند در جنگ اوکراین ایفا کنند؟
دکتر عفیفه عابدی: صرفنظر از قابلیت های پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین، باید در نظر داشت که بطور کلی کاربرد پهپاد در جنگ، نقش تعیین کننده ندارد، اما می تواند نقش مهمی در جنگ فرسایشی ایفا کند. پهپادها ضمن اینکه برای عملیات های تخریبی یا جاسوسی و اطلاعاتی استفاده می شوند، از آمار تلفات انسانی هم می کاهند. یا در جنگ اتمی محدود نیز می توانند قابل بهره برداری باشند.
به نظر من، جنجال اخیر درباره پهپادهای ایرانی، برای ایران هم هزینه سیاسی دارد و هم فرصت سیاسی. ضمن اینکه ایران با دیپلماسی باید از هزینه های سیاسی آن بکاهد، در عین حال تبلیغ گسترده ای که برای توانمندی فنی ایران برای تولید تسلیحات کاربردی می شود، نیز فرصتی برای ایران محسوب می شود.
شاید پهپادهای ایرانی به دلیل تحریم در بازارهای جهانی قابل فروش نباشند، اما در باشگاه کشورهای مورد تحریم یا بازیگران دیگر در میان مدت، متقاضی خواهند داشت و ما به ازای آنها می تواند مالی، یا غیرمالی باشد. ایران می تواند بر روی تولید بیشتر سرمایه گذاری انسانی-فنی و مالی کند.
توافقی که دولت بایدن دنبال می کند مبتنی بر برد برای واشنگتن-باخت برای ایران است. در برابر این برنامه آمریکا، ایران چاره ای جز افزایش منابع قدرت ندارد.
ساعدنیوز: آیا باز شدن پای ایران به جنگ اوکراین می تواند قدرت چانه زنی جمهوری اسلامی را در پرونده هایی مانند برجام بالا ببرد و اساساً آیا نسبتی بین این دو موضوع وجود دارد؟
دکتر عفیفه عابدی: هنگامی که در حال تحلیل شرایط پیرامون مذاکرات هسته ای و توافق هستیم، باید اهداف راهبردی و تاکتیکی طرف های مذاکره به ویژه آمریکا را از هم تفکیک کنیم. به نظر من، هدف مطلوب دولت بایدن در مذاکرات هسته ای، مذاکرات فرسایشی، نظارت های فنی و مطالبات بیشتر از تهران بود و هست. ضمن اینکه اولویت دیگر برای آمریکا نزدیک ساختن دوباره مواضع اروپایی ها و در درجه بعد اجماع جهانی علیه ایران بود.
چرا که آمریکا این موقعیت را در دوره ترامپ و پس از خروج از برجام از دست داده بود. همه موارد دیگر برای آمریکا ذیل این اهداف راهبردی فشار حداکثری است، که آمریکا در ادامه برنامه دو دهه ای خود علیه ایران دنبال می کند. شاید در ذیل این راهبرد حتی توافق هسته ای قرار داشته باشد، اما توافقی که دولت بایدن دنبال می کند مبتنی بر برد برای واشنگتن-باخت برای ایران است. در برابر این برنامه آمریکا، ایران چاره ای جز افزایش منابع قدرت ندارد. اگر موضوع پهپاد هم نبود، آمریکا برای فشار بیشتر بر ایران موضوع خلق می کرد.
من قایل به این نیستم که ایران نباید به روسیه پهپاد می فروخت. تجربه نشان داده، عقب نشینی یا توقف در برابر آمریکا الزاماَ به معنای توافق و لغو تحریم ها نیست. ما در رابطه با آمریکا و اساساَ در روابط بین الملل در مجموعه ای از بازی های سیاسی-امنیتی قرار داریم. بازیگران مقابل بر اساس سناریوهایی که طرح می کنند، برای ما بازی خلق می کنند و ما را به بازی می گیرند. این بازی گریز ناپذیر است و تنها راه حل ما پرهیز از بازی بالفعل و قابل پیش بینی است.
بازیگری ما اگر بر اساس محاسبات عاقلانه و غیرقابل پیش بینی باشد، می تواند به ابزار قدرت و چانه زنی ما تبدیل شود. اگر اکنون نیز موضوع پهپادها به بهانه تحریم جدید تبدیل شده، در همین حال به یک موضوع مورد مذاکره در میز مذاکره هم تبدیل شده است.
امیرعبداللهیان: تعداد محدودی پهپاد پیش از جنگ اوکراین به روسیه دادیم
